له‌چـوارده‌مین ساڵیادی شێوه‌کارو نووسه‌روڕۆژنامه‌نووس وچالاکوانی نه‌ته‌ویی ڕه‌هبه‌رجه‌لال.. به‌یادی تۆوبیره‌وه‌ریه‌کانت
شێرکۆجه‌لال : بــــــرام نازانم له‌کوێوه‌ده‌ست پێ بکه‌م یادگاریه‌کانت هێنده‌زۆرن وشه‌کانم پێ ڕاناگه‌ن له‌کام خاڵ ده‌ست پێ که‌مووله‌کامه‌یان بووه‌ستم. ئــــه‌م ڕۆژانــه‌دواڕۆژانــی ماڵئاوایتم زێده‌تر له‌هـــه‌مووکاتێك ده‌وروژێنێ ئه‌وماڵئاوایه‌ی چــرکه چرکه‌بۆته خولیاو خه‌یاڵمانی ته‌نیوه‌و بۆته سێبه‌ری من وهاوڕێ خــۆشه‌ویسته‌کانت له‌هــــه‌رشوێنێك بین ئه‌ویش له‌گه‌ڵمانه وله‌باڵامان دوورناکه‌وێته‌وه له‌خـــــۆشیو ناخـــۆشــیمان هـــه‌رسێبه‌رمانه وله‌گه‌ڵمان ده‌ژیت هێندێ جــــــاره‌به‌پێکه‌نینمان دێنێ و جاربه‌جاره‌ش ده‌مانگریه‌نێ..
ریبۆکه له‌وانه‌یه پێمان بڵێی بۆبرام چونکه‌تۆ له‌فێرگه‌یه‌ك مه‌زن کرابووی ته‌نها وشه ڕاسته‌کانت ده‌ناسی وهاورێی ئه‌وان بووی نه‌تده‌توانی ده‌ست بخه‌یته‌ناووشه‌درۆزنه‌کان بۆیه‌خۆشه‌ویستی هه‌موومان بووی. ته‌نها خه‌ونت به‌وکوێستانانه‌وه‌ده‌بینی که‌ڕێواسووگوڵه‌نیرگزیان لێ شین ده‌بووبه‌کزه‌بایه‌ك خۆش به‌خت ده‌بووی وهه‌ناسه‌ت ده‌داکه‌بۆنی کزه‌بای قه‌ندیلی و قه‌لاتوکانی لێهاتبا. تۆ له‌زه‌نگی ئه‌وڕۆژه‌ده‌ترسای که‌جارێکی ترنه‌گه‌ڕێیته‌وه‌باوه‌شی سنوره‌ده‌ستکرده‌کان وبه‌باوه‌شی کوردستانی دایکه‌گه‌وره‌ت شادنه‌بیه‌وه. تۆ له‌سه‌ره‌مه‌رگیشت هه‌روات ده‌زانی لاناوکۆڕوکۆنفرانسه‌کانی دونیایی هاواری مافه‌کانی کوردده‌که‌ی نیگاشپرزه‌کانی خۆت کۆده‌کرده‌وه‌وهێڕشت بۆده‌رگای باڵوێزه‌خانه‌کانی دوژمنان ده‌بردوده‌رگات ده‌هه‌ژاندن و سینگی لاپه‌ڕه‌ی ڕۆژنامه‌بیانیه‌کانت لێ ده‌کردنه قوزڕقووتووژه‌هری مه‌رگ له‌پێناوی ناساندنی هه‌ڵبجه‌و ئه‌نفال له‌هاواری کۆره‌وه‌و ده‌ربه‌ده‌ری به‌ملیۆن .
شه‌پۆلی ده‌نگت ده‌بارانده‌سه‌رده‌رگاوناوهۆلی په‌ڕله‌مان وناڵه‌ی ده‌نگی دایکه‌شه‌هیده‌کانت به‌گوێچکه یان ئه‌سرپاندن و ووێنه‌ی سووتاوی ڕوخساری مناڵه‌کانی هه‌ڵبجه‌ی شه‌هیدت له‌ته‌وێڵ ده‌دان. تۆ ببویه ده‌نگی تفه‌نگ و ئارپیجی به‌رانبه‌رباڵوێزخانه‌کانی عه‌جه‌مووتورك وعه‌ڕه‌ب دوکه‌ڵی ڕقت ده‌خستنه هه‌ناسه‌وتامووچێژی مردنت پێشان ده‌دان ئه‌گه‌رچی خۆت مرۆڤێك بووی تژی له‌ئاشتی و پرله‌هه‌ستی مرۆڤایه‌تی من گه‌واهی ئه‌وه‌ت بۆ ده‌ده‌م که‌له‌زاری تۆوه ئه‌لف و بێ ئه‌ده‌بوو وشه‌ی په‌تی کوردی فێربووم له‌ده‌ست و په‌نجه‌کانیشت هێلی جوان زانی وچه‌شه‌ی ڕه‌نگه‌کانم ناسی بۆیه برام هه‌موو شه‌وێك که‌سه‌رده‌خه‌مه سه‌رسه‌رینی برینم و ئازاره‌کانت چاوه‌ڕوانی هاتن وگه‌ڕانه‌وه‌ی تۆم به‌بینینی ڕووی تۆ نه‌بێ له‌‌ڕوخساری خۆشم بێزارده‌بم ئه‌م شه‌وانه‌ی ناییه‌خه‌ونم خۆرله ڕۆژم هه‌ڵنایه‌وده‌ڵێم دیاره ڕیبۆکه چۆته خه‌ونی په‌شێو ناچۆته خه‌ونی ڕزگار ڕه‌نجه‌ڕۆ کاکه فه‌هه‌دگه‌رده‌وانی وکاکه‌مه‌هدی جاف ئازادحه‌مه‌ی شاعیر نانه‌خێرله‌مێژه‌سه‌رێکی به‌هونه‌رووێژه‌ی کوردی دانه‌کردوه‌وبه‌گیتاره‌که‌ی
ده‌نگی گیانی خۆی به گوێی کاکه فه‌خره‌دین و په‌یمان به‌گۆک وقاسم عه‌زیزو ته‌لعه‌ت سامان نه‌چرپاندوه. نانه‌خێرعه‌یامێکی زۆره سه‌ردانی دوکانه‌که‌ی که‌ریم دیارت نه‌کردوه‌وبیری ده‌که‌ی ده‌زانم تۆ ئه‌م شه‌وبۆبه‌من نه‌گه‌یشتی هێنده‌به‌وه‌فای سه‌رێکت له‌وان داوه‌هێنده موشتاقی کوچه‌وکۆڵانه‌کانی هه‌ولێری وادیاره ئه‌م شه‌و غه‌ریبیشت له‌بیرچویته‌وه
براگۆڕغه‌ریبه‌که‌م بۆیه‌بێ پشووله‌کۆڵانه‌کانی شارده‌سوڕێیته‌وه‌وواده‌زانی ئێستاش دووسێ شێته‌جوانه‌که‌ی شار به‌خۆکه‌وکسۆجومعه‌ده‌بینی براگۆر غه‌ریبه‌که‌م ده‌زانم له‌مێژساڵه ده‌ته‌وێ سه‌فه‌رێکی وابکه‌یت سه‌رله‌هه‌مووهه‌واره‌کانی دڵت بده‌ی وجارێکی تردایکت له باوه‌ش بگریت. بنووبرام ئێمه هه‌مووڕۆژێک له‌گه‌ڵ تۆ ته‌مه‌نمان به‌ئازاره‌کانت هه‌ڵده‌شاخێ و ئێمه هه‌موومان شه‌وانه له‌شوێن ژووانگه‌تین پێمان بگه‌ی . بنوو برام جیهان گه‌رگیز بێ گوڵ نه‌بوه‌وبێ دڕکیش نابێ . ده‌ازنی بۆبرام خۆتۆئه‌ومرۆڤه‌ی له‌ژێرخاکیش له‌گه‌ڵ ئێمه
دژی و ته‌مه‌نیشت له‌گه‌ڵ ئێمه گه‌وره‌ده‌بێ له‌ژێرخاکیش چرۆی جوانیت ده‌پشکوێ وشتڵی ئاوازه‌کانت ده‌که‌ونه سه‌رپێ دڕکی نه‌یارانت له‌زمانی خۆیان ڕاده‌چێ چونکه تۆدڵێك بووی له‌گوڵ دڵێک بووله‌چاوگه‌ی جوانی وهه‌مووده‌وروبه‌ریشت هه‌ربه‌جوانی ده‌بینی . ئه‌وچرکه‌ساتانه‌م هه‌رگیزله‌یاد ناچێته‌وه که به‌توڕه‌یی به‌په‌شێوی هاوڕێ ووت بۆواپه‌شێواوی بۆڕیشت نه‌تاشیوه بۆواقژت تێك ئاڵاوه‌برام من نامه‌وی به‌م شێوه‌یه‌تۆ ببینم په‌شێوچیک من ده‌مرم یان تۆ من ده‌مرم یان ئێوه گۆرانیم له‌گه‌ڵ بڵێن گۆرانی که‌من هه‌ڵم دایه‌و ووتم قوربانی یاری کافر له‌گیانمت به‌ردا ئاگر هه‌رزۆرزووپێت بڕیمه‌وه‌و ووتت نا نا ئه‌وه‌نا خۆت ده‌مت هه‌ڵبڕی وکراس زه‌ردێی خاره‌تایه‌رت بۆ چڕین که‌گه‌یشتیه‌ناوباخی شه‌قلاوه‌وه‌ستایی و یه‌که یه‌که سه‌یری هه‌موومانت کردو سێفرمێسکی قه‌تیسماوله‌چاوه‌ڕه‌ش و گه‌شه‌کانی هاته‌خواره‌وه. ئایاده‌بێ ڕه‌هبه‌ری بارم چ نهێنیه‌کی جوانووج یادگاریه‌کی به‌نرخت له‌ناوباخه‌کانی شه‌قلاوه‌لێ به‌جێ مابێ ج عیشقێکی په‌لک سه‌وزی باخه‌کانی شه‌قلاوه‌له‌وسه‌ره‌مه‌رگه‌تۆی گه‌یانده‌وه‌ئه‌وێ و وه‌ک بولبلی سه‌رچڵێک بۆت ده‌خوێندئێمه‌ش له‌نیگاکانت خالی خالی بووین وتێت نه‌ده‌گه‌یشتین. به‌ڵام برام تۆ نهێنیه‌کانت هێنده‌لاپیرۆزبووهێنده‌به‌ته‌قه‌تی هه‌ڵت ده‌گرتن بۆ منێکی براوره‌سه‌نی خۆشت باست نه‌ده‌کردن بۆوه‌ی ئیمڕۆڕسته‌ڕسته بمهێنابانه‌به‌رچاوی خۆم و ڕۆمانی ژیانتم پێ بنووسیباوه‌وبوونی ڕاسته‌قینه‌ی خۆتم له‌زمان پژابا. نازانم برام بۆچی ده‌توویست مردن هێنده هاسان که‌یت هاسانتر له‌هاتنی په‌له هه‌ورێکی به‌په‌له‌و ڕێژنه‌بارنێك که له‌هه‌رکوێ بیبارێنێ بۆتۆهه‌روه‌کی یه‌ك بوو، برام دوای ئه‌وه‌ی من و په‌شێووهونه‌روکاوه‌گوێمان بۆهه‌ڵخستی وگۆرانی کراس زه‌ردێت ته‌واوکرد . ته‌ماشای هه‌موومانت کردوسه‌رتدانایه‌وه‌سه‌ربالیفه‌که‌ت پێت وتین ماندووم…. ده‌مه‌وێ بنووم … زۆر ماندوم… هه‌رئه‌ودواوشانه‌ی تۆبوون ئاگریان له‌نووکی خامه‌که‌ی په‌شێوبه‌رداوبه‌وشه‌وه‌ساردوسه‌هۆڵه‌ی به‌سته‌ڵه‌کی هێلسنکی په‌شێوت ئاواره‌ی سه‌رده‌ریاچه‌کانی شـــــــــــارکردووشــــــــــــــــه‌کانی یه‌که یه‌که نوقمی سه‌رلاپه‌ڕه‌کانی کردوهاواری لێ هه‌ڵستاو ووتی…
سەردانی گەلەری تایبەتی شێوەکار و ڕۆژنامەنووس ڕەهبەر جەلال لە سایتی چرا تیڤی لە ڕێگای ئەم لینکەوە بکە
بنوو، هاوڕێم!
بنوو، ئه‌ی ئه‌و سواره‌عه‌گیده‌ی
هه‌سپت: ڕه‌شابا…
زینت: گه‌واڵه…
ڕکێفت: ئه‌ستێوبه‌ردبوو.
بنوو، هاوڕێم!
کێ ده‌ڵێ تۆله‌سه‌ره‌مه‌رگای؟!
هه‌یبه‌سڵتان بێنه‌به‌رچاوی خۆت …
ئه‌واپێیدا هه‌ڵده‌گه‌ڕێین.
سه‌رهه‌ڵبڕه!
زۆرمان نه‌ماوه… چه‌ندهه‌نگاوێك،
ئه‌واسه‌رکه‌وتین…
ئیدێ له‌وێ، له‌نه‌رمانی نیسارێك،
له‌په‌ناڕه‌وه‌زێك ، وچانێك ده‌ده‌ین…
پاشان، ده‌ست له ده‌ست ونه‌رمه‌نه‌رمه،
به‌ره‌وچنارۆك شۆڕده‌بینه‌وه…
نبوو، هاوڕێم!
له‌هیچ مه‌پرسه!
ڕه‌شانگ و تاپۆیه‌کانی ئه‌ودیوپه‌نجه‌ره
ئه‌ودارودره‌ختانه‌ن،
که‌حاجی قادر
له‌سێبه‌ریان سه‌رخه‌وی ده‌شکاند.
ئه‌وژاوه‌ژاووده‌نگه‌ده‌نگانه‌ش.
ئارێبابه‌ی فه‌قێیه‌کانی مه‌لای گه‌وره‌ن.
بنوو،هاوڕێم!
ئۆباڵت به‌ئه‌ستۆم،
ئه‌گه‌رکه‌س گه‌واهی نه‌دا،
من گه‌واهی ده‌ده‌م،
دوای ئه‌وهه‌موومه‌یدانخوازی و
زه‌نگۆلێدان و هه‌ڵمه‌تانه،
برینه‌کانت سه‌ختن،
برینه‌کانت به‌سسوێن،
ئۆباڵت به‌ئه‌ستۆم،
ئێستانووستن هه‌قی خۆته،
ئارامی شایانی ڕوخساری زه‌عفه‌رانیته.
ئێستا تێده‌گه‌م:
ئه‌وه‌ی تۆ ده‌تزانی، من نه‌مده‌زانی.
ئه‌وه‌ی تۆ ده‌تبینی، من نه‌مده‌بینی.
ئه‌وه‌یتۆده‌تبیست، من نه‌مده‌بیست.
تۆده‌تزانی، زووتاریکیت به‌سه‌ردادێ.
به‌چاوی خۆت ده‌تبینی
تادێ کڕێوه و بۆران هه‌ردژوارترده‌بن.
هاشه‌هاشی باڵی
سیسارک و قه‌له‌ڕه‌شه‌کانت ده‌بیست،
که‌به‌سه‌رته‌وه‌له‌نگه‌ریان گرتبوو.
ئێستا تێ ده‌گه‌م…
ئێستا ده‌زانم،
چاره‌نووس بوو…
تۆده‌بوایه، وه‌ک برووسکه‌یه‌کی ئاته‌شی،
بازره‌قه ببه‌ستی و
شۆپێك جێبهێڵی و
خێرابه‌ناوتاریکیدا ڕه‌ت بی.
برام، وریابه!
ئه‌ودیواره‌دیواری چینه.
ناڕمێ، په‌له‌مه‌که!
ـ په‌نجه‌کانم به‌ووسکاوێژندیڕووخێنم.
برام،وریابه!
ته‌وژمی ئه‌وڕوباره‌له‌هیچ ناپرینگێته‌وه…
ده‌ترسم بتبا، په‌له‌مه‌که!
ـ خه‌ونم به‌نداوه‌ده‌یوه‌ستێنم!
تۆپه‌له‌تبوو،
تۆهه‌میشه‌په‌له‌تبوو…
تۆده‌تزانی مه‌وداکورته‌وپێڕاناگه‌ی،
تۆیێ حه‌جمانت نه‌بوو.
وه‌ک بازێکی زه‌رده‌شتی،
شه‌ووڕۆژبه‌ڵه‌بڵێسه‌یه‌کانی خۆت لێک ده‌دا،
دڕت به‌ماوه‌ومه‌وداده‌دا.
بنوو،هاوڕێم!
ئۆباڵت به‌ئه‌ستۆم…
ئێستا نووستن هه‌قی خۆته،
ئارامی شایانی ڕوخساری زه‌عفه‌رانیته.
سه‌عات سێ، چوار. پێنجی به‌یانی …
زه‌نگی ته‌له‌فۆنه‌که‌م لێی ده‌دا.
هه‌رزووده‌مزانی خۆیه‌تی.
ده‌مزانی ئه‌وه!
دیسان نێرییه تخووب به‌زێنه‌که‌یه،
شووره‌شاخه‌وانه‌که‌یه،
مناڵه‌چاوڕه‌شه خه‌وزڕاوه‌که‌یه.
په‌شێوچیک # ،
له‌په‌نجه‌ره‌ی ژووره‌که‌مه‌وه
ڕه‌وه‌باڵنده‌یه‌کی لانه‌وازوکه‌سیره‌ده‌بینم…
سایه‌قه‌وزریان له‌په‌لوپۆی خستوون…
هاواره! من ده‌مه‌وێ
هه‌رئه‌م شه‌و… ده‌مه‌وێ …
ناتوانیت، ڕیبه‌که‌م! #… ناتوانیت…
ئه‌وباڵنده‌شه‌که‌تانه‌نووح تووکی لێکردوون.
پڕپۆڵه‌یان، تاتۆفانێکی تر.
هه‌رمێشک ودڵی یه‌کترده‌بێ و کۆنابنه‌وه.
نا، ڕیبه‌که‌م، نا!
تاتۆفانێکی تر… کۆنابنه‌وه
تۆش ، تائه‌وسا، پشووبده…
بنووهاوڕێم!
تێبینی/ هۆنراوه‌ی بنووهاوڕێم . شاعیری گه‌وره‌ی کورد عه‌بدوڵڵا په‌شێوهاوڕێی ساڵانی دوایی غوربه‌تی ڕه‌هبه‌رجه‌لال. ئه‌م په‌خشانه‌شیعره له‌سه‌رمه‌رگی ڕه‌هبه‌رله‌نه‌خۆشخانه‌ی شێرپه‌نجه‌ی شاری هێلسنکیدا نووسراوله‌سه‌رته‌رمه‌که‌ی ڕه‌هبه‌رخوێنرایه‌وه…
# په‌شێوچیک : (چیک) باشگرێکه له‌زمانی ڕووسیدا بۆکه‌سێکی نێزیک به‌کاردێ ڕه‌هبه‌ری نه‌مر وای بانگی په‌شێوکردیه.
# ڕیبه: له‌ڕووسیداواته(ماسی) په‌شێوڕه‌هبه‌ری هاوڕێی وابانگ کردوه
هــــو‌نه‌رمه‌ند ره‌هبه‌ر جه‌لال حه‌مه‌د مامه‌ش ڕه‌سول له ساڵی 1953 له شـــــاری کۆیه له‌دایک بووه…قوتابخانه‌ی ناوه‌ندی له شـاری هه‌ولێر ته‌واو کردووه…ساڵی 1970 له‌گه‌ڵ هه‌ندێک لاوانی شاری کۆیه ،تیپی شــــانۆگه‌ری [که‌کۆن]داده‌مه‌زرێنی…پاشان ده‌چیته په‌یمانگای هـــونه‌ره جوانه‌کانی به‌شی نیگارکێشان له‌به‌غدا…رۆژی 11ئایاری ســـــاڵی 1974 به‌غــــــــداد جێ ده‌هێڵی و ده‌چیته ریزی شـــــۆڕش ، له‌وێش له به‌رێوه‌به‌رایه‌تی راگه‌یاندن کارده‌کات…له ساڵی 1977 دا له به‌شی جموجۆڵی هونه‌ری شاری هه‌ولێر دا به پشکنه‌ری رێبه‌ری وانه هونه‌رییه‌کانی قوتابخانه‌کانی هه‌ولێر داده‌مه‌زرێ…ســـــــاڵی 1977 پێشانگای یه‌که‌می خۆی نیشان دا… له‌ســاڵی 1980پێشنگای تایبه‌تی دووه‌می له‌هـــــه‌ولێر پیشاندا ..ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ر و وێژه‌ی لقی هه‌ولێربوو…ساڵی 1983 ده‌گاته یۆگسلاڤیا، له‌گه‌ڵ هـــونه‌رمه‌نــد و رۆژنامه‌نووس رزگار ره‌نجه‌رۆنۆژماره له گۆڤاری خوێندکاری کورد ده‌رده‌که‌ن…ســــــاڵی 1984 ده‌چێته یه‌کێتی سۆڤیه‌ت و له مۆسکۆ له ئه‌کادیمیای به‌رزی هـــــــونه‌ری ســــوریکه‌ڤ خوێندن ته‌واو ده‌کات بڕوانه‌مه‌ی ماجستێر به‌ده‌ست ده‌هێنێ …ســــــــــاڵی 1991 ده‌چیته فینلاند…له فینلاند کۆمیته‌ی ئاشتی و پشتگیری نیشتیمانی کـــــوردستان ی دامه‌زراند …. ڕۆڵێکی گه‌وره‌ی هه‌بوو له‌پێناوی گـــــرتنی کــــۆنگـــره‌ی نیشتمانی کــــوردستان له‌ده‌ره‌وه‌ی وڵات هه‌شت ڕۆژنامـــه‌ی کۆنگره‌له‌ده‌ستی ئه‌و له‌دایک بوو له‌ســــاڵی 1986 یه‌که‌م ژماره‌ی دڵانپار ده‌رده‌خــــــات له‌مـــۆسکۆ هــــه‌تا به‌رله‌مــــــه‌رگی خـــۆی 32 ژمــــاره‌ی لـــه گـــــۆڤــــاری دڵانپــــار ده‌رکـــڕه‌هبه‌رجه‌لال گیتارژه‌ن بوو خاوه‌نی ده‌یان ئـــــاوازی خوی بوو گه‌لێک چاڵاکی تری له هه‌نـده‌ران ده‌نواند و جێگای په‌نجه‌ی دیاربوو خاوه‌نی ده‌یان پێشنگای تایبه‌تی خـــۆی بوو له‌ده‌یان پێشنگای هـــاوبه‌شیش به‌شــــــداری کـردبوو … مخابن له 6/4/1998 لـــه یه‌کێک له‌نه‌خۆشخانه‌کانی شـــاری هێلسینکی به‌نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌دڵه مه‌زنه‌که‌ی له‌کــار ده‌که‌وێت و ماڵئاوایی له کــــوردستان ده‌کات ڕه‌هبه‌ری نه‌مر خاوه‌نی سێ کیژی جـــــــوانه بووبه‌نـــاوی ڕۆژه‌وئاســـــمان و کـوردستان له خــانمه فینله‌نــــــدی میریا که ئێستاله‌هێلسنکی ده‌ژین…………
