دارا خونچە
لە ساڵی ١٩٣٢ کە وە ناو سەروەخۆیی پاشایەتیی ئێراق لە بەریتانیا راگەیەندرا و دینار بووە دراوی فەرمیی ئەو ئێراقەی کە وەزۆری زۆردارەکیی دامەزرێندرا.. فلووس زۆر وە بەها بوو.. لێ لەو دەمەوە تا نهۆ کە لە روانگە مادیی و دژەمرۆییەکەوە پێناسەی کەسەکی بێ کەلک دەکەن دەبێژن: ”هێندە بێ کەلکە نرخی یەک فلووسی سوتای نییە!”، واتە کە یەک فلووس دەسوتێ و نرخی نامینێ.. ئەو کەسە نرخی ئەو فلووسە سوتایەی نییە!
ئێستا پاش ئەو هەموو دەنگۆ و بانگەشە بێ بنەمایانەی دەربارانی پاشانشینەکەی (”مەسعود مستەفا” و ”شابانوو هێرۆ برایم”*) و (پان ئەمەریکاییەکانی نێو پەکەکە و پەیەدە) و (بزووتنەوە بێسەروبەرەکانی کوردانی رۆژهەڵات کە وە هومێدن ئەمەریکا رژێمی سێدارەی ئێران بڕووخێنی و ئەوانیش ئشتەک بکڕێنن) کە گۆیە ئیدی هەر تەنێ چیایەکان پەناگەی کوردان نین بەڵکە بارودۆخەکە فرە گۆڕایە و ئێستا ئەمەریکا بەو زەبەڵاحیی و کەڵەگاییەی خۆیەوە هاوپەیمانەکی نێزیکی کوردانە! کەچی دەگەڵ هاتنەسەرکاری (دۆناڵد ترامپ) کە چاوچنۆکترین و رەگەزپەرستترین سەرمایەداری مشەخۆری نێو باشترین سیستەمی دیموکراسییە! – کە لەوە باشتری نییە و نابێ -.. لە چارچیوەی نەخشەیەکی رەگەزپەرستیی و دژە پەنابەرییانەی خەڵکانی ئێراق و سوریا و ئێران و چەند وڵاتەکی دیکە مافی پەنابەرییان لە ئەمەریکا پێ نادرێ و تەنانەت ناتوانن هاتوچۆی ئەو وڵاتەش بکەن! ئیدی وەک دەیبینین ئەو (هاوپەیمانە زۆر نێزیکەی کوردان!) نرخی یەک فلووسی سوتای نەبوو! ئاخر تەنانەت وە یەک وشەش باسی جودایی کوردستانی نەکرد و کوردانیشی هەروەک شارۆمەندانی ئێراق و سوریا و ئێران و تیرۆریستانی ئەو وڵاتانە تەماشا کرد!
زۆر لەمێژە و تا هەنووکەش کوردان لە لایەن ئیمپراتۆریەت و وڵاتە زلهێزە کەلەگایەکان و تەنانەت داگیرکەرانی کوردستانیش لەخشتەدەبردرێن و زۆر وە ئاسانیی وە قسە تاکتیکبازییەکانیان هەڵدەپەڕن.. نموونە دیارەکانیش لەو بارەوە (میرنشینە کوردییەکان لە لایەن عوسمانییەکان و سەفەوییەکان، کۆماری سۆر لە لایەن رووسیا، کۆماری مهاباد لە لایەن رووسیا، شۆڕشی باشوور لە لایەن ”ئەمەریکا و ئیسرائیل و ئێران و عێراق”).. هەنووکەش لە لایەن هەر وڵاتەک کە پەیوەندییەکیان دەگەڵ هێز و لایەنە کوردییەکان هەیە. ئیدی کوردان هەردەم نۆرەیان لەسەر گیرایە و هەر رۆژەو وڵاتەک دەرفەتی خۆی وەردەگری و وە پێی بەرژەوەندییە پاوانخوازیی و دژە مرۆییەکانی خۆی ئەو میللەتە لەخشتە دەبا و پاشانیش کە ئامانجەکانی خۆی دەپێکی هێرشی دەکاتە سەر و گورزەکی کوشندەی لێ دەسرەوێنی. دەگێڕنەوە؛ کەسەکی بێ توانا و دەست و پێ سپی وە ناوی (کاردۆ) لە گوندەک دەژی کە خەڵکەکەی زۆر شەڕانگێز بوونە.. رۆژەک دوو هاوڕێی ئەو (کاردۆ)یە لە نێوان خۆیان باسی دەکەن:
هاوڕێی یەکەم: ئەرێ کاردۆ کووە؟ گۆتیان دیسان لێیاندایە.. ئەوە کێ بوو لێیدابوو؟
هاوڕێی دووەم: جا کوو بی؟ کاردۆ وەک دەرکەی حەوشەی لێهاتیە.. هەر کێی دێ و لێیدەدا!
لە هەمووشی خراپتر ئەوەیە کە کوردان خۆیان خۆیان لەخشتەدەبەن! وەک ئەوەی ئێستا کە دەسەڵاتدارانی ئەمەریکا وە دەیان جار وە فەرمیی و نافەرمیی و زۆر بێ چاوەڕووانە و بێ ئەوەی هیچ شەرم لە بانگەشە دیموکراسییەکانیان بکەنەوە دووپات و چەندپاتایان کردیتەوە کە سەروەخۆیی کوردستان (ئاژاوە و ناجێگیریی!) لە ناوچەکە چێدەکا! کەچی کوردان وەک ئەوەی هۆش لە کەللەسەریاندا نەبی خۆیان لە بەرانبەر ئەو قسەیە لە گێلیی دەدەن و هەر دەبێژن ئەمەریکا هاوپەیمانمانە! ئەوە رێک وەک پەیوەندیی (ئاغایە ملهوڕەکە و نۆکەرە سووکەکە) دێتە بەرچاوان:
ئاغا: ”ئەتوو وە کەلکی نۆکەریی نایێی.. لە شەڕ پتر هیچی دیکە نازانی، جا شەڕ لە توو و چەک و پارە لە من.. بەس ببوورە ناتوانم وە نۆکەری خۆمت وەربگرم!
نۆکەر: دەی قەیدیناکا.. بەس ئەمن هەر نۆکەری دڵسۆزی تووم!
ئاغا: کورە ئاخەر ئەمن شەرمم وەخۆیە ئەتوو وە نۆکەر وەربگرم، دواییش ئەتوو کێشە لۆ نۆکەرەکانی دیکەم چێدەکەی، ئەوەندە گێل مەبە.. پێمگۆتی وە نۆکەری خۆمت وەرناگرم و بڕایەوە..
نۆکەر: ئێ باشە گەورەم.. بەس ئەتوو هەر ئاغای منی.. رۆژەک هەر دێ وە نۆکەرم وەربگری و ئەو دەڤەرەت وەک پیازەکی سپی بخەمە نێو دەست!
ئاغا: ….. .
ئەو بارەی کوردان و بندەستبوونەکەیان.. لە لایەک هیچ عەنتیکە نییە و لە لایەکەی دیکەش فرە عەنتیکەیە!!
هیچ عەنتیکەیە نییە.. چونکە:
نەزانیی و فەرهەنگە پاشدامایەکەمان دەگەڵ هۆکارە دەرکییەکانی بندەستەیی و ژیان و گوزەرانی کوللەمەرگییمان ئاوێتەی یەک بوونە.. ئیدی ئەوەیان ئافەریدە کردیە کە هەیە و چارەکردنیشی فرە قورس و سەختە!
فرە عەنتیکەیە.. چونکە:
کەسانەکی زۆر – ئەمنیش یەکەکم لەوان – نەک هەر دەزانین چارەی میللەتەکەمان چیە.. بەڵکە دەزانین چارەی میللەتان و سەرجەمی مرۆڤەکانیش چیە.. کەچی کردارمان فرە فرە کەمە و هەر خەریکی چەقەچەقین!
رەنگە کەسانەک هەبن لە چەپە ساکار و ساویلکەکان یان ئیسلامییە تاریکپەرستەکان بێژن: ”دەک وەخێر نێیەوە.. خوازیاری ئەوەی دەگەڵ ئەمەریکایەکی دژەمرۆیی و دڕندە هاوپەیمانییەکی راستەقینەمان هەبی!”، لێ ئەوە نە خواستی منە نە پەیوەندیی وە خوازیاریی من و ئەو کەسانەوە هەیە کە نامانەوێ میللەتەکەمان رەنجەڕۆ بی.. بەڵکە راستییەکە ئەوەیە کە ئەمەریکا هاوپەیمانی کۆمەڵە چەتە و بازرگانەکی کوردستانە نەک میللەتی کورد و هیچ میللەتەکی بندەست و چەوساوە.. واتە هاوپەیمانیی کوردان و ئەمەریکا ئەندێشەیەکی بێ سەروبەر و نەزۆکی دەربارانی دیوانە و لە تراویلکە پتر بترازێ هیچی دیکەی لێ دەرناچی.. کەسیش هێندە گێل و هێڕوهوڕ نییە تا هومێدەکی لەسەر هەڵبچنی مەگەر دوو بنەماڵەکە و بازرگانە سیاسییەکانی دیکە!
_____________________________
* شابانوو: بانوو واتە (خانم، ژن)، دەگەڵ وشەی شا (شا + بانوو) واتە (شاژن). ”جەلال حیسامەدین” دەگەڵ ئەو هەموو بانگەشەیەی پێشتری دژ وە بنەماڵە و خێلگەرایی.. پێش ئەوەی خۆی لە پەلوپۆ بکەوی رێک وەک پاشایەک هەڵسوکەتی کرد.. هاوڕێیە نزیکەکانی خۆی (کە زۆربەی زۆریان توانا و پێشینەی خەباتیان لە نێو حیزبەکەی خۆیان لە ”هێرۆ”ی هاوسەری پتر بوو) کارکەنار کرد و رێی خۆشکرد تا ”هێرۆ” جێیەکەی بگریتەوە و ببیتە شابانوو! دیارە هیچ یەکسانییخوازەک نییە پێی خۆش نەبی ژنەکی یەکسانییخواز رۆڵی سەرکردەیی و رابەریی بگێڕی.. لێ ”هێرۆ” هیچ پەیوەندییەکی وە یەکسانییخوازییەوە نییە چونکە ئەویش هەروەک ”مارگرێت تاتچەر و تانسۆ چیلەر و ئەنجێلا مێرکل و ترێزا مەی و ئەوانی دیکە” کەسەکی نێرسالارە و فڕی وەسەر خەباتی بەرابەریی ژنان و پیاوانی یەکسانییخوازەوە نییە.
