زانیاریی لە سەر دەرمانە بێ هۆشکەرەکان دەرمانە بێ هۆش کەرەکان رۆژ لە دوای رۆژ بازارێ كڕین و فرۆشتنیان زۆر و بر فەروانتر و گەرمتر ئەبێت و بۆتە بازارێکی قاچاخی گەورە ئەم دەرمانانە کاریگری و ڕانگدانەوەیەکی زۆر نەگەتیڤیانەی!!!
هەیە لە سەر کۆمەلگاو کێشەی زۆریان لێ ئەکەوەتەوە . وەک کێشەی ئابوری و فەرهەنگی و ئەخلاقی و بەڵاو کردنەوەی فسادو تەنانت خۆ کوشتن و مرۆڤ کوشتنیش مۆدمین!!!؟؟؟ بون بە دەرمانە بێ هۆش کەرەکان هۆکاری زۆرە لە پروەردی کۆمەڵگای ماڵەوە دەست پێ ئەکات و تا ئەگاتە سیستمی سیاسیت و ئابوری و فەرهەنگی پسپۆڕەکانی(( یونسکو)) لە تۆژینەوەی خۆیاندا گەیشتوونەتە، ئەو ئەنجامەی کە زیادترین ڕێژەی ئەو کەسانە کە دەرمان ئەخۆن و مودمین ئەبن تەمەنیان لە 15 بۆ 20 ساڵە ،، بەڵام شیکاری پسپۆڕانی تر کە لە سەر دۆسیە ئەو کەسانە کە لە زیندانەکان لە سەر دەرمان گیراون 3 قۆناخی تەمەنیان دیاری کردوە 15 بۆ 20 وە 22 بۆ 28 وە 20 تا 38 ..کە لەم رێژێ تەمەنیا 8.5 % لە ووڵاتە پێشکەوتوەکانین وە 10.9% لە ئەو ووڵاتانە کە لە پێش کەوتندان بۆ نمونە لە ساڵی 1979 لە ئەمریکا ڕێژی دەرمان خۆر 25 میلیون بوە کە 14،1%لە نەفوسی ئەو کاتەی ئەمریکا بوە .. لە ساڵی 1992 دیسان سەرژێمرێکی تر لە ئەمریکا کرا کە ڕێژە بوبو بە 5.8% .. لە ووڵاتی ئیران لە ساڵی 2005 رێژی مۆدمین 1.200.000 کەس بو بە دڵنیایی ئەو ڕێژە ئێستا لە 4 تا 5 میلیون ئەبێت!!!؟؟؟ مێژووی دەرمانە بێ هۆشکەرەکان یان با واتێکی تر(( ئیفیون)) ئەگەرێتەوە بۆ نزیک 10 هەزار ساڵ پێش ئێستا.. تریاک کە یەک لەو دەرمانە بێ هۆشکەرانەیە لە هەمو سەردەمی مێژووی بابل و مسر و یونان و ڕۆم بە کار هاتوە لە ئیران و هندوستان و چین و تورکیە و باشوری وڵاتە ئەروپیەکان مەزرەعی کەشت و کاڵی تریاک هەبوە .. بەڵام سەرچاوەکەی لە مسر هاتوە لە ئیران 2 دانیشمند و زانای بە ناو بانگ (( زکریای رازی و ئیبن سینا)) یەکەم کەس بون کە هەستیان کرد تریاک وەک دەرمان بۆ چارەسەر کردنی نەخۆشی بە کار بهنێرێت.. لە سەردەمی دەسەڵاتداری حکومەتی سفویان بە کار هێنانی تریاک زۆر ئاسایی بو بەڵام لە کاتی حکومرانی شا عباس زۆر زیاتر بو لەم سەدانی دووای تاجیرەکانی خاریجی وەک ئینگلیز …ووڵاتی ئێرانیان هان دا بۆ ئەوە مەزرەعەی کەشت و کاڵی تریاک زیاتر بێت لە هیی گەنم و جو بۆ بەرژەوەندی خۆی لە ساڵەکانی جەنگی دووهەمی جیهانی تریاک بە شێوەی قاچاخ هاتە بازاری کرین و فرۆشتن تائەو کاتەی بەس تریاک بو.. پاشان لە گەڵ سەردەمی پێشکەوتەن دەرمانە بێ هۆشکەرەکان چەند جۆری تر هاتنە ناو بازاڕ و ژیانی مرۆڤەوە ناوی ئەو دەرمانانە کە تا ئێستا ناویان هەیە ئەمانەنن- تریاک– هێرۆئین– کودئین–مورفین –کۆکائین— حەشیش— ماری جوانا— ئەم دەرمانانە لە چی دروست ئەکرین–تریاک لە گیاێک دروست ئەکرە ناوی خەشخاشە .. هێرۆئین و کودئین و مورفینیش هەر لەم گیا دروست ئەکرە— تریاک رەنگی قاوێکی تۆخە وەک هەویر نەرمە و بۆنی ئامۆنیاک یان میز ئەدا– هروئین وەک پودرە سپیە و زۆر نەرمە — کودئین مادەێکی سپیە وەک حەب یان تەکەڵاوێک لە ئەستامینوفن و ئاسپرین و شروبی دژ بە کۆکە— مرفین ئەویش پودەرێکی سپی یان بێجی هەندە جاریش ڕەنگی وەک ڕەنگی خشتی سورە..زۆر تاڵە وبۆنێکی ناخۆشی هیە کە وەک دەرزی لە خۆیانی ئەدەن- ماری جوانا مادەیەکە وەک توتەن ڕەنگی سەوزە کە وەک سیگار ئێکەشن. کۆکائین مادەیەکی شوشەیی سپیە کە لە گەڵای داری کوکا دروست ئەکری — حەشیش لە تۆی گیایەک دروست ئەکەری کە ناوی شادانەیە ڕەنگی سەوز یان خۆڵەمێشی هەندە جاریش مابێن قاوی و سەوزە — ئیمرو لە ئوروپا زیاتر گەنجەکان بە کاری ئەهێنن.. هەندە بۆ چون هەیە کە ئەڵێن حەشێش مرۆڤ مودمین ناکات ئەم بۆ چونە هیچ ڕاستی تیا نیە حەشێش وەک هەر دەرمانێکی بێ هۆشکەری تر مرۆڤ مودمین ئەکا خواردنی حەشیش کارەسات و کێشەی زیاتری لێ ئەکەوەتەوە تا دەرمانەکانی تر .. بۆ نمۆنە وەک حادیسە سێارە و شەر و پیاو کوشتن و کێشە ی پۆلیس هەناسی توند بون مردنی لە ناکاو زۆر لێدانی دڵ وە توش بون بە نەخۆشی شێرپەنجەی سییەکان … ئەو کەسانە کە حەشیش ئە کێشن زیاتر لەو کەسانەکە سیگار ئەکێشن توشی نەخۆشی شێرپەنجەی ئەبن— بە گشتی ئەو کەسانەی کە مودمینن ڕەنگی پەست و لێویان مۆر ئەبێت ژێر چاویان ئەماسێت و ریخۆڵەیان وەک هیی مرۆڤی ئاسایی ئیش ناکات و توشی قەبزی ئەبن سۆمایان کەم ئبێتەوە هەندە جار لە ئێش دەر ئەکرێن چون بە تەواوی ناتوانین ئیشی خۆیان ئەنجام بەدەن ،، گۆشەگیر ئەبن و کەم قسە و زۆر حاڵەتی تر وەک ئارەزووی جنسی و تۆانای جنسی لە ژننایشدا عادەی مانگانەی تێک ئەچێت — ئەگەر بمەوەێت لە سەر نەگەتیفی ئەم دەرمانانە شت بنوسم لاوانیە یەک نامیلکە ببێت — بە داخاوە کە زۆر جار ئەبیسین و ئەبینین کە قاچاخچی بێ ویژدانەکان ئەم دەرمانە بێ هۆشکەرانەیان هێناوەتە ناو کۆمەڵگای کوردستان کرین و فرۆشتنی پێوە ئەکەن — هیوادارم توانیبەتم هەندە زانیاریم بە خوێنەری خۆشەویست دابێت و هەنگاوێک بێت بۆ زیاتر هوشیارکردنەوەی کۆمەڵگای کوردی، بێ گوومان ئەبێت هەموو مان بتوانین کارێک بکەین کە نەوەکانی دواڕۆژی کورد لە هەرشوێنیکی دنیابێت بتوانین زیاتر خۆمان و نەوەکانی خۆمان بپارێزین
ژوان فاروق کەریم
