ئهو كهسهى پشتگیری ههڵکهوت زاهیر دهكات خۆی سهیری تهلهفزیۆن ناكات كهچكاریكی ناشرین لههونهری كوردیدا دهکرێت؟ .. ئێستا لهکهناڵهراگهیاندنهكان ناوی “عهلی مهردان و حهسهن زیرهك و ماملێ و تایهر تۆفیق” و چهندین گۆرانیبێژی دیکه سراوهتهوه! ..
گۆرانیبێژ ههیهنازانێت ئهلف و بێی هونهر چییه، كهچی بهخۆی دهڵێت: هونهرمهند، یان بهڕێوهبهری بهرنامهکان بههونهرمهند بانگیان دهکهن! .. لهپێشدا حزبهكان هونهرمهندی تایبهت بهخۆیان ههبوو، بهڵام ئێستا راگهیاندنهكان ههیانه! .. گلامۆری ئهمرۆ بۆتهزنجیرهی بێریڤان، ناوهڕۆکیئهم درامایهسوكایهتیكردنهبههۆزهكوردهكان، چوونکهباس لهوهدهكا،ههموو هۆزهكانی كوردستان وهحشی و كهمئهخلاقن، بڵاوکردنهوهی زنجیرهیێکی ئاوهها، زهرهری زۆرترهلهسوودی؟! .. لهگهل رێزم بۆ كاك ههڵکهوت، ئهو هیچ خزمهتێک بههونهری كوردی ناكات، کارهکانیشی تهنیا شێواندنهو ئارهزووهکانی خۆی بهجێ دێنێ و ناچێتهخانهی مۆسیقای کوردییهوه! ..راستهعهزیزی وهیسی بهو جمین و جولآنهى كهدهیكات جێگای لهدلی خهلكیدا كردۆتهوه، بهڵام چۆن لای دهسهڵاتداران ئاوههایه، نازانم! .. زۆرم پێناخۆش بوو كهتاتلی سهس لهتهلهفزیۆنی زاگرۆس بهم شێوهیهدهركهوت، ئایا دهسهلآتی كوردستان هیچی بۆ میللهتی كورد نهكردووه، تاوهكو ئهوان بێن سهلاجهو موبهریدهدابهش بكهن! .. لهدوای كۆچی مهرزیه، ئێران ژیانی پێ بهخشیمهوه! .. لهگهل مهرزییهلهجێگای مانگی ههنگوین، چووین بۆ مانگی پێشمهرگایهتی!
ئهم شێواوییهى هونهری كوردیی لهئهمرۆدا و، زۆربوونی گۆرانییبێژی بێتوانا و دروست بوونی چهندین كلیپ كهدوورهلهكلتوری كوردیی و، زالبوونی موزیكی عهرهبیی و توركیی و فارسیی بهسهر ئاوازی كوردیدا، بۆتهمایهی نیگهرانیی زۆرێك لههونهرمهندان و، هونهرمهندانیش داوای ئهوهدهكهن كهوهزارهتی رۆشنبیریی و دهسهلآتی كوردیی، رێگهبگرێ لهم شێواوییه، هونهرمهندی بهرێز “ناسری رهزازی” یهكێكهلهو هونهرمهندانهى كهدهمێكههاواری لێههستاوهو باسی ئهو شێواوییهدهكات، لهم دیدارهیدا لهگهل گۆڤاری هۆنیا، هۆكاری شێواویی هونهری ئهمرۆ بهروونی بۆ خوێنهران و هونهرمهندان باس دهكات.
شێواوی هونهری كوردی لهئهمرۆدا بۆچی دهگهرێتهوه؟
لهراستیدا من لهزۆربهى رۆژنامهو گۆڤارهكاندا باسی ئهم شێواوییهى ئهمرۆم كردووه، من ههمیشهوتوومهو ئێستاش دهیلێم هونهر تهنیا لهناو كورددا نهگهیشتۆتهشێواویی، بهلكو لهههموو دونیادا وای لێهاتووه، بهبروای من پێشكهوتنی خێرای تهكنهلۆژیا ئهم كێشهیهى دروست كردووه، ئێمهدێموكراسی وهك دهفرێك دابنێین، كاتێك كهدێتهناو ولآتێك ههموو شتێكی تێدایه، چاكیش و خراپیش، بهڵام بهدبهختیهكهئهوهیهكهئهم دیموكراسییهبهشیوهی بهرهلآیی و، بهشیوهیهك دهگات لای ئێمهكههیشتاناتوانین ههزمی بكهین، چونكههێشتا لای ئێمههیچ بنهمایێکی نییهو سهرهتایهو هونهریش بۆ خۆی کهوتۆتهناو ئهم گێژاوه، هیوادارم خهلك ئهمهلهبهر چاو بگرێت، كهمن دهسهلآتی ئهمرۆ لهگهل دهسهلآتی دوێنێی بهعس بهراورد ناكهم، بهلكو شانازی دهكهم بهم دهسهلآتهبهچاك و خراپیهوه، ئهم ئهزموونهرووناکی چاوی ئێمهیه، بهڵام ههستی نیشتمانپهروهریی لهكۆندا زیاتر بوولهئێستا، لهكۆندا ئهگهر گۆرانیبێژێك شۆرشگێر بوایهو خزمهتی نهتهوهکهى بكردایه، ئهو كاتهدهكهوتهژێر چاودێری و دهیانگرت و ئهشکهنجهدهکرا و دواتریش لهسێدارهیان دهدا، بهڵام بهداخهوه ئهوهکههیچ بایهخ بهو گۆرانیبێژانهنادرێ، بهڵکووئهمرۆ بایهخ بهگۆرانیبێژی وا دهدرێت کهشایانی ئهوهنییهههر گوێشی لێ بگیردرێت.
خوێندنهوهى ناسری رهزازی بۆ هونهرمهندانی ئهمرۆ چۆنهو بۆچی زۆرێك لهگۆرانیبێژانی ئهمرۆ گۆرانییهكانیان وهرزییهو بهسهر دهچێت ؟
من دهیكهم بهدوو بهشهوه: بهشێكی دهگێرمهوهبۆ ئهوهیکهلهكۆندا وهكو ئهمرۆ نهبوو، کهدوهری ئینتهرنێت و سهتهلایت بێ، كاتێك گۆرانیبێژێك دهكهوتهدوای كاری هونهریی، دهبوو (حهوت خانی رۆستهمی تێپهراندبا) واتهدهبوو ههولی زۆری بدابایه، تاوهكو كاری هونهریی بكردبایه، ئهو كاتهى ئێمهگۆرانیبێژ بووین چواردهورمان پر بوو لههونهرمهندی گهورهمن لهوانهوهئهزموونم وهردهگرت، من لهوانهوهفێری گۆرانیی بووم، بهڵام زۆرێك لههونهرمهندهتازهكان ئێمهبههیچ دانانێن و دهلێن ئهوان پیر بوونهو توانایان نهماوه! بهشێکی دیکهی، ئهمرۆ گۆرانیبێژ ههیهكهتهنیا دوو گۆرانی وتووهو تهلهفزیۆنهكان دهیهێنن بهرامبهر بهگۆرانیبێژێك كهتهمهنێك لهناو كێشهى هونهری كوردیدا بووه، دایدهنێن بهربهرهكانێ لهگهڵدا بكات، ئهمانهشارهزاییێکی ئهوتۆیان لهمۆسیقای کوردیدا نییه، كهلێشیان دهپرسن: دهنگی كێتان پێخۆشه، نالێن “كهریم كابان، یان نهجمهدین غولآمی، یان عهدنان كهریم” بهلكو باسی ئهو هونهرمهندانهدهکهن كهكۆچی دواییان كردووه،لهراستیشدا نایانناسن، ئهو گۆرانیبێژانهی كهئاواز و مووزیكهکهیان ههموو عهرهبییهو، بهس تهنیا وشهكانیان كوردین، چۆن تایهر تۆفیق یان حهسهن زیرهك دهناسن؟ ئهوانهخۆیان لهگێلی دهدهن! من وهكوو ناسری رهزازی پێم شورهیی نییهگوێ لهدهنگی ئهو گۆرانیبێژانهبگرم، کهچی ئهوان خۆیان زۆر بهگهورهدهزانن، بهڵام نازانن هێشتا لهکاری هونهرییدا ساوان. هیچ نووسهر و گۆرانیبێژ و هونهرمهندێک لهزکی دایکا نهیهێناوهو ههتا لهکۆنهکارهکان کهڵکیان وهرنهگرتبێ و ئهزموونیان لهتۆشهدا ههڵنهگرتبێ، نهگهییشتوونهتهئهمڕۆ! دنیای هونهر زۆر لهوهگهورهترهکهئێمهدهیزانین.
تاچهند حكومهت لهم چهواشهكارییهى هونهری ئهمرۆدا تاوانباره؟
من ئاگادارم راستهوخۆ دهستی دهسهلآتی تیدا نییه، وهزارهتی رۆشنبیری كهبهشیكهلهم دهسهلآته، دهبێ ئهم پرسگرێکهکۆنترۆڵ (ڕاچاو) بکا و ئهم کێشهیهچارهسهر بکا، کێشهکهدهگهریتهوهبۆ پهیوهندی شهخسی و كهسایهتی ئهو كارمهندانهى كهلهوهزارهتی رۆشنبیریی و ئهنجومهنی وهزیراندان، ماوهیێکی زۆر موستهشاری هونهری کوردیی لهئهنجومهنی وهزیراندا (کاک ههڵکهوت زاهیر) بوو، باشهئهم بهڕێزهکێ لهوێ دایمهزراند و کهنگێ ئهم بهڕێزهنوێنهری هونهری کوردیی بووهلهوێ و کام هونهرمهندی کورد ئهمهی پهژراند وهکوو موستهشاری هونهریی، جگهلهپێوهندیی تاکهکهسیی نهبێ! ئهمرۆ چهندین گۆرانیبیژ ههنكهتهنیا بهسیدیهك هاتوونهتهناو کاری هونهری كوردیییهوه، نهوهكوو هونهرمهندێكی گهورهو ناسراو، بهڵکوو وهکوو گۆرانیبێژێکی تازهکار، لهلایهن وهزارهتی ئهو کاتهوهیارمهتی دراون، چونكهئهو گۆرانی بیژهیهكیكی لهوهزارهتی رۆشنبیری ناسیوه، یان بهرپرسیكی ناسیوهو هاوكاریی كراوه، بۆ نموونهكهسیكی وهك “ههڵکهوت زاهیر” كهكار بۆ زۆر كهس دهكات بهبی بهرامبهر، من لهههندێک لهبرادهرانی سهركردایهتی پارتیم پرسیوهلهرووی چی ئاستێکهوهئهو ههموو یارمهتییهدهدرێت؟ لهوهڵامدا گوتوویانه: ئیمههیچ ئاگادار نین، باشهكاك ههڵکهوت ئهو پارهیهلهكوی دێنێت؟ یان لهکوێ هێنای لهکاتێکدا داوای لهکاک فارو باپیر و کاک گۆران کامیل دهکرد کهبێت و لهگهڵیان مۆسیقا لێبدا، تهنیا لهبهر ئهوهیکهلهپشت سهر من و مهرزیهوهدهرکهوێ! ئهگهر كهسێك یارمهتی نهدات لهناو ئهو حزبه، ئهوپارهى لهكوی بوو، ئاوهها تهراتێن بکا و گۆرانیی عهرهبیی و تورکیی بڕژێنێتهناو کوردستان؟! بهپیی بۆچوونی من ئهو كهسهكاربهدهستیكی زۆر گهورهیهیارمهتی دهدات، باشهمن زۆر جار دهلیم ئهو كهسهى كهپشتگیری ئهم كهسهدهكات خۆی سهیری تهلهفزیۆن ناكات كهچی كارێكی ناشرین لههونهری كوردییدا دهكرێت؟ بهڵام ئهمهمهبهستیكی تیایه، كهئهو بهرپرسهئهو ههموو پارهیهدهدات بهكاك ههڵکهوت، ههمووشی پارهى میللهته، ئهوهش بڵێم: ئهو كارههونهرییانهى كهئهمرۆ زۆرێك لهگۆرانیبێژهتازهكان لهلایهن کاک ههڵکهوتهوهدهیكهن، وهرزییهو بۆ ماوهیهكی كهم بر دهكات و ئیتر نامێنێ و هیچ فڕێکی بهسهر تازهگهریی و نوێخوازییهوهنییه، چوونکهپێشتریش گوتوومه: تازهگهریی و نوێخوازیی خۆبادان و لهشدهرخستن و جهستهسووڕدان و ناز و ئیفادهفرۆشتن نییه! كاتی خۆی ئێمهلهئێران كۆمهلێك گۆرانی بێژمان ههبوو كهلهدهرهوهى وهزارهتی فهرههنگ و هونهر ئیشیان دهكرد، وهك “عهباسی قادری، ئیرهجی مههدیان، یهساری، ئازیتا” و چهندین كهسی تریش، بهمانهیان دهگوت گۆرانیبێژی (كۆلآن باژار) یان گۆرانی بێژی (كوچهبازار) ئهمانهرێگهنهدهدران لهرادیۆ و تهلهفزیۆن دهربكهون، ئهوانهى كهرێگهدهدران لهتهلهفزیۆنهكان دهركهون، ئهو گۆرانیبێژانهبوون كهكاری فۆلكلۆری و رهسهنیان دهكرد، بهڵام ئهمرۆ لێرهدا وانییهو كارهكان پێچهوانهبوونهتهوه، كاری بازاری لهراگهیاندنهكاندا پێشكهش دهكرێت و كاری رهسهن و جوان پێشكهش ناكرێت، ئێستا لهکهناڵهراگهیاندنهكان ناوی “عهلی مهردان و حهسهن زیرهك و ماملێ و تایهر تۆفیق” و چهندین كهسی تر سراوهتهوه، ئهمانهنایهن ئهم دهنگانهلهگهڵ سروشتدا تێکهڵ بکهن و كلیپیان بۆ بكهن و بلآوی بكهنهوه، ئهو هونهرهى كهبهسهركهوتوویی دهمێنێتهوهبناغهى باشی ههیه، بهڵام هونهری ئهمرۆ بێ بناغهیه، راگهیاندن دهتوانێت كاری جوان و كاری ناشرین بباتهناو مالآنهوه، بهڵام راگهیاندنهكانی ئهمرۆی ئێمهبهشێكیان تهنیا كاری ناشرین پیشان دهدهن و خراپهیان زیاتره.
ههلوێستی ئێوهى هونهرمهندان بهرامبهر ئهو شێواویهى هونهر چییه؟
ئێوهئاگادارن كهمن یهكهم كهس بووم باسی ئهم شێواوییهم كرد، پاشان كاك “فاروق باپیر” و بهشوێن ئهویشدا کاک ئامانج غازیی و کاک سهید ئهحمهد و مامۆستا جهمالی دهۆک و هیدیکه، بهڵام هیچ كام لهدهسهلآت و زۆرێك لههونهرمهندانیش پشتی ئێمهیان نهگرت، بهڵام ئێستا دوای ئهوهى کهئێمهئیشی زۆرمان كرد زۆرێک لههونهرمهندان خهریكن دێنهسهر قسهى ئێمه، ئێمهش نالێین با ئهو موزیك و گۆرانییانهى ئهمرۆ نهبێت، نهبا ههبێت، بهڵام بهشێوهیهكی باش بێ و لهخزمهتی مۆسیقای کوردییدا بێ، نهک لاساییکردنهوهبێ لهمۆسیقای گهلانی دیکه. زۆربهی ئهگۆرانییانهی کهلهتهلهڤزیۆنهکانی ئێمهبهتیایبهت کۆڕهک و کاناڵ چوواردا بڵاو دهبنهوهلاساییکردنهوهی لهشێوازی تورکیی و عهرهبیی و هیدیکه.
هونهری كوردی لهكام پارچهى كوردستاندا زیاتر شێواوه؟
ئهگهر لهکوردستانی بندهستی ئێران و تورکیهو سووریهلهبوواری مۆسیقادا کاری خهراپ پێشکهش بکرێ و بڵاو ببێتهوه، کهس لۆمهیان ناکا چوونکهدهڵێین بندهستن و رێگایان نادهن، من پێموایهجیاوازه،چونكهئێرهئازادیی زیاتره و دهسهڵاتهکهخۆمانهیهو کهس زۆرت لێناکا، لهلایێکی تریشهوهلێژنهو فیلتهرمان نییهبۆیهزیاتر شێواوه، لهسهرهوهئاماژهم پێکرد، خهڵک ناتوانێ ئهم دێمۆکراسییهههزم بکا، كوردستانی ژێر دهسهلآتی ئێران و سوریا و توركیا داگیر كراوه و بندهستن و، خهڵک بۆی نییهئازادانهو سهربهستانهلهزمان و فهرههنگی خۆی کهڵک وهربگرێ، ئهو کارانهی کهلهو پارچهگهلهدهکرێن سهرهڕای ئهوهیکهدهرهتان و دهسهیاو کهمتره، بهڵام زۆر باشترن لهم کارههونهرییانهی کهلێرهدهکرێن، ئهم ئازادیی وسهربهستیهی ئێره، کاری هونهری مۆسیقای تووشی ئهو شێواوی و بهرهلآییهی كردووه کهدهیبینین، بهڵام لهههمان كاتیشدا ئێمهله كهركوك و سلێمانی و ههولێر و دهۆك و زۆر شاری دیکهی ئهم پارچهیه، موزیك ژهن و هونهرمهندی باشمان ههیه کهخزمهت دهکهن و دڵسۆزی زمان و هونهر و فهرههنگی کوردن و بهرههمی باشیان داوهتهدهرێ، بهڵام چوونکهبێ پشتیوانن و رێگایان کهمه،ئهوهندهدیار نین، دیارهكۆمهلێكیش ههن كهبهپهنجهى دهست دهژمێردرێن و كاری ناشیرین دهكهن، ئهم شێواویهش ههر بۆ ئهو كهسانهدهگهرێتهوه.
نهبوونی فلتهرێك لهلایهن دهسهلآت و راگهیاندنهكانهوهبۆ كاری هونهری ئهمرۆ بۆچی دهگهرێتهوه؟
راستهههم دهسهلآت و ههم راگهیاندنهكانیش كهمتهرخهمن وههموو كارێك لهههموو بووارێکدا پێشکهش دهکرێت، من پێشتر لهسهردهمی شای ئێران كهگۆرانیبێژ بووم، كاتێك لهرادیۆكاندا گۆرانیمان دهگوت، لێژنهههبوو، ههموو كهسێك نهیدهتوانی بێتهژورهوهو گۆرانی بلێت، لهپێشدا دهبوو دهنگهكان تاقی بكرێنهوه، ئهو كاتهدهیانهێشت بێیتهژوورهوه، لهوێشدا لێژنهیهكی تر ههبوو لهئاواز و هۆنراوه، دهبوو ئهو دوانهشیان بهدڵ بوایه، ئینجا وهردهگیرایت، بۆیهكارهكان سهركهوتوو بوون، من جارێك لهگهل بهرپرسی تهلهفزیۆنی كوردسات قسهم كرد، لهسهر ئهوهگوتیان ئێمهلێژنهیهكمان دانا بۆ ههڵبژاردنی گۆرانیی، کاتێتهماشامان كرد دتیتمان دهبێ 90%ی بهرههمهكان فرێ بدهین، بهڵام چونكهبهرههممان كهم بوو،ناچار بووین ههر بهم شێواویهبرۆینهپێش، راستیشیان دهکرد، چوونکهفلتهر هونهری رهسهن دههیلیتهوهو ئهوهی کهبێکهڵکهفڕێی دهدا و کارهباشهکان ههڵدهبژێرێ. دهبێ ئهوهش لهبهرچاو بگرین کهساڵانێکی زۆر نابێ کهکورد خاوهنی تهلهڤزیۆنه. بهڵام لهههمان کاتدا و ههر بهم بارودۆخهشهوهدهبێ فیلتهر و لێژنهههبێ، چوونکهفیلتهر هونهری کوردیی بههێزتر و راوهستاوتر دهکات.
راگهیاندنهكان و رۆژنامهو گۆڤار و تهلهفزیۆنهكان تاچهند تاوانبارن كهبهههموو كهس دهلێن هونهرمهند ؟
ئاخ داخهكهم، بهراستی زۆربهیان تاوانبارن بهكهسی وا دهلێن هونهرمهند، یان زۆر كهس بهخۆیان دهلێن هونهرمهند کههیچ سهروبهرێک لههونهر دهرناهێنن و ناشزانن هونهرمهند یانێ چی؟! باشهئهمانهتێناگهن كهبهكێ دهووترێت هونهرمهند، یان ئهمانهزۆر خۆیان بهگهورهدادهنێن، یان ئهوهندهلهخۆیان رازین کهبهخۆیان دهلێن هونهرمهند، من زیاتر لهچل سالهگۆرانیی دهلێم، تاوهكو ئهمرۆ بهخۆمم نهگوتووههونهرمهند، تهنیا دهلێم گۆرانیبێژ، بهڵام گۆرانیبێژ ههیهنازانێت ئهلف و بێی هونهری چییه، كهچی بهخۆی دهلێت: من فڵان هونهرمهندم، یان من: هونهرمهند فڵانم، ئهمهش زۆربهى راگهیاندن و رۆژنامهو گۆڤارهكانن وایان لێدهكهن، بهڵام خهلك تێگهیشتووهو باش دهزانن بهكێ دهووترێت هونهرمهند. ئێمهنابێ وا بیر بکهینهوهکهخهڵک ناشارهزا و ناتێگهییشتوون، نه، ئهوهههندێ ئینسانی نهخوێندهوارهکهلهتهلهڤزیۆنهکاندا بوونهتهشهوگێڕ یان بهرنامهیێک بهڕێوهدهبهن و بهههندێ گۆرانیگێژ، نهک گۆرانیبێژ، دهڵێن: هونهرمهند! تاوانبار ئهو کهسانهن کهلهتهلهڤزیۆنهکاندا بهنێوی بهرنامهگێڕ خۆیان دهردخهن و نماییشی جل و بهرگ دهدهن و خۆیان دهنوێنن و ههموو کهس دهکهن بهمامۆستا وهونهرمهند! لهوڵاتانی پێشکهوتوو، کاتێک گۆرانیبێژێک دهبێ بهشهومهن، یان کهسێک پرۆگرامێک لهبووارێکدا پێشکهش دهکا، تهنیا بۆ پشتی پهرده، زیاتر لهکهسی بۆ تهرخان دهکهن، کهچی لیرهکهسی وایان هێناوهلهسهر ژیان و لهسهر کۆمهڵگا قسهدهکا، کهتهنیا لهبهر جوانییهکهیهتی، دهنا هیچی دیکهی لێ ههڵناسووڕێ، بهداخهوه!
زۆربهى کهناڵهراگهیاندنهكان هونهرمهندی تایبهت بهخۆیان ههیهو كاری ئهوان زیاتر پهخش دهكهن ؟
زۆر راستهلهپێشدا حزبهكان هونهرمهندی تایبهت بهخۆیان ههبوو، ههموو شتێكیان دابهش كردبوو، رهنگهكانیان دابهش كرد، ناوهكانیان دابهش كرد، بهڵام ئێستا راگهیاندنهكان وادهكهن، پێم باشهتهلهفزیۆنهكان ئهم كارهنهكهن، ئێمهکهناڵی راگهیاندنمان ههیهبهئاشكرا فهرههنگی توركی دههێنێتهناو كوردستان، گلامۆری ئهمرۆ بۆتهبێریڤان، كهئهم درامایهسوكایهتی پێكردنهبههۆزهكوردیهكان، كهباس لهوهدهكهن كهههموو هۆزهكانی كوردستان وهحشین و كهم ئهخلاقن، باشهئێمهبۆچی ئهم كارانهپهخش بكهین، ئهمهنههامهتیه، ئهگهر ناسری رهزازی ئهو كارهى بكردایهئایا بهردبارانیان نهدهكرد؟!
موزیكی عهرهبی و توركی و فارسی لههونهری كوردیدا پیشكهوتنهیان شێواندن ؟
ئهمهدواكهوتووییه، سهرلێشێواویه، ئهمرۆ زۆربهى ئاوازهكانمان عهرهبی و بهتایبهتی توركین،ئهمنهگبهتییهلهموزیكی توركیهوههاتۆتهناو ئێمه، بۆ نموونهگۆرانیبێژهتازهکارهکان کهلاسایی کاری تورکیی دهکهنهوه، لهکاتی خوێندن و چڕیندا خهریكین وشهرادهكێشین و بهسهر ریتمدا باز دهدهن، كهئهمهتهنیا لهتوركییدا باوه،ئهم شێوهخوێندنهمۆسیقای رهسهن دهكوژێت، شیعرهكانیش تهنیا بۆته(لێم تۆرایت و بهجێت هێشتم و دلت شكاندم و وهڵامم نادهیتهوه و هیدیکه).
ئێستا گۆرانیبێژهتازهكان بهههشت رۆژ سیدیهك دهردهكهن و كلیپیشی بۆ دهكهن بهپارهى خۆشیان نا، بهڵام كاركردن بۆ ئیوهبۆچی چهند سالیكی خایاند؟
بهڵێ راسته، ههیهترۆمبێلهکهی دهفرۆشێ، ههیهقهرزی بۆ دهکا، ههیهدهستی دهڕوا و بههۆی تاکهکهسهوهیارمهتی بهرچاو دهدرێ، دیسان من گۆرانیبێژ شک دهبهم کهعهرزی و خانووی فرۆشتووهبۆ سیدییهکهی!
من پێموانییهئهو کلیپانهوهڵامی داخوازییهکانی گهنجى ئهمرۆ بدهنهوه، چاولێکردنیان تهنیا لهبهر دهرکهوتنی کچ و جووانی یان جهستهی ئهو کیژانهیهکهلهو کلیپانهدا دهردهکهون، دیارهزۆربهشیان کورد نین و لهستانبوول لهکۆمپانیای رووسیی و ئۆکرایینیی بهکڕێیان دهگرن، ئهم کلیپگهلهنهتهنیا گهنجدڵکاو (راضی) ناکا، بهڵکوو بهلارێشیدا دهبا، من بههیچ جۆرێك لهگهل ئهم كلیپانهدا نیم، چونكهكلیپ مرۆڤ دهكات بهدوو جهستهوه، ههستت دابهش دهکا، یان سهیری كلیپهكهدهكهیت، یان گوێ دهگریت، كلیپ بهمانای پارچهپارچهكراوهكهى دهبێت لهگهل ناوهرۆكی گۆرانییهكهدا رێك بكهوێت، من كلیپی وا شك نابهم كهلهگهل گۆرانیدا یهك بگرێت.
کارکردنیش بۆ ئێمه، واتهکارکردنی هونهریی، کێشهو سهرێشهیه لهکوردستان و لهدهریشهوه، چوونکهبهرههمهکانمان نافرۆشرێ و کۆپی دهکرێت، ئهو پارهیهش کهدهکریتهتێچوون بۆ کاری هونهریی ناگهڕێتهوه، کهوابوو زهرهر دهکهیت، بهو زهرهرهشهوهناچاری ههر کار بکهی، بهڵام بێکهڵک، چوونکهئێمهلهرێگای هونهرهوهنانمان نهخواردووهو هونهر جگهلهرێز و خۆشهویستیی هیچ بههرهیێکی دیکهی بۆ ئێمهنهبووه، دیارهسامان و دارایی و ههموو شتێکی ئێمهخۆشهویستیی و رێزی ئهو خهڵکهیه، بهڵام پارهش گرنگهو بڕێ شت بهپارهدهکرێ نهک رێز و خۆشهویستیی! وهزارهتی رۆشنبیریی و پهروهردهش هیچ ههنگاوێکیان بۆ کۆپیڕایت ههڵنهگرتووهو کهس نازانێ (هونهر و وێژه) سهر بهکامیانهو کێشهی هونهرمهندان کێ و کامهلایهن لهبهرانبهریدا بهرپرسه؟!
خوێندنهوهى بهرێزت بۆ كارههونهریهكانی ههڵکهوت زاهیر چییهلهكاتێكدا زۆرترین رهخنهى لێدهگیرێت ؟
من زۆر لهسهر كاك ههڵکهوت قسهم كردووه،هیچ دوژمنایهتیهكم لهگهلیدا نییه، وهكوو مۆسیقاژهنێك دهیپهژرێنم، پێمگوتووهئهو كارانهى كهبهرێزت دهیكهیت، هێنانی ئاوازی عهرهبی دهقاودهق بۆ ناو موزیكی كوردی،خزمهت كردن نییه، تۆ ئهگهر چاو لهو گۆرانیانهبکهی کهبۆ دهشنێ و لۆكهو هانی و ئهوانی دیکهدایناون ههموویان وهكوو یهکن، یان ئاوازی (فرید اترش)ن،یان (ام كلثوم)ن، یان هی (نهجات سهغیره)ن یان خهڵکی دیکهیه، ئهگهر ئهو راست دهكات و دهیهوێت خزمهت بههونهری كوردی بكات، با مۆسیقای تازهبهێنێتهناو هونهری كوردییهوه، با بێت لهههست و نهستی خۆی ئاواز دابنێت، دهبێت تۆ خۆت ههول بدهیت ئاوازی تازهبهێنیت و دایبنێیت، نهوهك ئاوازی بیانی بێنیت و بههی خۆتی لهقهڵهم بدهی، من رهخنهم لهچهندین بهرێزی تریش ههیه، وهكوو كاك زیاد ئهسعهد، پێمگوتوون بۆچی گۆرانی فارسیی دههێنن و دهقاودهق دهیكهن بهكوردیی، من خۆ دوژمنی كاك زیاد نیم، كهسیكی بهڕێزهو دهنگیشی خۆشه، بۆچیدهبێ لێم دلگران بن كهمن وایان پێدهلێم، من بهخراپهقهت باسی كهس ناكهم و کارم بهژیانی تاکهکهسیی هیچکهسێکهوهنییه، بائێمهبهئاواز و هۆنراوهى كوردی خزمهتی مۆسیقاکهمان بكهین، ئێمهخاوهنی فۆلكلۆرێكی زۆر گهورهین، مۆسیقای كوردیی جیاوازهلهعهرهبیی و توركیی و فارسیی، ئێمهخاوهنی فهرههنگی تایبهت بهخۆمانین و مۆسیقاکهمان زۆر کۆن و دهوڵهمهنده. رهخنهشتێکی باشه، ئهم جیهانهبهرهخنهگهییشتۆتهئهمڕۆ. من نازانم بۆچی خهڵک رخنهبهجنێو دادهنێ؟ ئهگهر کهسێک ژیرانهژیربێژانهبیر بکاتهوه، رهخنهرێکخهره، نهک تێکدهر!
تاچهند راستهكهههڵکهوت زاهیر هونهری كوردی ئهمرۆی شیواندووه؟
بهڵێ، بهبێ هیچ ئهملا و ئهولایهك وایه، من رێزم ههیهبۆی، هیچ دوژمنایهتیهكم لهگهلیدا نیه، ئهمهش لهلایهن زۆرێك لهمۆسیقاژهن و هونهرمهندانهوهباس كراوه، وهكوو بهڕێزان: ” فارۆق باپیر، سهید ئهحمهد رواندزی، ئامانج غازی، ئهنوهر قهرهداخی” و زۆر كهسی تریش، لهگهل رێزم بۆ كاك ههڵکهوت ئهو هیچ خزمهت بههونهری كوردی ناكات، تهنیا شێواندنه، ئهو ئاوازانهى کهبۆ ئهو بهڕێزانهی داناون، ههندێکیان پهشیمانن لێی، کاک ئهیوب عهلی پهشیمانه، كاك هێمن حسهین ههر پهشیمانه، خاتوو باخانهههر پهشیمانه، خاتوو هانیش ههر پهشیمان بۆوهلهئیشكردن لهگهڵیا، من خۆم هانی خانمم لهئوتێل خانزاد بینی، کورت پێکهوهقسهمان کرد، پێیگوتم: خهتای ئێوهبوو من كارم لهگهل ئهو كهسهدا كرد، تهنانهت گوتی دادهنیشین و قسهش دهكهین لهسهر ئهو بابهته.
پێت وانییهئیتر ئهو كهسهیان واز لههونهری كوردی بهێنێت یان كارهكانی چاك بكات باشتره؟
من پێم وابێت بێ كهلكهقسهكردن، چونكهئهو پارهى باشی لهبهر دهست دایهو ههر بهردهوامیش دهبێت، دهبێت راگهیاندنهكان كارهكانی بلآو نهكهنهوهو دهرخواردی كهسی نهدهن، ههرچهندهزۆر راگهیاندن ههیهكارهكانی بلآو ناكاتهوه، وهزارهتی رۆشنبیریش ئهركی سهر شانیهتی كهچارهسهرێك بۆ ئهم كارانهبدۆزێتهوه. ئێستا تهنیا (ڤین تی ڤی)یهکهکارهکانی بڵاو دهکاتهوه، بێژگهلهوهی جار و بار تهلهڤزیۆنهکانی دیکهههندێ گۆرانیی ئهو بڵاو دهکهنهوه.
تۆ پێت وایهئهو كهسانهى لهگهل ههڵکهوت زاهیر كار دهكهن هونهرمهندن؟
من نازانم کێ کاری لهگهڵدا دهکات، ئهو گۆرانیبێژانهدهنگیان خۆشه، بهڵام ناوی هونهرمهند ناوێکی گهورهیه، زۆر لهوهگهورهترهكهبه ههموو كهسێك بگوترێت هونهرمهند، بهو كهسهدهووترێت هونهرمهند کهئافڕێنهر و خولقێنهر بێت و ئهو کارانهی کهدهیکات هی خۆی بێت نهک دزیی و لاساییکردنهوه.
تووشی هیچ كیشهیهك نهبوویت لهسهر ئهو رهخنانهى كهلهو كهسانهى دهگریت كههونهری كوردی دهشیوینن؟
بهڵێ، تووشی زۆر كیشهبوومه، وا دهزانن من دوژمنی ئهوانم، من تهنیا دلسۆزی هونهری كوردیم، كاك ههڵکهوت كهئیمهدۆستانهرهخنهى لیدهگرین، پیی ناخۆشهو دوژمنایهتیمان دهكات، ئهو قسهى زۆر ناشرینیشی بهمن گوتووهو تۆمهتی ناڕهوای لێداوم، كیشهشیان بۆ دروست كردووم، وهك ئهوهى جاریكیان درۆیهكیان كردبوو بهناوی منهوهگوتبوویان ناسری رهزازی جنیوی بهخهلكی سلیمانی داوه، كاكهخهلكی سلیمانی دهزانیت من لهسالی 1978 وهلهگهل خهلكی ئهو شارهتیكهلآوم و نانی ئهو شارهدهخۆم، خهلكی سلیمانی خۆشهویستن لهلام، لهئامیزی ئهو خهلكهدا من بوومهتهناسری رهزازی، چونكهمن سی سالهلهسنهدوورم، ئێستاش دهیلیم با خهلكی سلیمانی بین ئهگهر من خراپهیهكم بهرامبهریان ههبووه، با سزام بدهن، من سهرم لای خهلكی سلیمانی بهرزه، کاک ههڵکهوت بهپارهو بههۆی خهڵکی ترهوهزۆر شتی تریشیان بهرامبهرم كردووه، لهرۆژنامهبههۆی ههندێ قهڵهمفرۆشهوهشتیان لهسهر نووسیم، بهڵام سوپاس بۆ خوا سهركهوتوو نهبوونهو رۆژێک دهگات کهههموو شتێک روون ببێتهوه.
ناسری رهزازی رای چییهلهسهر باشووری كوردستان كهمیوانداری هونهرمهندانی بیانی دهكهن و هونهرمهندانی كوردستانیش پشتگوی دهخهن؟
ئهمهكاری دهسهلآت نییه، من لهگهل چهندین كاربهدهستی گهورهقسهم كردووه، كهناتوانم ناویان بینم، گوتوومهبۆچی ئهو كارانهدهكهن، لهوهڵامدا گوتوویانه:ئهمهكاری چهند كهسێكه، من دژی ئهوهنیم گۆرانیبیژی عهرهب و تورك و فارس بینهكوردستان، دیارهكوردستان ئازادهو خۆشه، بۆیهئهم گۆرانیبیژانهدین كۆنسیرتی خۆیان تێدا دهكهن و دهرۆن، بهڵام ئایا بارودۆخی هونهر و هونهرمهندانی كورد چۆنهلێره، ئهمهخۆی مهرجه،من ئهمرۆ ئهگهر لهمالهكهمدا چایی و ئاو و مێوهم نهبوایهنهمدهتوانی ئیوهبانگهیشت بكهم، نهخیر ئیمهئێستا گۆرانیبیژمان ههیهلهسهرهمهرگدایهو نهخۆشهو توانای ئهوهى نییهبچیتهدهرهوهبۆ چارهسهركردنی نهخۆشییهکهی، ههندیكیشیان ئهوهندهبارودۆخیان خراپهکهخهلك بهریی كردوون بۆ دهرهوهى كوردستان بۆ چارهسهر، لهپیشدا دهبێ ژیانی هونهرمهندانی خۆمان باش بكرێ، دوایی میوانداری هونهرمهندان بكهین، بۆ نمونهریزلینان دهکرێت لیرهبۆ هونهرمهند، یان نووسهر، یان كهسی تر، من پیم خۆش نییهئهم ریزلینانهلهكاتیكدا بكریت كهئهو كهسهنهخۆشهو یان بهسالآچووهو خهریكهدهمریت، ریزلینانی بۆ بكریت، ئهگهر ئهم هونهرمهندهلهپیشخستنی هونهر و فهرههنگی كوردی ئهم میللهتهدهستیكی ههبووهبا بهگهنجی خهلآتی ریزلینانی پی ببهخشریت، من لهکاتی هاتنی “ئیبی و لهیلا فروههر” بانگیان كردم، چونكهمن دۆستایهتی هونهریم لهگهلیاندا ههیه، چووم و چاوم پیكهوتن، بهڵام دهبێ ئهوهش بزانین کههونهرمهندی كورد ههژار و نهدارهو هیچ پشتیوانێکی مادی نییهلهم وڵاته. هاتنی ئهم گۆرانیبێژانهبۆ کوردستان تهنیا یهک لایهنی باشه، ئهویش ئهوهیهکهبهخهڵکی دهرهوهنیشاندهدرێ کهكوردستان ئازاده و دێمۆکراسییهتی تێدایهو لهباری ئاسایشهوهلهزۆر ناوچهی ئێراق هێمنترهو ژیان لێرهخۆشتره، دهنا پێموانییهکهڵکی دیکهی ههبێ.
گۆرانیبیژ عهزیزی وهیسی كهئهمیش بهههمان شیوهى تۆ خهلكی كوردستانی ئیرانه، بۆچی ئهم لیرهریزی زۆر زیاترهلهچاو هونهرمهندانی تری ئیران كهلیرهن؟ خانوو و سهیارهو پاسهوانی پیشكهش دهکرێت؟
منیش وهکوو تۆ پرسیاره بۆم، نازانم بۆچی ئاوههایه، راستهعهزیزی وهیسی بهو جمین و جولآنهی كهلهگۆرانییهکانیدا دهیكات جێگای لهدلی خهلكیدا كردۆتهوه، بهڵام چۆنهلهگهڵ دهسهلآتداران ئهم ههرێمهئهوهندهتێکهڵهنازانم، منیش دهڵێم: ئاخۆ ههر عهزیز وهیسی گۆرانیبیژهلهکوردستانی بندهستی ئیران؟
هۆی چییهزۆریك لهرۆشنبیران و هونهرمهندان كهلهكوردستانی ئیرانهوهدینهئیرهزۆر زوو هۆگری سیاسهت و كاربهدهستان دهبن و دهبنهپالپشتی حزبهكان و بهزۆری دهبنهلایهنگری حزبیكی دهسهلآتدار ؟
من پێم وایههونهر كارێكی ئازاده، دهبێت هونهرمهند خۆی رێگای خۆی ههلبژێرێت، دهبێت لهگۆرهپانی ئازادا ئیش بكات، كاتێك مرۆڤێك دهبێت بههونهرمهند، دهبێت خۆی لهدلی خهلكیدا جێگا بكاتهوهو دلی ئهو خهلكهرازی بكات، پێویست ناكات سهر بهلایهنێك بێت، من گوناهم چییهوهك ناسری رهزازی باش و خراپ حهزیان لهدهنگی منهیان گۆرانیبێژێكی تر، پێویستهگۆرانیبێژ هونهرهكهى بهداژده(ملک)ی گهلهکهی بزانێت.
ناسری رهزازی بۆچی لهراگهیاندنهكاندا لهكاتی ههلبژاردنی پهرلهمانی عیراقدا دهركهوت، زهختی كیت لهسهر بوو كهوتت دهنگ بدهن بهلیستی كوردستانی ؟
من هیچ زهختیكم لهسهر نهبووه، من لیرهمیوانی یهكیتی نیشتیمانیم، بهراستی سوپاسی جهنابی مام جهلال و بهڕێز هیرۆ خان دهكهم، كهوهك دۆستایهتی كۆن تاكو ئێستا لهگهلیان ماومهتهوه، ئهگینا من هیچ زۆریكم لهسهر نهبووه، ههتا بانگهشهبۆ لایهنیك بكهم، ئهگهر زۆرم لیبكرایهئهم كارهم نهدهكرد، من ههموو حزبهكانم پێ باش بووه، بهگۆڕانیشهوه، من بهههموو ئهندام پهرلهمانهكان دهلیم كهئهوان دهبیت لهبهغداد نوینهری ههموو كورد بن، ئهوهش ئیشی من نییهكهبچم بانگهشهبۆ هیچ كهسیك بكهم، ئهگهر وا نهبوایهمن دهچووم وهك زۆریكی تر ئالآم ههلدهگرت بۆ حزبهكان، من بۆ خانهقینیش و كهركوكیش بانگهوازم كرد وتم ههر ههموو حزبهكان لهبهغداد دهنگی میللهتی كورد بن.
بهبروای تۆ بۆچی ئهندام پهرلهمانیكی هونهرمهند وهك نوینهری هونهرمهندان لهپهرلهماندا نهبوو؟
راستهدهبوو ئهندام پهرلهمانیك بۆ پشتگیری لهئیش و كارهكانی هونهرمهندان لهپهرلهماندا ههبوایه، بهڵام رهنگهبهشیكی زۆری خهتای خۆمان بیت، كهئهندام پهرلهمانمان نییه، چونكههونهرمهندان لهناو یهكدا یهكگرتوو نین، ئیمهنهمانتوانی كاریكی وا بكهین لهپهرلهماندا پشتگیریمان لیبكریت، ههرچهندهههندیك كاری كهممان كردووه، بهڵام ئیمهلهناو یهكدا یهكگرتوو نین.
هونهرمهند ئیبراهیم تاتلی سهس لهتوركیاوههاتووهو كهل و پهل بهسهر مالهههژارهكاندا دابهش دهكات، ئهمهسوكایهتی نییهبهدهسهلآتی كوردی؟
ئهم كارهى ئهوان یهكهم بانگهواز بوو بۆ ئهو کۆمپانیایهكهكار دهكهن لیره، پاشان من ئیبراهیم تاتلی سهس وهك گۆرانی بیژیكی تورك كهبهتوركی گۆرانی دهلیت و خزمهت بهتورك دهكات، زۆرم پیناخۆش بوو كهلهتهلهفزیۆن بهم شیوهیهدهركهوت، ئایا دهسهلآتی كوردستان هیچی بۆ میللهتی كورد نهكردووه، تاوهكو ئهوان بین سهلاجهو موبهریدهدابهش بكهن، من ئاگادارم كهبهریز هیرۆخان و كاك نیچیرڤان بارزانی چهندین كهسیان ناردۆتهدهرهوهى ولآت بۆ چارهسهر كردنی نهخۆشی و یارمهتی خهلكیان زۆر داوه، راستهدهسهلآت كهم و كوری ههیه، بهڵام بۆچی دهبیت دهسهلآت ئیزنی ئهوهبدات ئهوان بین و توانای خۆیان نیشان بدهن، ریگهشیان بۆ بكهنهوهبهپارهى خهلك بینا دروست بكهن، ئهگهر راست دهكهن بۆ نارۆن وهكو شهریكهكانی تر كار بكهن، ئهمانهبهپارهى خهلك شهریكهكهیان بهریوهدهبهن، واش نیشانی خهلك دهدهن كهلهدهسهلآت زیاتر دلسۆزی خهلكهكهن، ئهمهكاریكی باش نهبوو، زۆر سوكایهتی بوو بهدهسهلآتی كوردستان.
بزوتنهوهى گۆران لای ناسری رهزازی چی دهگهیهنیت ؟
كاكهگیان لهههموو دونیادا گۆران ههیهو لهخودی مرۆڤیشدا گۆران ههیه، بهمهرجیك بۆ بردنهپیشی سهروهری گهلی كورد و ئهم ئهزموونهبیت، من ریز و خۆشهویستیم ههیهبۆ ههموو لایهك، من پیم خۆشهوهكو دهنوك ههبیت، لهههر شوینیك كاری باش نهكرا قسهبكهن بۆ بردنهپێشی کارهکان.
لهوتهیهكدا وتت گوناههكار بۆ هونهری كوردی بكهیت؟
من وهكوو گۆرانیبێژێک تورهو نیگهرانم لهوهى كهپهنجا ههزار دۆلارم كردۆتهتێچوونی سیدیهك، کهچی بهداخهوهبهسهقهتی بڵاو کرایهوهو، كۆپی كرا، كاتیك كهلهگهل كۆچكردوو كاك عیرفان زهنگهنهقسهم كرد، بریار بوو بهیانی دابنیشین و قسهبكهین لهسهر سیدییهكهم، بهڵام بهیانی تهلهفۆنم بۆ كراو ژمیریارهكهى قسهى لهگهلدا كردم، وتی بهراستی كاك ناسر ئیمهشهرم دهكهین قسهت لهگهل بكهین، وتم بۆچی؟ وتی ئهوهى كهلهماوهى ئهو سال و چهند مانگهى كهبهرههمهكهى تۆمان بلآو كردۆتهوههیشتا پارهى ههزار سیدیمان بۆ نهگهراوهتهوه، ههمووی كۆپی كراوهو فرۆشراوه، تۆ تهماشا بكهمن ئهم ههموو هیلاكی و ماندوو بوونهو 5 دهفتهرم لهسیدیهكدا ژهمهن كردووه، كهچی ئاوای لیهات، كهئێستا دهتوانم لهم دوكانهبهم پارهیهدوو پارچهزهوی پی بكرم، لهو پارهیههیچم بۆ نهگهرایهوهتا بتوانم بهرههمیكی تری پی تۆمار بكهم، دلگرانم لهوهى كههیچ بهربهستیك نییهبۆ كۆپی كردنی بهرههمهكانی هونهرمهندان، ئیمهناتوانین وهك گۆرانیبیژی ولآتی تر بهبهرههمهكانمان بژین، من ئێستا حزب یارمهتیم دهدات نهوهك هونهرهكهم، كهمهمنونی ئهوانم، ئهگهر ئهوان نهبوونایهمن چیم بكردایهلهم تهمهنهدا، من برۆم چی بكهم، مامۆستا هیمن دهلیت (هونهرمهند و ژیانی خۆش مهحاله) زۆر راست دهكات، بهڵام ئێستاش ههر نائومید نیم، بهو ئاواتهوهم كهباشتر بیت.
لهكۆمپانیای (عادل المتحده) بانگ كرایت كار بكهیت لهگهلیان، چۆن بوو كارت نهكرد لهگهلیان ؟
نزیكهى چهند مانگ پیش ئێستا دۆستیكی بهریزم تهلهفۆنی بۆ كردم، وتی كۆمپانیایهك ههیهبهنێوی (عادل المتحده)، دهیانهویت بانگهواز بكهن بۆ كۆمپانیاكهیان، دوو كهسیان ههلبژاردووه، تۆ یهكیكیانی، منیش گوتم با بزانم كارهكهچییه، گوتی ئیبراهیم تاتلی سهس لهتوركیا بهكرمانجی و تۆش لیرهبهسۆرانی ریكلامێک بۆ ئهم كۆمپانیایهساز بكهن، منیش گوتم باشهو چووم بۆ ههولیر، چووینهكۆمپانیاكهو ئیبراهیم تاتلی سهس لهفرۆكهخانهى ههولیرهوههات و چاومان بهیهكتری كهوت، شهو چووینهخانزاد دانیشتین و ویستمان شهوهكهلهوی بهسهر بهرین، بهڵام بهداخهوهلهبهر ئهوهیکههیچ بهرنامهو پرۆگرامێکی نهبوو دانیشتنهکهو کارهکهیان بێ سهرهو بهرهبوو، شهوهكهتیك چوو، چوونكهخهلك زۆر رژان بهسهرماندا، بهتایبهت بهسهر ئیبراهیمدا بۆ وینهگرتن، بایهخێکی زۆریان بهئیبراهیم دا نهک وهکوو گۆرانیبێژێک، بهڵکوو وهکوو سهرمایهدارێک، كۆرهكهتهواو نهبوو من ههلسام و رۆیشتم، دوای دوو رۆژ تهلهفۆنیان بۆ كردم و گوتیان چیت ئامادهیه، منیش گوتم شتێکم لهمێشكم ئامادهكردووهخهریكم، بهڵام دوای ههفتهیهك گوتیان بریارهكهگۆراوهو تاتلی سهس بووهبهشهریكی بهشیكی ئهم كۆمپانیایه، منیش گوتم باشهكاكهگیان ئهوهبهمن ناكریت، مالتان ئاوا بیت، ئهوانیش گوتیان باشهئیمهكاریكی تر بۆ تۆ دهكهین، تۆ بهجیا و ئهو بهجیا كار بكهن، منیش گوتم باشه، بهتایبهتی لهبهر ئهو دۆستهم كهلهوی بوو، جاریكی تر تاتلی سهس هاتهوهكوردستان و دوکتۆر روشدی تهلهفۆنی بۆکردم و ئێمهشیان بانگ کرد و چووین یهكتریمان بینی، من زۆر بیزار بووم لهشهوهكه، چهند مووزیكژهنیكم لهگهل بوون وهك “رزگار خۆشناو و فاروق باپیر” و هیدیکهكهریزیان لێنهگرتن و رێزیان لههیچکامێکمان نهگرت، بۆ ئهمهش کاک عهزیزی وهیسی و کاک رزگار خۆشناو و کاک فارۆق باپیر شایهت (چاوهر)ن، منیش گلهیی زۆرم لهکاک سامی برای دوکتۆر روشدی کرد، گرنگیهكی زۆریان بهتاتلی سهس دا، لهکاتێکدا ئێمهخزمهتی هونهری کوردیمان کردووه، ئهو گۆرانیی کوردیی کردووهبهتورکیی و خزمهتی دهسهڵاتی تورکی کردووه، منیش ههلسام و ماڵئاواییم لهکاک سامی و برادهرهکهی خۆم کرد و هاتمهدهرێ و ههر بهو شهوهگهڕامهوه بۆ دووکان، ههر شهوی یهکهم خاوهنی كۆمپانیاكهکهدهڵێ: نێوم (دوکتۆر روشدی)یهو لهجافهکانی کهلاره و خۆی بهزمانی خۆی دهڵێ: چلونۆیهمین ملیاردێری جیهانه، لهدانیشتنهکهدا گوتی یهک دهست خانوو لهدهشتی بهههشت بۆ کاک ناسری رهزازی!!!، منیش هاتمهئهملاوهو بهو برادهرهم گوت: کاکهمن شیری خاوم نهخواردووهو، تاوهكوو ئێستا نانی شهرهفم خواردووه، ئهم پیاوهراست ناكات، ئهو خانووهى خۆی بۆ خۆی، راستیشم کرد وقسهكهش دوایی بهدرۆ دهرچوو، ئهو شهوهكهئیمهلهوی بووین، كاك عهزیزی وهیسیش هات، ئهویش بانگ كرابوو، دوای ئهوهرووداوانهمن لهو كۆمپانیایههاتمهدهرهوهو، كارم نهكرد لهگهلیان، چوونکههیچ شتێکیان دیار نهبوو، من نهمدهزانی ئیشم چییهلهو کۆمپانیایه، بۆ منیان بانگ کردووه، ئاخۆ رهحمم پێدهکهن، یان شتێکی دیکهیان لهبن سهره، دیار بوو ههموو شتهکان بهسهر بناغهی سۆز و خۆشهویستیی سهرمێز و موجامهلهو تهعاروفاتی کوردییهوهراوهستابوو، ئهوانهتهنیا دهیانویست بانگهواز بۆخۆیان و بۆ کۆمپانیاکهیان بکهن و لههونهر هیچ شتێکیان نهدهزانی. دیارهههندێ ههڵسوکهوتی دوکتۆر روشدی وای لهمن کرد کهواز لهو ئیشهبێنم، لهکاتی خۆیدا ئهگهر پێویست بێ، باسی ئهو ههڵسوکهوتهناشیرینانهی ئهو دۆکتۆرهدهکهم، چوونکهههلسوکهوتی وا لهکوردێک کهخۆی بهکورد بزانێ و ههستی نهتهوهیی ههبێ روو نادات.
ناسری رهزازی تاچهند سالی لهسنهمایهوه؟
من تاوهكو تهمهنی 24 سالی لهسنهمامهوه،ئێستا تهمهنم 55 ساله، دوای ئهوهى لهسنههاتینهدهرهوهو بووین بهپیشمهرگهى كۆمهله، دوو جار گهراینهوهسنه، جاری یهكهم دوای ئهوهی كهحكومهتی شا رووخا و حكومهتی ئیسلامی هاتهسهر حكوم و پێشمهرگهتووشی شهڕێکی گهورههاتن لهههموو شارهکانی کوردستانی رۆژههڵات، پێشمهرگهجارێکی دیکهشارهكوردنشینهكانیان گرت، ئهوهبوو حكومهت هیرشی بۆ كردین و نهمانتوانی بهرگری بكهین و بهجیمان هیشت، كۆمهلیكیشمان گیران و سجن كران، من و كاك نهجمهدینی غولآمی و کۆمهلێکی دیکهی تیدا بووین، ئهوهبوو لهسجن رامان كرد و جاریكی تریش پێشمهرگههیرشیان كردهوه و، بهرگرییان لهشارهکان کرد، تاوهكو حكومهت هیرشی هیناو ههموو ناوچهكوردیهكانی داگیر كردهوه، ئیمهش هاتینهشاخی ئالان و ئاسۆس لای سهردهشت، ماوهیهكی زۆر لهوی ماینهوه، بۆکان تهنیا شارێک بوو کهچهند ساڵ بهدهست حیزبهکانهوهبوو، ئاخرین شار بوو کهدهسهڵات گرتییهوه، ئیتر ئێمهش نهمانتوانی بمینینهوه، چوونکهبارودۆخ زۆر ناخۆش بوو، خهریك بوو كوردستانی باشوریش كهشوینی نیشتهجیبوونی ئیمهبوو بهرهو ناخۆشی دهچوو، ئهوهبوو ئهنفال دهستی پیكرد، ئیمهئهو كاتهچووین بۆ ئهوروپا.
لهتهمهنی چهند سالیدا ژیانی هاوسهریت پیكهینا لهگهل خاتوو مهرزیهدا و چۆن یهكتریتان ناسی ؟
لهتهمهنی 22 سالیدا لهگهل مهرزیهى كۆچكردوو ژیانی هاوسهریمان پیك هینا و بووین بهخاوهنی سی منال، دلنیا و ماردین و كاردۆ. ئهو سهردهمهسنهكۆشكیكی لیبوو بهناوی (كۆشكی لاوان) من لهوی لهگهل كۆمهلیك گهنج خهریكی تێکۆشان بووین، سهردهمی شای دهرکراو بوو، ئهو كاتهگۆرانی كوردیی و ههلپهركیی كوردی لیدهرچیت، هیچ شتیكی كوردی ریگهى پی نهدهدرا، من لهوی كاری هونهریم دهكرد، مهرزیهلهگهل گروپیك هاتن بۆ ئهوی،ئهوان لهكۆشكی زانست بوون، واتا لهپلهیهكی بهرزدا دهیانخویند، هاتبوون بۆ پیشبركیی تێنیس،مهرزیهیاریزانیكی زۆر باش بوو لهتینیسدا و یاریزانیكی لیهاتووش بوو لهیاری دیسكدا، لهرۆژههلآتی کوردستان مهرزیهئهو كاتهلهگهل (سهعدیه)ی خوشكی (ئیران)ی هاوسهری ئێستام، لهپێشبڕکێی تنیس و دیسکدا بهشدارییان کردبوو، بووبوون بهیهکهم و دووههم، خهڵک لهمهریوانهوهچووبوون بۆ پیشوازیان، پێشوازیی لهدوو كچ، زۆر گرنگ بوو لهو سهردهمهدا، بهڵێ مهرزیههاتبوو بۆ پیشبركی لهو كۆشكه، من لهوی خهریكی گۆرانی گوتن بووم، ئهوان ههموویان كچ بوون، زۆر بوون، لهمهریوان و بانهو سهقز و کامیاران و دیواندهرهو قوروهو بیجاڕهوههاتبوون بۆ پشووی هاوینیی، بهئیمهیان گوت دهبیت كاریكی جوانیان پیشكهش بكهن، منیش لهسهر شانۆ چهندین گۆرانیم پیشكهش كردن، پیش ئهوهى كهمهرزیهبیتهسنه، رۆژیك مهرزیهبۆ ئهو كۆشكهتهلهفۆنی كرد، ئهو كهسهى لهوی پاسهوان بوو گوتی خانمیك بهتهلهفۆن تۆی دهویت، منیش كهقسهم لهگهل كرد، یهكهم جارم بوو قسهى لهگهل بكهم، پیشتریش نهمبینیبوو، دیتم مهرزیهیهو داوای كاسیتیكی خۆمی لێكردم، چونكهمن ئهو كاتهگۆرانیم دهگوت و ناسراو بووم، مهرزیهخزمهكانی ئیمهى دهناسی و منیش خزمهكانی ئهوم دهناسی، بهس خۆیم نهبینیبوو، ئهوهبوو گوتم باشهچۆن كاسیتهكهت بدهمی، وتی بیدهبهفلآنكهس، منیش گوتم باشهبۆچی خۆت نهبینم و بتدهمی؟ گوتی باشهو یهكتریمان بینی و كاسیتهكهم پیدا، چهند جاریكی تریش یهكتریمان بینی و من بهخوشكێکم کهنێوی شایستهیهگوت: پێیبلی خۆشم دهوێت، ببیت بههاوسهرم، من خۆم لهرووم نهدههات پیی بلیم، شایستهش پێیگوتبوو، مهرزیهش گوتبوی من وهكو برایهك ناسرم خۆش دهویت، بیستوومهناسر كوردایهتی دهكات و گۆرانی دهلیت بۆیهخۆشم ویستووه، بهڵام من ههر وازم نههینا و تاوهكو چهندین جار نامهمان گۆریهوه، رۆژیك پۆستهچییهكهنامهیهكی مهرزیهی بۆ هینام و بهخهتی گهورهتییدا نوسرابوو (خۆشم دهوێی!).
نامهکانیت ماوه؟
تاوهكو ئێستا نامهیهكیم ماوه، بهداخهوهکاتێ کهگیرام دایکم لهگهڵ کتێبی دیکهدا لهژێر خاک شاردبوونییهوهو تێدا چوون.
لهنامهدا چی نووسیوه؟
لهسهرهتای نامهكهدا دهلیت زۆر چاوهریم كردی ههر نههاتیت، بهفر دهباری، ئهوهندهسهرم لهپهنجهرهكهوهبردهدهرێ و، تهماشام كرد ههر دیار نهبووی، كاتیك هاتمهوهژوورهوهو لهناو ئاوێنهکهتهماشای خۆمم كرد، دیتم سهر و چاوم ههمووی سپی بووه، زۆر لهو رۆژهترسام، كهئاوهها خۆمم بینی، داوام لهخوا كردبهپیری نهمرم.
چۆن لهدوای مهرزیهژیانی هاوسهریت پیكهینایهوهلهگهل خاتوو ئیران؟
ئیمهلهگهل ئیران بهخۆشهویستی ژیانی هاوسهریمان پیك نههینا، من بنهمالهكهى ئیران دهناسم، خوشكی گهورهى ئیران نزیكترین هاوریی مهرزیهبوو، برایهكی ئیرانیش هاوریی من بوو كهلهسیدارهدرا، ئیرانیش لهگهل خوشكیكی مهرزیهدا زۆر هاوری بوون و كهمیكیش لهگهل مهرزیهدا خزمایهتیان ههبوو، خزمایهتیی ژن و ژنخواز، چوونکهخوشکی مێردهکهی ئێران، کۆچکردوو کاک تهیموور، خاڵۆژنی مهرزیهبوو، من لهم باخهى ئێستادا كهبهیهكهوهلهدوكان دانیشتووین، لهدوای كۆچی مهرزیه، نزیكهى دوو مانگی مابوو ببیت بهسالیك لهباخهكهدا دانیشتبووم، كاك كاڵێى گۆرانیبیژ هات بۆلام و گوتی تۆ چۆن دهتوانی لیرهبهتهنیا بژیت؟ تۆ میوانداریت و گۆرانیبیژیت و پیویستهكهسیكت ههبیت وهکوو هاودهم و هاوسهری ژیان، گوتی من پیشنیار دهكهم كهلهگهل ئیران ژیانی هاوسهری پیك بهینیتهوه، منیش وتم مهگهر ئهو میردی نییه، بیرم نهمابوو كهههر خۆم بۆ سهرهخۆشی میردهكهى ئیران تهلهفۆنم بۆ خوشكهكهى كردبوو زوو، ئهوهبوو گوتم راستهئهویش هاوسهری نهماوه، كهئهو رۆیشت لهبهر ئهوهى ئیران بنهمالهیهكی باشن و كهس و كارهكهیم دهناسی، تهلهفۆنم بۆ مالهوهیان كردو لهگهل خوشكهگهورهكهى كهلهگهل دایکی مهرزیهدۆست بوو قسهم كرد، كهوهك خوشكیكی گهورهى خۆم ریزی ههیهلهلام، پێمگوت شتێکی وا ههیه، گوتی ئیران میرد ناكاتهوه، بهڵام با قسهشی لهگهل بكهم، من لهژیانمدا یهك جار ئیرانم بینیبوو، ئهوهبوو وتی وهڵامت دهدهینهوه، قسهیان لهگهل ئیران كردبوو، ئهو رازی ببوو، خوای گهورهش ئیرانی به نسیب كردم.
منالهكانت تاچهند پییان ناخۆش بوو كهناسری رهزازی ژنی هینایهوه؟
سهرهتا منالهكانم پییان ناخۆش بوو، بهڵام ئێستا منالهكان لهرادهبهدهر ئیرانیان خۆش دهویت، چونكهئیران كهسیكی كراوهو قسهخۆشهو زۆر یارمهتی من دهدات. لهدوای كۆچی مهرزیه، ئیران ژیانی پی بهخشیمهوه، راستهمهرزیهقهت لهبیر ناچیتهوه، بهڵام ئیران توانیویهتی شوینی مهرزیهپر بكاتهوه، ئهوهى كهئیرانی خیزانمی ناسیبیت، خۆشی دهویت، چونكهكهسیكی كۆمهلآیهتی و دلسۆز و زۆر لهسهرهخۆیه، ریزی تایبهتی ههیهلهلای منالهكانی من و منالهكانی ئهویش ریزی تایبهتیان ههیهلهلای من، منالهكانی ههردووكمان یهكتریان بینیوه، دلنیای كچم ئیرانی زۆر خۆش دهویت.
نیوان ناسری رهزازی و لهیلای فهریقی چۆنه؟
راستی ئیمههیچ كیشهیهكمان نییهو هیچ نیوانیكیشمان نییه، پیش چهند مانگیك لهگهل ئیران و لهیلا و كاك مهسعودی خالی منالهكان یهكتریمان بینی، لهشوینیك، دیارهمیواندارییهك بوو، كهئهوانیش لهوی بوون، چاکوچۆنی یهكتریشمان كرد و ئیرانیش لهگهل كاك مهسعود و لهیلا دانیشت بهجیا لهسهر میزیك، نزیكهى نیو كاتژمیر قسهیان كرد بهیهكهوه، چونكهئهوان یهكتری دهناسن. من وهکوو پووری منداڵهکانم و وهکوو گۆرانیبێژێکی دهنگخۆش و بهتوانا رێزم ههیهبۆ لهیلا.
لهسالی چهند ژیانی هاوسهریت لهگهل مهرزییهپیكهیناو چیت بۆ كرد؟
لهسالی 1978 ژیانی هاوسهریم پیك هینا و لهبهر ئهوهى ههژار بووین بۆ مانگی ههنگوینی نهچووین بۆ هیچ شوینیك و تهنیا زهماوهندیكمان كرد لهسنه، لهجێگای مانگی ههنگوینی، هاتین بۆ مانگی پیشمهرگایهتی، لهو كاتهدا 5 ههزار تمهنم بۆ مهرزیهژهمهن كرد كهژیانی هاوسهریمان پیكهینا،ئێستا نیو كیلۆ گۆشت ناكات، ئهو كاتهئهو 5 ههزار تمهنهزۆر بوو، چونكه100 دۆلاری ئهمریكی به70 تمهن بوو، ژیانیكی سادهو پر خۆشهویستیمان بهیهكهوهبهسهر برد.
تاچهند راستهلهگهل مهرزیهلهئهوروپا لهیهكتری جیا بووبیتنهوهو بهینتان نهمابیت؟
لهههموو تهمهنمدا لهگهل مهرزیهجیا نهبووینهتهوهو بهردهوام بهیهكهوهبووین و یهكتریمان خۆش ویستووه، بهس لهم سالآنهى دواییدا ههندیك كیشهمان ههبوو، ئهویش لهسهر كاری هونهری بوو كهمن رازی نهبووم ئهو گۆرانیانهى کاک ههڵکهوت بۆی دانابوونبیڵێت، ئیمهقهت لهژیانماندا لهگهل مهرزیهكیشهی گهورهمان نهبووهکهجیایی بهدواوهبووبێت.
تاچهند بروات بهدلنیای كچت ههیهكهشوینی دایكی بگریتهوهلهكاری هونهریدا؟
هیچ كهس شوینی كهسی تر ناگریتهوه، بهڵام ئێستا دلنیا خهریكی كاری هونهرییه، من ناتوانم بریار بدهم كهئهو دهگات بهچ ئاستیك، بهڵام من وهكو باوكیك و وهكو هاورییهكیش پشتگیری لیدهكهم و هاوكاری دهكهم، كورهكانیشم ماردین دهنگی خۆش نییهو حهزی لهكاری تره، كاردۆش دهنگی خۆشه، بهڵام گۆرانی نالیت، دهنگی وهكو خۆم وایه.
باس لهوهدهکرێت كهناسری رهزازی لهحزبهكهى كهكۆمهلهیهدور كهوتۆتهوه، چونكهرهخنهى ههیهلییان كهحزبی كۆمهلهبووهبهچهند بهشیكهوه؟
قسهكهت راسته، ئهمهش چهند هۆیهكی ههیه، ئیدهی مارکس ئیدهیهکی ئابوورییه، کهچی لهلایهن حیزبهکانی ئێمهوهکراوه بهکاریزمایهکی مهزههبی و بووهبهبیروباوهڕێک کهدهروێش و تهکیهو خانهقای لێ کهوتۆتهوهبهجێگای حیزبێکی سیاسی ئیدئۆلۆژیک، بۆ رزگاریی نهتهوهیهک یان کۆمهڵگایهک. ههر ئهوهش بوو بههۆ کهنهتهوهی بندهستپشتگوێ بخهن و لهههموو ههستێکی نهتهوایهتی دایبتهکێنن. کێشهو کارهسات، ئهوهیه کهلهکوردستانی رۆژههڵات، حیزبهچهپهکان، باوهڕ و بڕوایان بهپرسگرێکی نهتهوهیی نهبوو، حیزبایهتی مێژوویهکی کۆنی نییهلهلای ئێمهو حیزب و پارتهچهپهكانی كوردستانی رۆژههڵات، كهخۆیان بهماركسیزم و كۆمۆنیزم دهزانی، لهرێگای )وهرگێڕاوهکانی حیزبی تووده)وهفێری ئهلفبای سیاسی بووبوون، ههر ئهوانهش وایان لهخهڵكی كورد كردبوو كهههستی نهتهوایهتییانتێدا نههێشتبوو. كورد وای لێهاتبوو كهشهرهفی ژێرپێ نرابوو، كهرامهتی بریندار كرابوو، ههستی نهتهوایهتی تێدا كوێرهوهكرابوو، كهچی بهبهژن و باڵای داگیركهرهكهیدا ههڵدهگوت! ئهو کوردانهی کهسهر بهمانهبوون، ئامادهبوون بڕۆن بۆ فهلهستین و ئاڵبانی و كووبا، گیانی خۆیان بۆ یاسر عهرهفات و ستالین و فیدل کاسترۆ و لهگوێن ئهمانهبهخت بكهن، بهڵام كهباسی كورد دههاتهگۆڕێ، زمانیان گۆت دهبوو، گوێیان نهیدهبیست و نهتهوهكهی خۆیان بهناسیۆنالیست و كۆنهپهرست و دواكهتوو دهزانی! ئهوهی کهئهم حیزبه چهپانهخهویان پێوهدهبینی، نههاتهدی. من ههر ئهو کاتهزانیم کهدیکتاتۆریی پرۆلتاریا، لهگهڵ دیکتاتۆریی ستالین و رهزا شا و ئاتاتورک و فیدل کاسترۆ هیچ جیاوازییهکی نییهو ئهوهی کهئوردووگای سووسیالیزم و چهپی رۆژاوا لهرێگای ئهمانهوهبڵاوی دهکهنهوه، جگهلهخهونێکی بهتاڵهیچ شتێکی تر نییه! ئهم بیرکردنهوهچهواشهیه، بوو بههۆی نهخۆشی لهناو مێشکی زۆرێک لهپێشمهرگهکانی (کۆمهڵهی شۆڕشگێڕی زهحمهتکێشانی) کوردستانی بندهستی ئێران، بهتایبهت ئهوانهی کهخۆیان بهچهپ دهزانی لهو سهردهمهدا.
ئێمهنهتهوهیێکی قارهمانپهروهر و شههیدپهروهرین، لهکۆندا فهرههنگی شهڕ و ههڵاتنیان بهسهردا سهپاندین، ئهو شهڕهی کهدوای رووخانی شای دهرکراو و هاتنهوهی مهلا خومهینی بهسهر ئێمهیاندا سهپاند، بوو بههۆی ئهوهکهههزاران مێشکی باش و تێگهییشتوو لهناوماندا نهمان، یان کوژران، یان لهزینداندا پرتووکان، یان تهرهی دهرهوهی وڵات بوون و بێکهڵک لهناو بهربهرهکانێ و شهڕهجنێوی حیزبییدا ژیانیان بهفیڕۆ چوو، کۆمهڵهبوو بههۆی گهورهترین زهربهو زهرهر لهههستی نهتهوایهتی خهڵکی کورد و هوشیاریی نهتهوهیی گهلی کوردیان لهقاڵبی کۆمۆنیستدا لهناو برد، شهڕی کۆمهڵهو حیزبی دێمۆکرات ههزاران رۆڵهکوردی لهیهکدی کرد بهدوژمن، لهناو کۆمهڵهدا وهکوو دوژمن و سهرهتان چاویان لهحیزبی دێمۆکرات دهکرد و لهناو حیزبی دێمۆکراتیشدا ههر بهو شێوهیهچاویان لهکۆمهڵهدهکرد، ناوچهكانمان داگیر كراو هاتینهئهمدیو، لهخهلك و وڵاتی خۆمان و تێکۆشان لهناو خهڵکهکهی خۆمان دابڕاین، خهبات بوو بهتهلهفۆنیی، ههم كۆمهلهو ههم دیموكرات نهیانتوانی وهڵامی داخوازییهکانی كوردستانی ژیردهستی ئیران بدهنهوه، نهیانتوانی پرۆژهیهكی نهتهوهیی بۆ كوردستان دابریژن، لهناو شارهکانی کوردستان دهیان و سهدان ژن و پیاوی باشمان ههبوون کهکاریان بۆ کورد و پرسگرێکی کورد دهکرد، بهڵام بهداخهوهئهم حیزبانهوهکوو جاش و خۆفرۆش چاویان لێدهکردن و نهیانتوانی پشتی ئهو ئۆرگانیزاشوونگهلهبگرن کهبۆ کورد لهناوهوهکاریان دهکرد، چوونکهئهوانهدهیانتوانی باشترین پشتیوان بن بۆ شۆڕشی کورد وهک ئهمڕۆ لهباکوور دهیبینین، جیاواز لهوهش ئهم دابهش بوون و شهق بوونهشیان بهشیكی لهسهر كورسی و مالی دونیا بوو، بۆیهمن پشتم تیكردن، دهنا وهکوو گۆرانیبێژێک دۆستایهتیم لهگهڵ ههر ههموویان ههیه، بهچووار بهشهکهی کۆمهڵهو دوو بهشهکهی حیزبی دێمۆکرات و پهژاک و ئهوانی دیکهش، ههر حیزبێکی کوردستانی رۆژههڵات نهتهوهیی بن و بۆ کورد تێبکۆشن من خۆشم دهوێن.
لهگهل سهركردهكانی باشوور وهك مام جهلال و كاك نهوشیروان و مهسعود بارزانی دۆستایهتیتان چۆنه؟
بهخزمهتی ههموویان گهیشتووم لهنزیكهوه، لهسالی 1978 كهیهكیتیم ناسیوه، ههتاوهكو ئێستا ههر هاتوچۆم كردوون، بهكاك نهوشیروانیشهوهكهئێستا گۆرانییان دروست كردووه، ههموویان خاوهنی میژوون چ پارتی بێ یان یهکێتی یان گۆڕان، یان ههر حیزبێکی دیکه، ریزی تایبهتیان ههیهلهلای من.
لهكۆتاییدا خۆشهویستیم بۆ ههموو گهلی كورد و عاشقانی ناسری رهزازی و گۆڤاری هۆنیا، كهلهئێستادا دهتوانم بلیم له ئاستیكی بهرزدایهو بههیوای سهركهوتنی زیاتر و كاری جوانتر.
دیمانه- توانا عمر نهبهز جهمال