مه‌نسوور جیهانی ـ “پووران دره‌خشه‌نده” خانمه ده‌رهێنه‌ری ناسراوی سینه‌مای کوردستان به له‌به‌ر چاو گرتنی هۆگری و که‌ڵکه‌ڵه‌ی خۆی، به وردبوونه‌وه له‌سه‌ر پرسه‌کانی تایبه‌تی منداڵان و مێرمنداڵان، هه‌وڵ ده‌دات ده‌لاقه‌یه‌کی نوێ بۆ نزیک بوونه‌وه به‌وان په‌یدا بکات.
“پووران دره‌خشه‌نده” له زومره‌ی یه‌که‌مین ئافره‌تانی سینه‌ماکاری سینه‌مای دوای شۆڕشی گه‌لانی ئێران ناوزه‌د کراوه که که‌ڵکه‌له‌کانی کۆمه‌ڵایه‌تی و فه‌رهه‌نگیی ئه‌و له بیر و هزری هونه‌ری و سینه‌ماییه‌که‌ی پڕره‌نگتره و له چێکردنی به‌ڵگه‌فیلمه‌وه هاتۆته نێو بواری ئاماده‌کردنی فیلمی سینه‌مایی.
دره‌خشه‌نده که 11 فیلمی بڵیندی سینه‌مایی درامی و چه‌ندین کورته فیلم و به‌ڵگه‌فیلمی له کارنامه‌ی هونه‌ریی خۆیدا هه‌یه، زیاتر له هه‌ر شتێک له‌به‌ر ئه‌و هۆگری و که‌ڵکه‌ڵه‌یه‌ی که به پرس و بابه‌ته‌کانی منداڵان و مێرمنداڵان و چین و توێژه لاوازه‌کان و که‌مئه‌ندامانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت له کۆمه‌ڵگادا هه‌یه، جێگای سه‌رنجه و زۆربه‌ی رێکخراوه‌کان و داموده‌زگاکانی په‌یوه‌ندیداریش له‌به‌ر چالاکییه‌کانی رێزیان له‌و گرتووه. کێشه و گیر و گرفته‌کانی بنه‌ماڵه‌کان و گه‌نج و لاوان به‌شێکی دیکه له‌و ئارێشه و ناکۆکیانه‌یه که دره‌خشه‌نده وه‌کوو مه‌به‌ست و ناوه‌رۆکی سه‌ره‌کیی فیلمه‌کانی له‌وانه که‌ڵک وه‌رده‌گرێت. ته‌ڵاق و جیابوونه‌وه، گیرۆده‌بوون به ماده هۆشبه‌ره‌کان، بێکاری و نه‌خۆشی ئایدز، به‌شێک له کێشه و گیر و گرفته‌کانی کۆمه‌ڵگای ئێران بووه و هه‌یه که “پووران دره‌خشه‌نده” به باشی ئه‌وانه‌ی ناسیوه و کردوویه‌تی به چیرۆک و فیلمی سینه‌مایی.
“پووران دره‌خشه‌نده” ده‌رهێنه‌ر، سیناریۆنووس و به‌رهه‌مهێنه‌ری ته‌له‌ڤیزیۆن و سینه‌ما، ساڵی 1951ی زایینی له شاری کرماشان هاته دونیا. ئه‌و ده‌رچووی به‌شی سینه‌ما له لقی ده‌رهێنان له قوتابخانه‌ی باڵای ته‌له‌ویزیۆن و سینه‌ما له ساڵی 1975 و خاوه‌نی له‌وحه‌ی شانازیی پله یه‌کی هونه‌ری هاوسه‌نگی بڕوانامه‌ی دکتۆڕا له وه‌زاره‌تی فه‌رهه‌نگ و ئیرشادی ئیسلامیی ئێرانه.
دره‌خشه‌نده ده‌رهێنانی به‌ڵگه‌فیلمه‌کانی وه‌کوو؛ “پیشه ده‌ستییه‌کانی ئێران”، “موسیقای ناوچه‌کانی ئێران”، “تاعوون” (له ساڵی 1975 سه‌باره‌ت به نه‌خۆشیی تاعوونی ساڵی 1949ی زایینی له کوردستان)، “چوارشه‌مه‌ی کۆتایی” (له ساڵی 1976 سه‌باره‌ت به چوارشه‌مه سووری)، “کانییه‌کانی ئاوی کانزایی رێگای هه‌راز” (له ساڵی 1979ی زایینی)، “ته‌وژم، به‌ڕماڵ، راخه‌ری نوێژ” (له ساڵی 1979ی زایینی)، “چه‌رخه‌کان ده‌سووڕێن” (له ساڵه‌کانی 1960 و 1961ی زایینی سه‌باره‌ت به بابه‌ته‌کانی هه‌ڵاوسانی ئابووری و داخرانی کارگه‌کان به تایبه‌ت ئێران ناسیۆناڵ)، “کۆڵانی بستراو”، “بڵووغ” و “شه‌وکه‌ران” (له ساڵه‌کانی 1970 تا 1972ی زایینی سه‌باره‌ت به دیارده‌ی گیرۆده‌بوون به ماده هۆشبه‌ره‌کان له ئافره‌تان، پیاوان و منداڵان له ئێران و پرسی قاچاخ کردنی ماده سڕه‌که‌ره‌کان و رێگاکانی به‌رگریی کردن لێی)، “به‌بری دۆڵی ئه‌وین”، “کانییه‌کانی دۆڵی سه‌نگستان”، “شه‌وبۆ له رۆژئاوا تا رۆژئاوا”، “ره‌سووڵ هێرکووڵی بچکۆله”، “ملوانکه‌یه‌ک له قاسیده‌ک بۆ خۆشک” و “6 بووک بۆ ئامینه”ی له ئه‌ستۆدا بووه.
دره‌خشه‌نده چالاکیی سینه‌مایی خۆی وه‌کوو یه‌که‌مین سینه‌ماکاری ئافره‌ت له دوای شۆڕشی ئێران به فیلمی سینه‌مایی “په‌یوه‌ندی” له ساڵی 1985ی زایینی ده‌ست پێکرد و پاشان “باڵنده‌ی چکۆله‌ی به‌خته‌وه‌ری” (له ساڵی 1987ی زایینی)، “تێپه‌ڕین له ته‌پوتۆز” (له ساڵی 1987ی زایینی)، “کاتی له ده‌ست چوو” (له ساڵی 1989ی زایینی)، “ئه‌وینی بێ سنوور” (له ساڵی 1997ی زایینی)، “مۆمێک له بادا” (له ساڵی 2001ی زایینی)، “خه‌ونی خووساو” (له ساڵی 2005ی زایینی)، “منداڵانی ئه‌به‌دی” (له ساڵی 2006ی زایینی)، “بیست” (له ساڵی 2007ی زایینی وه‌کوو به‌رهه‌مهێنه‌ر)، “فیلمی ته‌له‌ویزیۆنی پیشه‌ییه‌کان” (له ساڵی 2008ی زایینی)، “ئه‌و خه‌ونانه‌ی که درێژه‌یان هه‌یه” (له ساڵی 2009ی زایینی)، “فیلمی ته‌له‌ڤیزیۆنی گوڵبه‌هار” (له ساڵی 2011ی زایینی وه‌کوو به‌رهه‌مهێنه‌ر)، “بێده‌نگ! … کچه‌کان هاوار ناکه‌ن” (له ساڵی 2012ی زایینی) و “له‌ژێرمیچی دووکه‌ڵاویدا” (له ساڵی 2016ی زایینی) له کارنامه‌ی سینه‌مایی خۆیدا تۆمار کردووه.
“پووران دره‌خشه‌نده” ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نه‌کانی سینه‌ماکارانی ئافره‌تی ئه‌مه‌ریکا (WIF)، ده‌رهێنه‌ره سه‌ربه‌خۆکانی ئه‌مه‌ریکا (IFP) و هه‌روه‌ها ناوه‌ندی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی منداڵان و مێرمنداڵانی یونێسکۆ (CIFEJ)یه.
ئه‌و له ماوه‌ی ساڵانی کار و چالاکیی خۆیدا چه‌ندین شانازی زۆری به ده‌ستهێناوه له‌وانه؛ خه‌ڵاتی “په‌پووله‌ی زێڕین”ی باشترین ده‌رهێنانی فیلمی بڵێند له بیست و یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی منداڵان و مێرمنداڵان، خه‌ڵاتی “مه‌شغه‌ڵی زێڕین” له دووهه‌مین فێستیڤاڵی فیلمی نابه‌رپرسیاره‌کان له کۆریای باشوور بۆ فیلمی “باڵنده‌ی چکۆله‌ی به‌خته‌وه‌ری”، “دیپلۆمای شانازی” له سێهه‌مین فێستیڤاڵی فیلمی “ئافره‌تان”ی ئه‌رژه‌نتین بۆ فیلمه‌کانی “باڵنده‌ی چکۆله‌ی به‌خته‌وه‌ری” و “کاتی له ده‌ست چوو”، “له‌وحه‌ی زێڕینی باشترین فیلم و دیپلۆمای شانازی” باشترین ده‌رهێنان له شه‌شه‌مین فێستیڤاڵی فیلمی فه‌جر بۆ فیلمی “باڵنده‌ی چکۆله‌ی به‌خته‌وه‌ری” له ساڵی 1987ی زایینی و ته‌ندیسی باشترین فیلم له روانگه‌ی بینه‌ران بۆ “بێده‌نگ! … کچه‌کان هاوار ناکه‌ن” له سی و یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی فه‌جر.
دره‌خشه‌نده له ده‌گمه‌ن سینه‌ماکارانی ئافره‌ته که له ده‌یه‌ی 1980ی زایینی هاته ئه‌م بواره و ره‌نگدانه‌وه‌ی پرس و بابه‌ته‌کانی منداڵان و مێرمنداڵان تایبه‌ت به تێڕوانینی تێکه‌ڵاو به هه‌ست ره‌نگه بتوانرێ خاڵێکی دیار و به‌رچاوی داهێنانی هاوبه‌شی فیلمه‌کانی بزانرێت. زیاتر له هه‌ر شتێک که‌ڵکه‌ڵه‌ی پرس و بابه‌ته‌کانی منداڵان و مێرمنداڵان له لایه‌نه جۆراوجۆره‌کانه‌وه و له ریزی خاڵی داهێنه‌رانه‌ی هاوبه‌شی به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌و دێته ئه‌ژماردن. ئه‌و له زومره‌ی ئه‌و ده‌گمه‌ن ده‌رهێنه‌رانه‌یه که له‌گه‌ڵ هه‌بوونی هه‌موو پشت گوێ خستنه‌کان و سه‌رنج نه‌دان و به‌ربه‌سته‌کان بۆ ژانری منداڵ و مێرمنداڵ؛ هێشتا هه‌ر له‌م بواره‌دا چالاکی ده‌کات.
دره‌خشه‌نده به وردبوونه‌وه له‌سه‌ر پرس و بابه‌ته‌کانی تایبه‌تی منداڵان و مێرمنداڵان هه‌وڵ ده‌دات، ده‌لاقه‌یه‌کی نوێ بۆ نزیک بوونه‌وه به‌م چینه خه‌سار پێگه‌یشتووه‌ی کۆمه‌ڵگا په‌یدا بکات که به هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌م سینه‌ماکاره، بۆ خۆیان به چه‌شنێک تایبه‌تتریش ده‌بن. ئه‌و له ئه‌ژمارێکی به‌رچاوی به‌رهه‌مه‌کانیدا باسی که‌ند و کۆسپه‌کان و گیر و گرفته‌کانی ئه‌و منداڵان و مێرمنداڵانه ده‌کات که له ئێش و ئازاری زه‌ین و مێشک و جه‌سته‌یان ره‌نج ده‌به‌ن.
سی و یه‌که‌مین خولی فیستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمه‌کانی منداڵان و مێرمنداڵانی ئێران ICFF به ده‌بیری و به‌رپرسایه‌تی “عه‌لیڕه‌زا ره‌زاداد” له رۆژانی 8 تا 14ی مانگی خه‌رمانانی 1397ی هه‌تاوی رێکه‌وتی 30ی ئۆگۆست تا 5ی سێپته‌مبری 2018ی زایینی له دوو به‌شی نه‌ته‌وه‌یی و نێونه‌ته‌وه‌ییدا له شاری مێژوویی ئیسفه‌هان له وڵاتی ئێران به‌ڕێوه‌ده‌چێت.
