بەشی یەكەم :
رەنگە هێشتا زوو بێ قسە لەسەر زنجیرە درامای ( بەختە بارانە) ی دەرهێنەر (نیاز لەتیف) بكەین ،بەڵام بۆ ئێمەش ئاستەمە بتوانین بۆ ماوەی زێتر لە 10 مانگ لەچاوەڕوانی ئەوە دابین 80 ئەلقە لەو زنجیرەیە كۆتایی پێ بێت، ئینجا بێینە سەر قسەكانمان، نا ئێمە وامان پێ باشتر بوو، ئەگەر هەنگاو بە هەنگاو، هەر چوار ئەلقەو جارێك، لەو گۆشەیەدا پێتان بگەینەوەو لەگەڵ تێپەڕ بوونی روداوەكان هەڵسەنگاندن بۆ تێكڕای رەهەندەكانی ئەم زنجیرە یە بكەین .. بەو مەرجەی ئێوەش وای بۆ نەچن كە ئەوەی دەیخەینە روو، تەواوی سەرنج و تێبینیەكانمان بن ، بەڵكو لەچوارچیوەی ئەو هەنگاوانە هیچیان فەرامۆش ناكەین .
قۆناعێكی نوێ
سەرهەڵدانەوەی درامای كوردی، دوای ئەو بێدەنگیەی كە ماوەیەكی درێژی خایاند، خواستێكی گشتی جەماوەریی و نیشتمانی و نەتەوەیی بوو، بەهۆی ئەو تەوژمە بە تینەی درامای بیانی ، كە لەماوەی غیابی درامای كوردییەوە، رووی تێ كردین و بوو بەحاڵەتی ئەمری واقیع بەسەر كۆمەڵگای كوردییەوە، كۆمەڵێ ئاسەواری نەرێنی لەگەڵ خۆیدا بەجێ هێشت، چ لەرووی كۆمەڵایەتیەوە، چ لەرووی دەروونییەوە، بەهیچ كلۆجێك لەگەڵ داب و نەریت و رەوشت و بەها كۆمەڵایەتیەكانی ئێمەی كورد هاوكوف نەبوون، زۆرێك لە گەنجانی ئێمەی بەلا رێدا برد، بەرەو ئاقارێكی بێ هودە .
بۆیە سەرهەڵدانەوەی درامای كوردی بوو بەحاڵەتێكی زەرور و بەرپرسیاریەتێكی نەتەوەیی و ئەخلاقی بە سەر دام و دەزگا رۆشنبیریی و راگەیاندنەكان، كە رۆڵی كارای خۆیان ببینن لەپڕ كردنەوەی ئەو بۆشاییە، ئەوەبوو هەردوو دەزگای (ئاڤا) و (كورد ماكس) دەست پێشخەر بوون، بۆ بەرهەم هێنانی هەردوو زنجیرەی ( بەختە بارانە) ی د. نیاز لەتیف و ( دوا شەو) ی دەرهێنەر ( كارۆخ ئیبراهيم)
بەڵام ئاخۆ دەرهێنەرانی ئێمە تا چەند بەكارەكانیان رێز لەو دەست پێشخەرییانە دەگرن، تا چەندیش متمانە لەدەست دەدەن ،چونكە پێوەری یەكەم بۆ بەردەوام بوون لەسەر ئەو دەست پێشخەریانە سەركەوتنی بەرهەمەكان و رازی بوونی بینەرە پێیانەوە، ئێستاش بینەر بەدیدێكی زۆر ورد چاوی لە سەر ئەو بەرهەمانەیەو هەڵیان دەسەنگێنێ و بڕیاری خۆیانی بەسەردا دەدات، لەو پێگەشەوە یا ئەوەتە بینەروودراما بە یەك شاد دەبنەوەو قۆناغێكی نوێ دەست پێ دەكاتەوە، بەڕوخانیشیان ئەوەندەی تر ناچار بە پەنا بردن دەبێت بۆ بەرهەمی بیانی و زنجیرەی دۆبلاژ كراو، بەمەش بێبەشی ئەوە دەبێت كە ئێمەش وەك گەل و نەتەوە بتوانین كولتوورو مێژوو، كێشەو ئاریشاو ئازارو مەینەتیەكانی خۆمان بخەینە روو.
لەو تاقیكردنەوە سەختەشدا بە پلەی یەكەم دەرهێنەرەكانمان دەكەونە بەردەم پرسیاری كۆمەڵگاو هەڵگری بەرپرسیاریەتە قورسەكان، كە رەنگە ئەو كات وەڵام دانەوەی پرسیارەكان زۆر قورس بن و هیچ پاساوێك لە بەردەمیاندا نەمێنێتەوە بۆ دەرچوون لەو دەرفەتانەی لەدەست دەچن.
ئەگەرچی ئێمەش مەزەندەمان وایە، كە ئەوانیش بە پێی توانا ئەو هەلو مەرجە تەنگەتاوەی درامای كوردی و ئەركە سەختەكانی لەبەرچاو دەگرن، بۆ ئەوەی بەوەی لەدەسەڵاتیات دایە ئەو متمانەیەی بینەر بە دەست بێنن ، كە هەموومان ئاواتی بۆ دەخوازین .
زنجیرە درامای ( بەختە بارانە) كە بەپشتگیریی دەزگای ئاڤا ـ بەرهەم هاتووە، نووسینی ( ئەحمەد رەزا) و دەرهیًنانی ( د. نیاز لەتیف ) ە ، زنجیرەیەكی كۆمەڵایەتی ( 80) ئەلقەیە، هەر هەفتەو دوو زنجیرەی تێدا پەخش دەكرێت، ژمارەیەك ئەكتەری خاوەن ئەزموون و چەند ئەكتەرێكی تری گەنجیش بەشداری تێدا دەكەن ، جگە لە ژمارەیەكی زۆری كۆمبارس .
لەدەستپێكدا وا پێ دەچێت دەرهێنەر پرسی درێژكردنەوەی زنجیرەكەی بەلاوە مەبەست بووە، كە بیكات بە 80 ئەلقە لەبەر چەند هۆكارێك :
1.بۆ ئەوەی وای نیشان بدات كە لەرووی ژمارەی ئەلقەكانەوە ژمارەیەكی پێوانەیی تۆمار دەكات و بەم تیِپەڕاندنەش جیاوازییەك دروست دەكات و لایەنێكی ئەرێنی بەسەر ناسنامەی زنجیرەكە تۆمار دەكات .
2.وەك رێكلام دەتوانی وای نیشان بدات كە بەو ژمارەیە پرۆپاگەندەیەكی میدیایی بۆ زنجیرەكە بەدەست دێنێت ، كە گوایە زنجیرەكە لەئاستی زنجیرە بیانیەكانە.
3.لە رووی دابین كردنی بودجە، ئەو ژمارەیە وای نیشان بدات كە زنجیرەكە پێویستی بەئیمكانیاتێكی دارایی و هونەریی زەبەللاحە.
كەچی لە راستیدا هیچ لەو خاڵانەی سەرەوە پێوەر نین بۆ دەست نیشان كردنی ئاستی هونەریی زنجیرە درامییەكان و پێوەرە راستەقینەكان ئەوانەن كە بینەر رازی دە كەن، بە رەگەزە بنەڕەتیەكانی دراما، بە تایبەت لە رووی سیناریۆ ، دەرهێنان، مۆنتاژ، وێنەگرتن،نواندن ، دەنگ، موزیك، و زۆر رەگەزی دیكەی هونەریی كە بینەر لەكاتی وەرگرتن دا هەست بەستاتیكاو هوشیاریی و ورد بینی و ئیحساسی دەرهێنەر دەكات و دەست و پەنجەو خەیاڵی دەرهێنەر لە سەر شاشە دەبینێ ، نەك ئەوەی پرۆپاگەندەی بۆ دەكا.
هەر بۆ نموونە هیچ بینەرێكی كورد ناتوانێت زنجیرە درامای ( ژاڵە) لە بیر خۆی بباتەوە، كە تەنها هەشت ئەلقە بوو، یەك كامێرای تەقلیدی بۆ تەرخان كرابوو، بەئیمكانیاتێكی زۆر لاوازی ماددی، بەڵام چونكە بە رۆحێكی نەتەوەیی و هونەری پاك تۆمار كرا، تائێستا هیچ زنجیرە درامایەك كە دوای ئەو زنجیرەیە بەرهەم هاتن، نەیان توانی لە ژاڵە تێپەڕێنن، هەر ئەو زنجیرەیە دەیسەلمێنێ كە سەركەوتنی بەرهەمێك بەژمارەی ئەلقەكانی نیە.
بە پێچەوانەوە رەنگە ژمارەی زۆر كە هەندێ كات لەتوانستی دەرهێنەرو كۆنترۆل كردنی رووبەرێكی فرەوان دەردەچێت، دەبێتە ئاستەنگێك لەبەردەم دەرهێنەرو سیناریۆ نووس و ناچار بوون بە تێپەڕاندنی بەرهەم و لەسەر نەوەستانی هەڵەكان، كە رەنگە هەندێ جار چاوپۆشین لە تەنیا یەك هەڵەی ناوازە، ببێتە هۆكار بۆ دروست كردنی پەڵەیەكی ناشیرین بە رووی دراماكە.
هەروا درێژی دراما پەیوەست بوونی بە ( كات ) ەوە هەیە، رەنگە هەموو بەرهەمێك ئەو كاتەی بۆ نەڕەخسێ، بۆ تۆماركردنی بەرهەمێك بەساڵان خەریكی تۆمار كردن بێت ، بەڵام ئەگەر زنجیرەیەکی درامی بەو پەلە پروزێیە ئەنجام
بدرێت، كە نیوەی بە پەلە تۆمار بكرێت و نیوەكەی تر ی بکەوێتە کاتی نمایش دەبێت چارەنووس چۆن بێت ؟
زۆرینەی ئەو زنجیرە درامیە درێژە بیانیانەی ئێمە دەیانبینین ، لە لایەن كۆمپانیا زەبەللاحەكانەوە ئامادە دەكرێن كە پیشەیان بەرهەم هێنانی درامایە و ئەو دەسەڵاتە هونەریی و ماددی و مەعنەویانەیان هەیە كە بتوانن حاڵەتێكی سەقامگیر بۆ بەرهەم هێنان دابین بكەن و بۆ ماوەی ساڵانیك لە بەرهەم هێنان بەردەوام بن ، ئەوان دەست لەسەر دڵی بینەردا دەنێن و لە روانگەی بازاڕ بینییەوە دەڕواننە بەرهەمەكان ،چیان بوێ بەو ئاراستە كار دەكەن ، ئێمە كە كۆمپانیا نین ، دەسەڵاتمان دیاری كراوە، حاڵەتێكی سەقامگیرمان نیە، رەنگە ئەگەر زنجیرەیەك شكست بینێ ، زوو پشتی تێ بكرێت ، ئیدی تەنیا فەشەلێک بەسە بۆ ئەوەی دەرهێنەرێك نەتوانێ جارێكی دیكە دەرفەتێكی دیكەی بۆ دروست بێتەوە.
هەروا دەرهێنەر لە پێناو درێژ كرنەوەو تەواو كردنی ئەو هەشتا ئەلقەیە فێڵێكی تری لە بینەر كردووە ، بۆ هەر ئەلقەیەك چەند گرتەیەكی لەپێشەوەو پاشەوەی ئەلقەكە داناوە بۆ بیرهێنانەوەی بینەر، جگە لە تایتڵی دوورو درێژی زنجیرەكە، هەموو ئەمانە بە ئامانجی درێژ كردنەوەی كات و پاشەكەوت كردن لە دیمەنەكان بە ئامانجی گەیشتن لەو ژمارەی ئەو خوازیاریەتی..
وێڕای هەموو ئەو هەوڵانەش دەرهێنەر بە هەمان ئامانج وای كردووە كە هەر هەفتەیەك دوو ئەلقەی یەك لەدوای یەكتری زنجیرەكە نمایش بكرێت، ئەمەش هەمدیسان دەبێتە هۆكار بۆ لەدەست دانی بینەرو بەدواداچوونی، بەتایبەت ئەگەر دەرهێنەر ئەو دەسەڵاتەی نەبوو بە تەكنیكە هونەرییەكانی بینەر ناچاری ئەوە بكات بۆهەفتەیەكەی تر چاوەڕوانی بكات.
لەگەڵتان بەردەوام دەبین ….
حەیدەر عەبدولڕەحمان
