شێرکۆجهلال: گهلـــــــۆ ئهگــــهربهســــهرنجێکی ووردباس لهتابلـۆهــــــــونهری و پالێته ڕهنگینهکه ی هـــــــــونهرمهندئاری بابان بکهین کهبهشێکـــــــی بهرفــــــرهوانی تابلۆکانی خـــــــۆیان لهفیگهروئاکاری مرۆڤهکان دهدۆزنهوهئهوهچ مـێ یان نێربهڵام بهشێوازێــــی تایبهت لهدهربڕینووله فۆڕمی ناســــــوروشتی واته درێژکردنهوهی قهدووباڵای مـــــــرۆڤهکان و لاوازیکردنیان تائهوپلهیهی باڵای ناوازهی مـرۆڤهکان دهگاته ناوپهلههــــــــهورهکانی ئاسمان .
بێگومان ئهگهربمانهوێت نیمچه لێك دانهوهیهکی دهروون ناسـی سهبارهت به خهسڵهت وسپووتی خودی ئهوهونهرمهنده بکهین بهرله هـــــــهرشتێك گهرهکه ئاماژه بهوروودهیه بکهین کههونهرمهنــــد ئــــــاری بابان بهشێوهیهکـــــی تایبهت و بهردهوام خــــــوولیاکانی خـــــــۆی بهنهزیك بــــــــوونهوهلهمـــــــرۆڤ ولــــــه ڕهوتــــــــــی مرۆڤایهتی چڕکردۆتهوهو کۆششی کردوه بهجۆرێکی تایبهت بهخـــــۆی له دنیایـــــــی ڕێژڕهنگی وهێڵ وئاکارهکانی ناو پانتای ســـــهرکهڤاڵهکانـــــــی دهربڕین لههــهست و نهستی خــــــــۆی بکات ئهگهرچـــــی لهکارهکانی دواین قۆناغی دا بهبهراوورد لهگهڵ کـــارهکۆنهکانی کهزیاتر پهله ڕهنگی تۆخ باڵیان بهســـــــهرکهڤاڵهکانی دا کێشاوهبه ڵام له تابلۆ نوێکانی زێدهتر ڕهنگهکانی هـــــــونهرمهنــــد کاڵــــــدهبنهوهوجـــــــۆرێك لهفێنکیان پێوهدیـــــــــــاره بێگـــومان کاڵبوونهوهی ڕهنگ یــــــــان تـــــــــۆخی ڕهنگهکان لهلێك دانهوهیهکــــــی دهروون ناسی دا ئهوهمان پـــــــــێ دهڵێن که ســـــایکۆلۆجیهتی هـــــونهرمهند لهنێوانــی بـــــهرزبوونهوهی ئاستی تــــــوڕهبــــــــوون ونــــزم بـــوونهوهی ڕهوشـــــــی هێوربووندا گوزهردهکهن گــهلـــــۆلهوانهیه ئـــــــهوڕهوشـــــــوئهوقــــــــۆناغه تێپهڕبوونێکی ڕاستهقینهبێت بهســــــــهربـــــــــــووردهی ژیانـــی هـــونهرمهنــــــــــــد یان گـــــــــهڕانـــــــــهوهیــــــــــــهك بێت بـــــــۆبهســـــــــهرهـــــــــــاتــــــی ژیانــــــــی ڕامیـــــــــاری هونهرمهنــــــدکهسهردهمانێك پراکتیکی هــــونهری کردوهلهژێر چهتری دیکتاتۆریهتی ڕژێمی گــــــۆڕبهگـــــــۆڕی بهعس که ههمـــــــووکهنالـــــوو تــــــوونێلهکانی ئـــــــــازادیان بهسهرهونهروهونهرمهندان داخستبوو هونهریان خستبووهژێرپاڵهپهستۆی خـــــۆیان و بهکاریان دههێنان بۆ ئامانجه تایبهتیهکانی خۆیان ههربۆیهش هــــــونهرمهندانێکی یاخـــــی و شۆڕشگێرلهوســـــــــهردهمانه لهدایك دهبوون کهتــــــــهواوی تــــــــابلۆکانیان جـــــۆرهسیمبۆلێك بوون لهدهربڕینی ئهوڕهوشــــــــهوڕهنگـــدانهوهی بــــــــــوارهڕامیاریه کانی تۆقێنهری سهردهمی ڕژێم کهجۆرێك لهخۆدزینهوهی هــــونهرمهندیان گوزارشت دهکـــــــردله ژیانی ئاسایی و هونهر دهربڕین و ئازادی لهئاستی هونهر بهتایبهتیش لهشــــــــــــاری بابهگوڕگوڕههربۆیه تابلۆکانی هــــــونهرمهند ئاری بابان لهوقۆناغانه بهبهرفــــــــرهوانی ژمـــــارهی سیمبۆلهکانیان ســــــــــهرتاپای کهڤهڵهکانــــــــی تهنیوهو ڕهنگهتۆخــــــهکانیش بههـــــــهمان شێوه گــــــــوزارشته لهدهروونی ئالـــۆزوگرێ کۆڵهی هـــــــونهرمهنــــــد دهکه ن. بهڵام بههۆی ڕهوشی ئارام بوونهوهی ئیمڕۆی باشــــــــوری کوردستان و ئهونیمچهئازادیهی که ئیمڕۆباڵی بهسهرئهوپارچهیهی کـــــــوردستان دا کێشاوه بارهدهروونیهکـــهی هـــــــونهرمهندیش به شێوهیهکـــــــــی نهستی واته لاشعور ڕهنگدانهوهی خستۆتهســـــــــهرکارههونهریهکانی بهتایبهتهیش لهبواری پهلهڕهنگ و فیگهرروونتر ڕهنگی کاڵ باڵیان بهسهرکهڤاڵهکانی هونهرمهند داکێشاوهو ڕهنگهکان تادێن ئــــــارم بهخشن لهڕهوتی هـــــــونهرێکی ئازادو دهربڕینی ئــــاشکرا کهتایبهتن بهبواره ڕووحیهکهی 
هـــــــونهرمهنــــــــــد ئهگهرچــــــــــی لهوانهیه ئهوکاڵبوونهوانهش بهشێوهیهکی نهستی لهدایك بن بهڵام ههردهمان گهڕێنهوهبۆهێوربوونهوهی بــــواری ســـــــــایکۆلۆژی خــــــــودی هونهرمهنــــدان لهکاری هــــــــــونهری و خهمڵاندنی ڕهنگ و بابهتهکانیان دا.
کـــــــهواته لێره فیگهربههــــــــهردووتوخمی ژن یان پیاوبهرلــــهوهی نمایشێکی هـــــــونهری وجوانــــــــزانی بن یان ههستی دهربڕینبن لهبابهتوو ژیــــــان و دهوروبهری هونهرمهدان ڕاستهوخۆش ڕهنگدانهوهیهکی ســــایکۆلۆژی و دروونییان له جۆری بیرکردنهوهمان لهژیان له مرۆڤ له چاکهو لهخراپه و لهتاریکی و لهرووناکی لهژیان و لهمــــــردن لهههتاوولهسێبهرلهجهنگ و لهئاشتی کههــــــهمووئهوبوارانهش دهبنه بهشێك له ههگبهیه ك که هـــــــونهرمهند بهســـــــــهرشــــــــانووباڵی خـــــــــــۆی داداوهولهئاکام وهك کهرستهیهکی هونهری یان ههوێنێك بۆبهرههمی هـونهری له ڕێگای پێڕهنگ و پهلهڕهنگ و هێڵ و فیگهرهکان دهربڕینیان لهسـهردهکات و ههوڵی ئافراندن دهدات. لهکۆتایی گهرهکه بێژم که لێک دانهوهمان ســـــــــهبارهت به هونهر هـــــــــهرلهدیرهزهمانهوه هێمایهکــــــــی ئــــــــهدهبی و فهلســـــــــهفی بووهلهدهربــــڕین ههتاوهکوئهگهربمانهوێت بۆ ســـــــهدهکانی پێشووش بگهڕێینهوه هێڵ ئاکارجـــــــــۆره سیمبۆلێك بـــــــــوون لـــــــهپێناوی مـــــــــانــــــــــهوهی ژیــــــــان باشترین گـــــــهواهیمـــان گــــــــهڕانهوهیهبۆسهدهکانی بهردین و سهردهرگای ئهشکهوتهکان. کهواته هـونهریش لهگهڵ زهمهن و پێشکهوتنی بۆته بهرجهستهکردنی بیرۆکهلههزری هـــــــونهرمهندان گهلۆ ههربیرۆکهیهکیش گێڕانهوهوداستانی بهسهرهاتێکه کههونهرمهندان بهشێوهی پهلهڕهنگ یان هێــــــڵ و فیگهردهربڕێنیان لهســهردهکهن. هـــــــــهربــــــــۆیهش یهکێك لهوهزیفهکانــــــــــی ســـــــــهرهکــــــــی هــــــــــــــــــــونهرمهنـــــــــــــــــــــدئهوفهزاوفانیازیای چێژوچهشههونهریهیهکهلهتوانای دابێت لهســـــــــــــهررووی کهڤاڵهکانی بیخوڵقێنێت .لهههمووشیان نهزیك تربۆدهربڕینووئافراندن گـــهڕانهوهی هونهرمهندانه بۆ خـــودی سروشت و پێکهاتهکانی هــــــــــهربۆیهش لهمێژووی هـــــــــــونـــــــــهری شێوهکــــــــاری دا هونهرمهنـــــدانێك هاتن به دهستکاریکردنــــــی فــــــــۆڕم و بهگۆڕینیان لهســـــوروشتی ئاسـایی خۆیان بۆ سوروشتێکی ترواته جیاواوموباڵغهکردن لهفۆڕمیان بهڵام هاوکات دهشیان گونجادن لهگهڵ گشت یاســاکانی سوروشت وڕیتمی جـــــــــوان زانــــــــــــی دا وهئهوزمانه تایبهتهش لههـــونهرو تێگهیشتنمان لههـــــــــونهر بهشێوهیهکــــــی قوول لهبنهماکانــــــی هــــــــــونهروداڕشتنی تـــــــابلۆداهاســـــــــــان نهبوو کهواته لێرهکاتێك هونهرمهنــــد وێنهی ژنێك دهکێشێت بهقهدووباڵێکی زۆردرێژتر لهسروشتی خۆی یان بـــــــــۆ پیاوێك بهههمان شێوه دهبێت شڕۆڤهوفهلسهفهیهکی تایبهتی خــــــۆی ههبێت بۆوێنه لهوانهیه درێژی بهمانای تـــــــــرس بێت یان کێش بێت یان پانتایی بێت یان هێزو گــــــهورهیی بێت یان پادشـــــایهتی و ســـــــــهرداری بێت یان خاڵـــــــی هێمابێت بۆدهرپهڕاندنی بهرانبهرهکهی که دیکتاتۆرێکه یان زوحاکێکه یان کـــــۆکــــــردنهوهی گشت بازووهێزهکان بێت له پێناوی یهکیهتیهکــــــی ســــــهرتاســهری کههونهرمهندان بهردهوام خهونی پێوهدهبینن کهواته لێرهدهکرێت ئهوجۆرهناســـــــــــروشتیه لهوێنهی ژنێك یان پیاوێك خاڵێکی پۆزهتیف لهلایهن هـــونهرمهند یان لههزروبیرکردنهوهی هـــــــــونهرمهند درێژی توخمی نێرومێ جــــــــۆرێك بێت لهداگیرســـــــاندن بهمـــــــانای ههڵسانهوهبهرخۆدان لهگشت بوارهکانی ژیان کهواته لێرهش هـــــــونهرمهند خاڵێکی پۆزهتیفی تر دهلێزێت لهئاستی کارههـــونهریهکهی داروونترپڕکــــــــردنهوهی پانتایی کهڤاڵهکه بهفیگهری درێژبهواتای پڕکردنهوهی خاڵێکی پۆزهتیف کهلهوانهیه بنیات نانی ئهوخــــــهونه دێرینهیه کهلهوهتهی هـــــــــونهرمهند ههیهو کــــــــاری بــــۆدهکات بیهێنیتهدی ئهگـــــهرچی لهوانهیه بۆ تهماشاڤانێك ئهوشـــــــــڕۆڤهئاســــــــــانهنهداته دهست چونکه تابلۆوشهوگــــــــۆرانی نیه بهڵک و تێگهیشتنی ئالــــــۆزتره چونکه پێك هاتهی تابلۆ هێڵ و ڕهنگ و هـهسته لهگهڵ ئافــــــــراندنی جــــــــوان زانی و داهێنانی چێژبۆبهرانبهروتێگهیشتنیان لهناوهڕۆکی تابلۆ کهواته دهکرێت بێژم درێژکردنهوهی ژنێك یان پیاوێك لهلایهن ئـــــــاری بابان ئهگهرگریمان بهمانــــــــای بهرزکـردنهوهی هێزبێت بهپێچهوانــــــــــــهوهش بچوك کـــــــــردنــــهوهی ژنێك یان پیاوێك دهکـــــــــرێت پلهدارکـــــــردنی تووندووتیژی بێت بهرهوئـــــــــارامی بـــــــــوونـــــــهوه هــــــــهرهها هێڵ دهربڕینێك بێت بۆپێناســـــهی شته ساکارهکان یان ئامـاژهیهك بێت بـــــــــۆبنهماو بـــــــــــــۆســـــــــــــــهرتا تادهگات بهنهمان و ڕۆچــــــــوون بهرهودهروازهی فهنابــــــــــوون.
هــــــــونهرمهندی شێوهکاری کوردئاری بابان لهشاری کهرکهوك هاتۆتهدنیا ساڵانێکی زۆرلهوشـــــــــــــــــــــــــارهژیاوهوزۆربهی قۆناغهکانی خوێندنی ههرلهشـاری کهرکوك له قوتابخانهی ئیمام قاسم تهواوکردوه بههرههونهریهکهشی هـــهرلهوێ لهدایك دهبێت و ســــــــــــــــــهرهتاکانی کاری هونهری و ناسینی دنیای ڕهنگ وهێڵ کـــــاری ئهناتۆمی و ئاشنابـــــــــــــــوونی بهزانستی ئیستیاتیکاواته زانستی جـــــــــــوانزانی ههرلهوشاره چهگهرهدهکات بهڵام بههۆی ئهوهی هـــــــــونهرمهند بهشــــــی زانستی پهرتوکخانهی لهکۆلێژی ئاداب له شـــــــــاری بهغدادتهواوکردوه بههۆی تایبهت مهندی کارهکهیهوه لهسلێمانی دامهزراوهو نیشتهجێی ئهوێ بووه وهك بهڕێــــــــــوهبهری پهرتوکخانهی گشتی لهوشارهدهست بهکاربووه هــــهربهوهۆیهوهش تێکهڵاوی لهگهڵ هونهرمهندانی ئهوشـــــــارهدروست کردوهو پهرهی بهپێشوهچوونی هونهرهکهی داوهله ئهزموونگهریه هــــــونهرهیکهی بهبهردهوامی کاری کردیهوبهچهندین تاقیکردنهوهی جیاوازوشێوازی جوداتێپهڕیوهلهپێناوی دهوڵهمهنــــــــــدکردنوودۆزینهوهی ستایل و شێـوازێکی تایبهت بهخــــۆی هـــــــــــونهرمهند بهبهردهوامی لهجموجۆڵه هونهریهکانی دوورنهکهوتۆتهوه نمونهی بهشــــداری کردنی لهپێشینگه هاوبهشیهکان و کردنهوهی پێشینگهی تایبهت بهخۆی لهوبوارهش توانیویهتی توانست و بههرههونهریهکهی خۆی بگهیهنیته دیدی هـــــــــهوادارانی هونهرلهســـــــــــــــــهرئاستی کوردستانی باشـــــــــــورهــــــهروهها بیشی گوازێتهوهبۆدهرهوهی کــــوردستان و بـــــــۆچهندوڵاتێك لهئهوروپا لهپێناوی ناساندنی ناسنامهی گهلوههویههونهریهکهی…
