شنە پێنجوینی: لەماوەی 21 ساڵی رابردوودا كە حكومەتی هەرێم پێكهێنراوە، تا بە ئەمڕۆ دەگات، لاوازترین وەزارەت لەو حكومەتە وەزارەتی رۆشنبیریی بووە، هەر لەبەرئەوەشە بەلای هەردوو حزبی دەسەڵاتەوە گرنگ نەبووە ئەم وەزارەتە بۆ كام لا بێت و كێ ببێتە وەزیری ئەم وەزارەتە، ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە
ئەم دوو حزبە خەمی مەعریفەو رۆشنبیرییان نەبووەو لە خەمی هوشیاركردنەوەی خەڵك نین، بەڵكو بە پێچەوانە لە هەوڵی گەوجاندنی خەڵكن، بۆ ئەوەی كۆمەڵگە ببێت بە مێگەل و حزبی دەسەڵات بە دلی خۆی تەخشان و پەخشانی سامانی نیشتمانیمان بكات، وەك ئەوە٢١ساڵە دەیكات، نەك هیچ هێزێكی سیاسی نەیتوانیوە سنورێكی سووری بۆ بكێشێ، تەنانەت رۆشنبیرانی كوردیش كەوتوونەتە نێو قەیرانێكی قووڵەوەو میكانیزمی رووبەڕووبوونەوەی ئەو دەسەڵاتە گەندەڵەیان پێ نەکراوەو تا ئێستا نەیانتوانیوە ببن بە هێزێكی گوشار بۆ سەر دەسەڵات بۆیە دەسەڵات بەرامبەر رۆشنبیرانیش هەر زۆر بێ منەت و بێ باكە.
لە چەند رۆژانی رابردوودا وەزارەتی رۆشنبیری بە ئاراستەی جیا جیا رووبەڕووی زۆرترین رەخنە بووەوە، من باسی ئەو رەخنانە ناكەم كە لە وەزارەت و ئەو لیژنەیە گیراوە كە لیستێكی (690)كەسیان خستە بەر دەستی خەڵك گوایا بە هۆی داهێنانەكانیانەوە كۆمەك دەكرێن، بەڵكو زیاتر مەبەستمە بۆ قورتاربوون لەو قەیرانە پێویستە وەزارەتی رۆشنبیری بە عەقڵێكی ترو بە دیدێكی ترو بە ئاراستەیەكی تر لەگەڵ نوخبە جا نوخبەی هونەری بێت یان رۆشنبیری مامەڵە بكات.كە تا ئێستا نەیكردوە.
بێگومان گرفتی بنچینەیی لە خودی ئەو لیژنەیەوە دەست پێدەكات، كە ئەو هەشت كەسە بەڕێزەی دانراون بۆ ئەوەی لیستێكی (690)كەسی دەستنیشان بكەن و بە داهێنەریان دابنێن، ژمارەیەكی زۆری تریش بێ بەش بکرێن.
ئەگەر پرسیارێكی بنەڕەتی بكەین، كە ئەو پرسیارە راماندەكێشێ بۆ زۆربەی ئەو گرفتانەی دروست بوو ن ،ئەویش ئەوەیە بە كام پێوەرو بە چ لۆژیكێك ئەو لیژنەیە پێكهێنراوە ؟ ئایا خودی ئەو لیژنەیە نیشانەی پرسیارێكی گەورەی لەسەر نییە ؟ هەندێك لەو بەڕێزانەی لەناو ئەو لیژنەیەدان خودی خۆیان لەناو قەیرانێكی قووڵی شەڕعیەتپێدان نین ؟ ئەی بۆچی ئەوانەی لە قەیرانی شەرعیەتن پەلكێشی ئەو لیژنەیە كراون ؟ عەرەب گوتەنی ( ما بني على الباطل فهو باطل ) .ئەگەر برادەرانی لیژنە نكولی لە ناشەرعیەتبوونی خۆیان بكەن ناچاردەبم بچمە نێو هەندێ وردەكارییەوە. كەواتە ئەمە گەورەترین هەڵە بوو ، ئێمە خەڵكێكی بە ئەزموون و خوێنەواری گەورەمان هەن، دەبوو بۆ پرسێكی وا گرنگ ئەو خوێنەوارە گەورانە لەو لیژنەیە دابنرانایە، چ وەكوو رێزلێنانێك لەوان و چ وەكوو بوونی یەکسانیەکیش لە بەخشینەوەی كۆمەكەكە، بەڵام بۆ ئەوە نەكرا ؟ ئەمەش كۆمەڵێك قسەی تر بەدوای خۆیدا دەهێنێ .
جارێ من رەخنەی یەكەمم لە سەرۆكی هەرێمی كوردستانە، چونكە یەكەمین كەسە كە بەردەوام باسی سەروەری یاسامان بۆ دەكات، كەچی یەكەم كەسیش بوو لەو وەزارەتە یاسای شكاند و پێشێلی كرد.هەموو كەس ئەو كارە نایاساییەی بكردایە نەدەبوو سەرۆكی هەرێم بیكردایە، وەزارەتی رۆشنبیری بە پێی یاسا تەنها دەتوانێ چوار راوێژكاری هەبێت، ماوەیەكی زۆرە چوار راوێژكارەكەی هەیە، كەچی چەند مانگێكە سەرۆكی هەرێم ئیمزای لەسەر ناوی ئازا حەسیب قەرەداغی كردووە وەك راوێژكاری پێنجەمی وەزارەتی رۆشنبیری ، كە ئەوە زۆر نایاساییەو هیچ پاساوێكیشی بۆ نییە، هەروەها هاتووە ئەو بەڕێزەی كردووەتە ئەندامی ئەو لیژنەیەی سندووقی كۆمەكی داهێنان، بۆیە لیژنەیەك ئەوە ئەندامەكانی بێت ، زۆر داخ لەو ناعەدالەتییەش ناخۆین كە وەزارەت پێی هەڵساوە.
راستە بیرۆكەی هاوكاری و كۆمەككردن بە مەبەستی بووژانەوەو گرنگیپێدانی باری داتەپیوی كولتووریمان ئەگەر بە ئاراستەی داهێنان بێت زۆر گرنگە هەبێت، بەڵام ئەم سندووقی كۆمەكی بەناو داهێنانەی كە ئێستا هەیە زیاتر بۆ دوو مەبەست بووە، یەكەمیان بۆ رازیكردنی زۆرترین خەڵك بووە، لە كاتێكدا كاری داهێنان بۆ رازیكردن نییە, بەڵكو جەوهەری داهێنان رەخنەو رەتكردنەوەیە ، دووەمیشیان تا رادەیەكی بەرچاو کلتوری خزم خزمێنەو پەیوەندییە كۆمەڵایەتیەكان زاڵ بووە بەسەر تێڕوانینی لیژنەی بڕیاردەرەوە, ئاخر بەڕێزانی لیژنە ئەمە چ پێوەرێكە كەسێك (بێگومان تەنها كەسێك نییە بەڵكو چەندین كەس لەنێو ئەو 690 كەسەن) خۆی بەرپرسی دەزگایەكی چاپ و بڵاوكردنەوە بێت ساڵانە سەدان ملیۆن دینار بەناوی چاپكردنی كتێب بۆ خەڵكی خەرجبكات، كەچی بۆ چاپكردنی كتێبێكی خۆی لای ئێوە چەند ملیۆن دینارێكی بۆ خەرجبكەن؟ئەمە چ پێوەرێكە؟ ئایا ئەمە جێگەی رەخنەی توند نییە لە لیژنەكەو لە كۆی بەڕێوەچوونی ئەو پڕۆسەیە؟ ئەرێ سەرۆكی هەرێم ئەم هەرێمەتان بۆ وا لێكرد؟؟ بەرپرسی دەزگای موكریان تەنها بۆ چاپكردنی یەك كتێب(8)ملیۆن دیناری داوەتە وەرگێڕێك، ئەمەیان كارێكی باشە كردوویەتی و قسەم لەسەری نییە، بەڵام فۆڕمیشی پڕ كردۆتەوەو لیژنەی سندوقی كۆمەكی داهێنانیش ناوی لەناو ئەو (690)كەسە داناوە، ئەمە نەك هەر ناعەدالەتی و بێسەروبەرییە، بەڵكو خیانەتە لە كاری رۆشنبیریی،من سەیرم پێدێ كەسێك راوێژكاری وەزارەتی رۆشنبیری بێ بە پلەی وەكیل وەزیر، یان چەند كەسێك كە بەڕێوەبەری گشتین لە ناو وەزارەتی رۆشنبیری ،یان بەڕێوەبەری دەزگایەكی چاپ و بڵاوكردنەوە بێت،یان بەڕێوەبەر و بەرپرسێك بێت لە دەزگایەكی راگەیاندنا یان لە هەر دەزگایەكی تردا ئەوەندە خۆی بچووك بكاتەوە بە پەلە پرووزێ بچێ فۆڕم پڕ بكاتەوەو داوای كۆمەك و یارمەتی بكات؟ لیژنەكەش پەسەندی بکا.
ئێستا من وەكوو خوێنەوارێكی كورد ـ چەند پرسیارێك دەكەم، بەڵكو ئەو وەزارەتی رۆشنبیرییە وەڵامم بداتەوە:
ئایا لە كۆی ئەو لیژنە هەشت كەسییە كەسێكی تێدا هەیە لە هونەرو زانستی مۆسیقا بزانێ؟، كەسێكی تێدا هەیە لە شانۆو نواندن پسپۆر بێ بتوانێ هەڵسەنگاندنێکی سەردەمیانە بۆ کاری شانۆو دراماو سینەماو نواندن بکات؟ ئەی كەسێكی تێداهەیە بە وردی ئاگاداری شیعرو چیڕۆك و رۆمانی نوێی كوردی بێت؟مەبەستم لە نوێ واتە كۆی ئەدەبیاتی سەدەی بیستەمە. نازانم ئەو بەڕێزانە كامیان جەسارەتی ئەوەیان كردووە بڕیار لەسەر بەرهەمی مۆسیكژەنێك بدەن و بڕی پارەكەی بۆ دەستنیشان بكەن ؟ئەمە دەبێ چ پاڵەوانێك بێت ئەو بڕیارەی دابێت ؟كامەیان جورئەتی ئەوە دەكەن شیعری شێركۆ بێكەس و لەتیف هەڵمەت و جەمال غەمبارو محەمەد عومەر عوسمان و.فەرەیدون بەرزنجی و…هتد هەڵبسەنگێنن؟ جەنابی وەزیر ئەم ئاگرە چی بوو هەڵتكرد كە تا ئەبەد ناكوژێتەوە ؟
بۆچی كەسانی پسپۆر نەهێنراونەتە نێو ئەو لیژنەیە؟
ئینجا ئەمە چ پێوەرێكە كەسێك دوو گۆرانی بۆ خۆشی خۆی وتووبێ(بێگومان لاسایی کردنەوە …تەقلید چونكە لەماوەی بیست ساڵی رابردوودا گۆرانی كوردی لە قووڵترین قەیراندایە و جگە لە دووبارە ووتنەوەی گۆرانیبێژە ناودارەكانمان و شێواندنی گۆرانی و مەقامەكانیان هیچی دیكەیان پێ نەبووە، تاك و تەرا نەبێت كە بە پەنجەی دەست دەژمێردرێن) كەچی ئەو شێواندنە بێنی بیخەیتە ریزی نووسەرێكی باش یان وەرگێڕێكی باش كە چاوەكانی خۆی لەسەرنووسینی یان وەرگێڕانی كتێبێكی باش داناوە ؟ ئەم نایەکسانی و مەرگەساتە مەگەر لە یاساكانی حامورابی جێگەی كرابێتەوە؟
هەر كەسێك كە پڕۆژەیەك پێشكەش دەكات، دەبێ ئەو لیژنەیە بەومەبەستە بەرهەمەكەی هەڵبسەنگێنێ كە ئایا شتێكی تازەی تێدایە، نووسەر یان دانەر هەوڵیداوە شتێكی نوێ پێشكەش بكات؟ ئاخر ئەگەر هەر لە پێناوی پارەوەرگرتنەكە بێت، ئەوە زۆر ترسناكەو دواجار وەزارەت لەبەردەم لێپرسینەوەیەكی گەورەدا خۆی دەبینێتەوە. كتێبێك بە دەیان پێشانگاو داشكاندنییەوە 500 دانەیەكی لێ نەفرۆشرێ، ئایا ئەوە مافی كۆمەككردنی هەیە؟ ئێمە بەتەواوی وەڕس بووین لەو گۆرانییە بێ تامو بۆیانەی كە رۆژانە لە رادیۆو تیڤییەكان پێشكەشدەكرێن، ئایا ئەمانە داهێنەرن ؟ ئایا دەبێت كۆمەككردن بۆ بەرهەمهێنانی لاسایی و شێواندن بێت؟ یان كۆمەككردن پێویستە کە بە ئاراستەی نوێخوازی و داهێنان بێت؟
ئینجا سەیرم بە هەندێك لەو بەڕێزانە هات كە ئەوچەند ملیۆن دینارەیان رەتكردەوە كە ناویان لەنێو ئەو (690)كەسە بوو، بەتایبەت لەوەش قەباحەتتر ئەوەبو مامۆستای زانكۆیە،نووسیبووی زۆر دیقەتم لە فۆڕمەكە نەدابوو كە پڕمكردۆتەوە، بێگومان كەس بەم دوعایە ناڵێت ئامین هەندێک وەک نەعامە ئاسا سەری کردوە بە ناو خۆڵدا وا دەزانێ کەس نایبینێ .
خاڵێكی تر كە پێویستە لەمەودوا وەزارەتی رۆشنبیری بە جیدی لەبەرچاوی بگرێ شەفافیەتە ئەوەی دەیکەن دەبێ لای میللەت ڕوون و ئاشکرا بێت نەک لەسەر ریای و بەرژەوەند پەرستی ئەم حیزب وئەم دەستەو تاقمە بێ بە شێوەیەکی یەکسان کۆمەک یان ڕێز لێنان لە ئەدیب و نوسەرو ڕۆشنبیری میلەتەکەی بگرێ لەگەڵ ڕەچاوی ئەزموون و بەرهەمیان بە گەنج وپیریەوە . پێموابێ ئەمە جۆرێك لە تێگەیشتن دروست ئەكات. وازیش لە سەندیكای رۆژنامەنووسان بێنن ، چونكە ئەم سەندیكایە هیچ شەڕعیەتێكی نییە ، لە لایەكی تریشەوە خۆ كۆمەككردنی رۆژنامەنووسان نەبووە تا ببنە ئەندام تیایدا، هەروەها نوێنەری یەكێتی نووسەران، هەر ئاگای لە شیعرو ئەدەب نەماوە ، فەقیرە ئەوەندە هەڵپەی وەرگرتنی پۆستێكی حكومەتە ئاگای لە هیچ نەماوە، ئینجا ئەوەی چوار شیعری سەقەتی نووسی چۆن دەبێت بخرێتە نێو لیژنەیەكی وا و هەڵسەنگاندن لەسەر هەزاران خەڵك بدات،لەناو ئەم لیژنەیەداخاوەنی بەرهەمێك نییە شانازی پێوە بكات ئیتر بوونە ئەندامی لە پای چی، مرۆف گەلی وای تێدایە لە لیژنەی فیزیاو كیمیاش دایبنێی ناڵێ من لێی نازانم، لە هەولێرو سلێمانی حەزدەكات هەموو كارێك بكات….. ئ مامۆستای زانكۆی تێدایە نازانم بە چ پێوەرێك ئەو بەڕێزە هێنراوەتە نێو ئەو لیژنەوە مەگەر هەر برادەرایەتیەكە نەبێت. ئەندامێکی تری ئەم لیژنەیە گوایە شیعر دەنووسێ بەڵام نازانم خۆی چۆن رێگای بە خۆیدا خەڵك هەڵبسەنگێنێ، ئەویش وەكوو ئەوەی لەبەردەم ئاوێنەكە خۆی لێ گۆڕابوو، بە راستی خۆی لێ گۆراوە.
