هەر کە باس لە هونەر بکەین، ناکرێ باس لە بەشدارى ئافرەت و رۆڵیان لەو کایە گرنگە نەکەین، بەپێی عورف و عاداتى کۆمەڵایەتى کۆمەڵگا کچان و ژنان درەنگتر لە پیاوان هاتوونەتە ناو گۆڕەپانەکە، ئەگەرچی لە کۆنەوە ئێمە هونەرمەندگەلێکى ئافرەتمان هەبووە کە کارى هونەرییان کردووە وەلێ ژمارەیان کەم بووە و ئەوانەش گەورەترین باجێک کە داویانە قسەو توانجەکانى کۆمەڵگا بووە، ئەوە جگە لەوەى ناویان بەخراپ رۆییوە، کە بە بڕواى من پاکترین کەسانێک لەژیان هونەرمەندانن.
دیارە ئەوەى لێرەدا مەبەستمە و لە مانشێتى بابەتەکەشدا دیارە گەمەى هاوکاریکردنى هونەرمەندانە لەلایەن لایەنى بەرپرسیارەوە، کە حکومەتە، ئەگەر دوور نەڕۆین و بگەڕێینەوە بۆ رابردووى هونەرى کوردى ئەوا بە باشی ئەو راستییەمان بۆ دەسەلمێ کە هونەرمەندانى کۆنى کورد ئەوانەى تا ئێستاش بەرهەمەکانیان لەگوێمان دەزرنگێتەوە و بە نەمری ماونەتەوە چۆن ژیاون، بۆ نموونە ئایشەشان و تاهیر تۆفیق و رەسول گەردى و عەلى مەردان و حەسەن زیرەک و هەموو هونەرمەندە نەمرەکان یان کە کۆچی دواییان کردووە شارەوانى ناشتوونى و لەدواى خۆیان کیسەى دەرمانیان جێهێشتووە، یانیش ئەوەتە ئەوەندە بەهەژارى مردوون کە پێویستە ئێمە شەرف لەخۆمان بکەینەوە کە دەژین و دەبینین پارەى حکومەتى هەرێم بۆ چ هونەرێک سەرف دەکرێ.
بەو پێیەى ژمارەى هونەرمەندە پیاوەکانمان زۆرن و ئەو بابەتەى باسی دەکەم ئەوانیش دەگرێتەوە، بەڵام لەبەرئەوەى زۆر بەداخەوە ژمارەى هونەرمەندانى ئافرەت کەمترە لە ژمارەى پیاوەکان، بۆیە ئەو گەمەى هاوکاریکردنە لەناویاندا بە زەقتر دیارە، بەراددەیەک گەیشتۆتە ئەوەى کە بەشێک لە هونەرمەندە ئافرەتەکان بە تەواوى وەلاوە بنرێن و هیچیان بۆ نەکرێ، هەندێکیش کوردەوارى خۆمان گوتەنى پارەو هاوکارى بۆیان بەربەى تەق تەقە.
گەر لە ئێستادا ئێمە بمانەوێ باس لەهونەرى نەمر و هونەرى سەرپێیی بکەین، ئەوا بێ شک تووشی ئەو کێشە دێین کە بەداخەوە بەرهەمى هەرەزۆری گۆرانییەکانى ئەمڕۆ نەمر نین و کاتین، ئەوەش تا ئێستا پرسیارە و بێ وەڵامى کۆتایی ماوەتەوە، بەشێک لە هونەرمەندان ئەوە بۆ پێشکەوتنى تەکنەلۆژیا دەگەڕێننەوە و بەشێکیشیان پێیان وایە ئەو بەرهەمانەى نەمر نین زیاتر بە نەفەسێکى بازرگانى کراون لەوەى بۆ هونەر و خزمەتى هونەر کرابن.
ئەگەر ئێمە بمانەوێ وەکو ناو و دیاریکردن باس لە هونەرمەندە ئافرەتەکانى ئەمڕۆی گۆڕەپانى کوردى بکەین، ئەگەرچی لەچاو رەگەزى بەرامبەر ژمارەیان کەمە، وەلێ بە بەراورد لەگەڵ ساڵانى پێشوو باشترە، بە بڕواى من ئەو هونەرمەندانەش دەبنە دوو بەش، بەشێکیان ئەوانەن کە حکومەت بۆیان رووخاوە و هەر کاتێک کاریان هەبێ بودجە بۆیان کراوەیە، هەندێکیشیان ئەوانەن کە بەدەست نەبوونى بودجە دەناڵێنن و بەردەوامیش کارى نوێیان هەیە. خۆی لەخۆیدا ئەو ئیزدواجیەتە جێگاى پرسیارە، بۆچی هونەرمەندێک کە کارى هەبێ بودجە بۆی نەبێ و چاوەڕێی بکا، کەچی هەر هونەرمەندێکى دیکەى ئافرەتیش بودجە چاوەڕێی کارى ئەو بکا.
من لێرەدا دەمەوێ چەند بەراوردێک لەنێوان ئەو هونەرمەندانە بکەم، بۆ نموونە ئاشنا زرارى گۆرانیبێژ لەبەر نەبوونى هاوکارى و کەمى بودجە واز لەکارى هونەرى دێنێ، کەچی لۆکەیەک کە تازە دێتە ناو کارى هونەرى و لە سەرەتادایە یەک ئەلبوومى بۆ دەکرێ بە پارەى خەیاڵیش، ئەو جیاوازییە بۆ؟
یاخود ئاڤان جەمالێکى گۆرانیبێژ، ئەو گۆرانیبێژەى بە دەنگە خۆش و ناسکەکەى خەڵک دێنێتە جۆش بەشێوەیەکى یەکجار کەم هاوکارى دەکرێ، هانیش کە جاران ئەویش هەر گۆرانیبێژ بووە و وەکو ئەوانى دیکە کارى کردووە ئەلبوومێکى بۆ بەرهەم دێ، کە بەبڕواى من ئەو ئەلبوومەى هانى لە زۆربەى بەرهەمەکانى دیکەى ئەو کچە هونەرمەندانە باشترە کە پارەیان بۆ رژاوە.
خەندە عەبدوڵڵایەک تا ئێستاشی لەگەڵدابێ گۆرانى “گومان” کە کلیپێکى زۆر سادەى بۆ کراوە و لەو بڕوایەشدا نیم بە دەفتەر دۆلارى لێ سەرف کرابێ، کەچی بەرهەمەکە تا ئێستا نەمرەو خەڵک حەز بە گوێگرتنى دەکا، کەچی هەر لەبەرامبەر ئەودا دەشنێ بۆ تەنها گۆرانییەک “هێلا هۆپ” بە دەفتەر دۆلارى لێ سەرف کراوە و بەبڕواى من و زۆربەى شارەزایانى بوارى هونەرى ئەو بەرهەمەى ئەو جگە لە نمایشێکى جەستەیی شتێکى دیکەى ئەوتۆ نییە، کەچی خەندە عەبدوڵڵا وەک لە راگەیاندنەکان باسی کردووە لەبەر نەبوونى بودجە ناتوانێ کار بکا، دەشنێش دێت لە پێشکەشکارییەوە دەبێتە گۆرانیبێژ و ئەلبوومێکیشى بۆ بەرهەم دێنن.
کە باسی ئەو هونەرمەندانەم کرد پێتانوانەبێ تەنها ئەوانە لە گۆڕەپانەکە هەن، نەخێر بەڵام ئەوە چەند نموونەیەک بوو، کە بەشی زۆری ئەوانەى ئەو هاوکارییەیان بەرکەوتووە لەلایەن راوێژکارى هونەرى سەرۆکى حکومەتەوە بووە، ئەو راوێژکارەى کە وێڕاى ئەوەى کابینەى پێنجەمى حکومەتى هەرێم چەندان کارى باشی کرد، وەلێ بوونى ئەو راوێژکارە و کارەکانى پەڵەیەکى رەشە لە مێژووى ئەو کابینەیە دەمێنێتەوە، چونکە ئەو راوێژکارە “دیارە مەبەستم هەڵکەوت زاهیرە” بەشێوەیەکى عادیلانە کارى بۆ هونەرمەندان نەکرد و بووە هۆی رەنجاندنى دەیان و بگرە سەدان هونەرمەند لە حکومەت، کەوایا بوونى ئەو راوێژکارە لە کابینەیەکى وا چالاکدا ماناى چییە؟
لەبەرامبەر هەموو ئەوانەشدا وەزارەتى رۆشنبیریش بێبەش نییە لەو کەمتەرخەمییە، بەڵکو پشکى شێر بەر ئەوان دەکەوێ، لەبەرئەوەى وەزارەتێک بەو هەموو ئیمکانیاتە ماددییەى خۆی نەتوانێ لە ماوەى 4 ساڵدا 10 ئەلبوومى جوان و شایستە بۆ هونەرمەندان بەرهەم بێنێ، لە کاتێکدا بەڕێوەبەرایەتییەکى تایبەتى هەیە بەناوى بەڕێوەبەرایەتى هونەرەکانى میوزیک، کە بەحیساب ئەو بەڕێوەبەرایەتییە بۆ کارى وا دانراوە، کەچی بەبڕواى من کارى ئەو بەڕێوەبەرایەتییە ئەوە نییە بەقەد ئەوەى حزب بەدەیان نا هونەرمەند و بگرە ئەوانەى لە کەسایەتى هونەرمەندانیشیان داوە لەو بەڕێوەبەرایەتییە دایمەزراندوون.
بەبڕواى من لەو زۆری و بۆری و ناعەدالەتییەى هەیە کارى یەکەمى حکومەتى هەرێم ئەوەیە کە لیژنەیەک دابنێ بۆ ئەوەى ئەو بەرهەمانە هەڵبسەنگێنن کە بەپارەو بودجەى حکومەت بەرهەم هاتوون، تاکو لەداهاتوودا بزانن کار بۆ کێ بکەن و چۆنیش کار بکەن، ناشبێ ئەو لیژنەیە بە میزاجى شەخسی کاربکا، وەلێ دەبێ بزانێ ئەو بەرهەمە چەندە لە لایەن تاکى کورد جێگاى قبوڵە، خۆ ناکرێ ئەندامانى ئەو لیژنەیە بە ئارەزووى خۆیان یا بە میزاجى شەخسی کاربکەن.
لێرەوە ئەوە پەیامێکەو بۆ وەزیری نوێی رۆشنبیری د. کاوە مەحمودى دەنێرم و داواى لێدەکەم گەر وابڕوا دەست لەکار بکێشێتەوە، لەبەرئەوەى ناکرێ وەزارەتێکى تایبەت بەو بوارە هەبێ و ئەو وەزارەتەش بەڕێوەبەرایەتى تایبەت بە میوزیک و گۆرانى هەبێ، کەچی نەتوانن دە یەکى راوێژکارێک کاربکەن کە ئەسڵەن پێویست نییە ئەو راوێژکارە سیدى بۆ هونەرمەندان بەرهەم بێنێ، بەقەد ئەوەى پێویستە لەسەری پەیام و گلەیی و گازاندەکانى هونەرمەندان بە حکومەت بگەیەنێ، لەوەش سەیرتر ناردنى پرۆژە یاساى پاراستنى مافی هونەرمەندانە بەبێ ئاگادارى ئەو وەزارەتە، ئاخر لە کاتێکى وادا بوونى ئەو وەزارەتە ماناى چی دەبێ، بەڵام ناشاردرێتەوە کە ئەو وەزارەتەش بەشێکە لە گەندەڵییەکان، ئاخر بۆچی وێڕاى هەموو رێزێکم و وەکو لە راگەیاندنەکان بڵاوکراوەیە چۆپى فەتاح بە 2 جار نزیکەى 76 ملیۆن دینار وەربگرێ بۆ کار و هونەرمەندى دیکەش لەبەر نەبوون یا کەمى بودجە کار نەکاو لە هونەر داببڕێ، لەکاتێکدا لەوانەیە ئەو بڕە پارەیە کارى بۆ 3-4 هونەرمەند پێ بکرێ.
لە پاڵ هەموو ئەوانەدا نازانم هونەرمەندە ئافرەتەکان چەندە ئاگادارى ئەوەن کە دەگوترێ هاوکارى کردنى هونەرمەندانى ئافرەت بنەماو بنچینەى تایبەتى خۆی هەیە، کە هیچ یەک لەو بنەمایانەى باس دەکرێن بریتی نین لە شتى ئەخلاقی و جێی قبوڵ.
نامەوێ درێژە بدەمە نووسینەکەم و دەمەوێ بڵێم پێویستە حکومەتى هەرێم ئاگادار بێ لەوەى ئەو بودجە جوانە لە هونەرێک سەرف دەکا کە هیچ خزمەت بە هونەرى کوردى ناکا، بەقەد ئەوەى خزمەتى هونەرى بێگانەو زیندووکردنەوەى میلۆدییە کۆن و مردووەکانى مسر دەکا، ئاخر کوفر و ماڵوێرانى لەوە زیاتر چی؟ لە وڵاتێکدا کە یاسایەک نییە بۆ پاراستنى مافی هونەرمەندان و رۆژانە هونەرمەندان هاوار دەکەن و دەناڵێنن بەدەست کۆپی کردنى بەرهەمەکانیان و هیچ یەک لەوانە نییە بەرهەمەکەى پارەى خۆی بێنێتەوە و زەرەر نەکا، کەچی لە هاوکاریکردنەکەش وەک دەڵێن بە جوانى دەموچاو و شتى دیکەیە، نەک ئاست بەرزى بەرهەمەکان.
مەسعودى مەلا هەمزە
