پشت لە مرۆڤ و ڕوو لە کتێب

سەدیق سەعید ڕواندزی

لێرەدا، نامەوێ چیڕۆکی ئاشنا بوونی خۆم بە کتێب و دنیای جوانی خوێنەوە بگێڕمەوە، کە ئەمە باسێکی ترە و خوا یاربێت لە چوارچێوەی پرۆژەی نووسێنێکی درێژ بە ناوی (من کوڕی کتێب بووم) باسی دەکەم، تەنێ دەمەوێ لەسەر ئەوە بووەستم کە کتێب چی لە ژیانی من گۆڕی؟ ئایا کتێب دەتوانێت مرۆڤ بگۆڕێت؟ بیکاتە کەسێکی نموونەیی؟ یان کتێب دەرگای دۆزەخ بە سەر مرۆڤ دەکاتەوە وەک ئەوەی کەسانێک پێیان وایە و وەھا وەسفی دەکەن. بڕوام وایە، ھیچ شتێک لە ژیاندا، بەھای ئەوەی نییە مرۆڤ ھەموو کاتی خۆی بۆ تەرخان بکات، چونکە سرووشتی مرۆڤ وایە بە تەنھا چێژ لە شتێک وەرناگرێت و بەڵکو ئارەزووی گۆڕین و ئەزموون و بینینی زیاترە، بەڵام بۆ من کتێب نەک بەھای ئەوەی ھەیە ھەموو کاتەکانمی بۆ تەرخان بکەم، بەڵکو ئەگەر تەمەن قەرز کرابایە، ئەوا تەمەنێکی دیکەشم ھەر لە ڕێی کتێب و خوێنەوە بە سەر دەبرد، چونکە کتێبەکان، دەرگای ژیانێکی وایان بۆ من کردەوە، کە پێشتر ھیچ کەسێک، لە بەرایشیان دایکم و باوکم و مامۆستاکانم، بۆیان نەکردمەوە، بۆیە لە ڕێگەی کتێبەوە خۆم و ژیان و دنیام ناسی. من لە ئامێزی دایک و باوکێکی نەخوێندەوار و میللی لە دایک بووم، ژینگە کۆمەلایەتی و پەروەردەیەکەم نەک ھەر کتێبی تێدا نەبوو، بگرە بە ئێستاشەوە سەیریان پێ دێت کە من چۆن شەو و ڕۆژ، سەرم ھەر لە نێو کتێب دایە و بەلای ھاوڕێیەک، کافتریایەک، گەشتێک، سەیرانێک، وڵاتێک و کچێکی جوانەوە ناچم، بێگومان ئەوان ئاسایە وا بیر بکەنەوە، چونکە دواجار ئەوە ئەوانن بیر دەکەنەوە و بەو شێوەیە کتێب دەبینن نەک من. ھەر لە سەرەتای ئاشنابوونم بە کتێب، ھەموو شتێک لە کتێبەکانەوە فێربووم، باوکم بۆ تاکە یەک جاریش لە ژیان پێی نەگوتووم، تۆ مرۆڤیت و مرۆڤانەش بژە، کوردستان و نیشتمانەکەت خۆشبووێت، سەربەرزانە لە شەھید بڕوانە، بەڵام کاتێ شیعرەکانی رەفیق سابیر و شێرکۆ و پەشێوم خوێندنەوە، نەک زانیم وڵاتێکم ھەیە بە نێوی کوردستان، بەڵکو دەبێ خۆشیشم بووێت. شیعرە شۆڕشگێریی و نەتەوەیەکانی ئەوان بوون، گیانی نەتەوەیی و نیشتمانییان لە مندا ڕوانداو بە ئێستاشەوە قەرزاری ئەوانم کە بە خاک و نیشتمانی خۆیان ئاشناکردم، نەک وانەکان و ئامۆژگارییەکانی باوکم. من لە ڕێگەی چیرۆِکەکانی حوسێن عارف و شێرزاد حەسەن و دڵشاد مەریوانی، لە نایەکسانی و جیاوازی چینایەتی و خەمی ژن و مرۆڤ و ستەمی دەسەڵات و حەرامی خۆشەویستی نێوان کچ و کوڕ گەیشتم ، نەک دایکم فێری کردبم. من لە کتێبەکانەوە، فێری شعوور بەرزی، ئەتەکێتی ژیان، دروست ژیان و مرۆیانە ژیان بووم، نەک لە ژینگەی خێزانەکەم و قوتابخانەکەم و بنەماڵەکەم. من لە کتێبەکانەوە، فێری ئەوە بووم ئاژەڵەکانم خۆشبووێت، بەرد نەگرمە کانیاوەکان، دارەکان نەبڕمەوە، نەک لە کەس و کارو ھاوڕێ و مامۆستاکانم. بۆیە بە ئێستاشەوە، نازانم مریشک چۆن سەر دەبڕدرێت و ناتوانم لە دیمەنی کوشتنەوەی بەرخێک و کاریلەیەک بڕوانم. من لە کتێبەکانەوە، فێری ئەوە بووم کە ژنیش وەک پیاو مرۆڤە و مافی ھەیە و ھیچ جیاوازییەک لە نێوان ھەردووکییان نییە ، ئەگەرچی گەلێکیشیان دڵیان شکاندم و برینێکییان لە سەر دڵم دروست کرد، کە ھەرگیز ناکولیتەوە. من لە کتێبەکانەوە فێری ڕاستگۆیی، ڕاشکاویی، بوێریی، ناپاکی نەکردن لە نیشتمان و ھاوڕێ و مرۆڤەکان بووم، من لە کتێبەکانەوە فێری ئەوە بووم درۆ نەکەم، یاسا پێشێل نەکەم، گەندەڵی نەکەم، من لە کتێبەکانەوە فێری وردو درشتی ژیان بووم، بۆیە کتێب شایەنی ئەوەیە، ژیانی خۆمی بۆ تەرخان بکەم، چونکە ھەرگیز ئەو مرۆڤەی پێش ناسینی کتێب نیمە، لە دوای خوێنەوەی کتێب. ئەگەرچی زۆر باش ئەو ڕاستییەش دەزانم، کە ئەوانەی دۆستی کتێبن و دەخوێننەوە، چۆن ڕۆژانە لە جەنگێکی بێ پسانەوەدان و وەک جەنگاوەرێک دژ بە نەریت، عەقڵیەتی دواکەوتووی دایک و باوک، نا ھوشیاری تاکەکان و کۆمەڵگە دەوەستن و شەڕ دەکەن و خۆیان دەخۆنەوە. ئەوەش دەزانم کە کتێب چەند گۆشەگیری کردم و تا دێت وام لێ دەکات بچمەوە نێو خۆم و لە مرۆڤەکان دوور بکەومەوە، ئەو مرۆڤەی، لە بری ماسکێک، سەدان ماسک دەپۆشێت و حەربا ئاسا، خۆی لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی دەگونجێنێت و ڕەنگی ڕاستەقینەی خۆی بە دەیان ڕەنگی دیکەی ساختە دەگۆڕێت. زۆرجار، ماڵەوە پێم دەڵێن، بەس نییە کتێب، بەڵام نایشارمەوە لەو سەردەمە پڕ لە ھەڵپەرستی و دوو ڕوویی و بێ بەڵێنی و بەرژەوەند پەرستی و درۆ و دەلەسەیەدا، ھاوڕێیەتی کردنی کتێبەکانم بەلاوە زۆر پێ خۆشتر و جوانترە، لە ھاوڕێیەتیکردنی بەشێکی یەکجار زۆری مرۆڤی ئەو سەردەمە کە بە لایانەوە ئاسایە، ئازیزترین و نزیکترین کەسیان بکەنە پرد و بە سەریدا بپەڕنەوە لە پێناو بەرژەوەندیەکانیان. ئەوەش دەزانم کتێب، چەند لاتەریک و تەنیا و دڵشکاوی کردم، کە بچووکترین شت ئازارم دەدات. ئاسان نییە مرۆڤ خوێنەر بێت و خەمگین نەبێت، دڵشکاو و داماو نەبێت، بە تایبەتیش لە نێو کۆمەڵگەیەک کە توێژە خوێنەوارەکانی گاڵتەیان بە کتێب و خوێنەوە دێت. من زۆرباش ئەو ڕاستییە دەزانم، کۆمەڵگەی کوردی، تازە لەوە دەرچووە کتێب بیگۆڕێت، بەڵام بەوە شادومانم ئەوانە دەگۆڕێت کە ھاوڕێی کتێبن. دەیان و سەدان جار، ڕووبەڕووی ئەو پرسیارەم دەکەنەوە، کە تۆ ھێندە دەخوێنییەوە چیت گۆڕیوە؟ دەڵێم ئەوەندە بەسە کە کتێب منی گۆڕیوە، ئەگەر ھەمووان بخوێننەوە و ھوشیار ببنەوە، بێگومان کۆمەڵگەش ھوشیار دەبێتەوە و پێشدەکەوێت، بەڵام کە نەخوێنینەوە؟ ئەوانەی بڕوایان وایە کتێب ناتوانێت مرۆڤ بگۆڕێت، خۆیان ھێزی ئەو گۆڕانەیان تێدا نییە، خۆیان تا سەر وەک ھاوڕێی کتێب نامێننەوە، زۆرم دیون لەوانەی عاشقی کتێب و خوێنەوە بوون، دواتر لەبەر ھاوسەر، ژن، سیاسەت و بازرگانی و بەرژەوەندی، لە نیوەی ڕێدا دەستبەرداری ئەو ھاوڕێ بە نرخ و بە بەھایەی خۆیان بوون. بەڵێ کتێب بە جۆرێک مرۆڤ دەگۆڕێت، کە سەدان چاوی تری پێ دەدات بۆ ئەوەی ژیان و دنیا و دەوروبەر ببینێت. بەڵام ناشی شارمەوە ئەوەی بووە دۆستی کتێب، ئیدی دەبێتە دۆستی خەم و مەراق و پرسیارە بێ وەڵامەکانیش. ئەوانەی کتێب دەخوێننەوە، تێ دەگەن و بیر دەکەنەوە، لە ھەمووان پڕ قەھرتر و دڵ بریندارتر و ھەست ناسکتر دەبن. ھەموو شتێک لە ژیان ئازاریان دەدات، ھەرلە دایک و باوکێکی میللی و دواکەوتووەوە بگرە، تا بە کۆی کۆمەڵگە دەگات، بەڵام شادومانیشن لەوەی کە نە وەک ئەوان دەژیت و نە وەک ئەوانیش بیر دەکاتەوە. بۆ ساڵانێکی درێژ دەچێت، کتێب گۆشەگیر و تەنھای کردووم، دایبڕاندووم لە مرۆڤ و دەوروبەرو زۆر بە کەمی تێکەڵ بە ئاپۆڕا دەبم، چوومەتەوە نێو خۆم و لەگەڵ جیھانی خۆم و لە نێو نیشتمانی ڕاستەقینەی کتێبدا دەژیم، بەڵام نایشارمەوە چێژ لەو ژیانەم وەرەگرم، چونکە ژیانێکە خۆم ھەڵبژاردووەو بە سەریاندا نە سەپاندووم. چێژ لەو ژیانەم وەردەگرم. من خوێندمەوە بۆ ئەوەی ببمە مرۆڤێکی دیکە. ئاخر خوێنەوە چ بەھایەکی ھەیە گەر مرۆڤ نەگۆڕێت؟ من چی لە شاعیرێکی ڕۆمانسی بکەم، کە بەو ھەموو بەناو ڕۆمانسیەتەی خۆیەوە نەزانێت مامەڵە لەگەڵ ژنەکەی بکات و لە بری یەکێک دوان وسێیانیان تەڵاق بدات. و خوێنەوە نەیگۆڕیبێت، چی لە ڕۆماننووسێک و ئەدیبێک و وەرگێڕێک بکەم، کە خۆی و قەڵەمەکەی بۆ پارەی زیاتر ھەر ڕۆژە و دەفرۆشێتە حزبێک با سەد کتێبیشی نووسیبێت و ھەزارانیشی خوێندبێتەوە. چی لە ساتیر نووسێک بکەم، دە مووچەی بن دیواری ھەیە، کەچی ڕەخنە لەگەندەڵی ئەوانیتر دەگرێت. ئەمانە کتێبیان خوێندۆتەوە، بەڵام کتێب نەیگۆریون، کەسێکیش کتێب نەیگۆڕێت، با ملیۆنان کتێبی خوێنبێتەوە، کورد وتەنی وەک نوێژی جوو بە ھیچ ناچێت. لە کۆتاییدا دەمەوێ ئاماژە بەوە بدەم کە لە ماوەی ئەو یەک ساڵەدا، ئەوەندە کتێبەم خوێندوونەتەوە، ئەگەرچی کتێبەکان بە ژمارە کەمن، بەڵام بە لاپەڕە ھەزاران لاپەڕە دەکات. بەشێکی زۆری ئەو کتێبانەی خوێندوومنەتەوە، ڕانان و خستنە ڕووم بۆکردوون، لە سەریانم نووسیوە، ڕەخنەم لێگرتوون. من بە سرووشت ھەموو شتێک دەخوێنمەوە، ئەوەندەی حەزم لە خوێنەوەیە، ئەوەندە نووسین نا، ئێستاش تەنێ وەک خوێنەرێک خۆم دەناسێنم، نەک نووسەر و لێکۆلەرو ڕەخنەگر، خۆشبەختانە، من ئاشقی ئەو شوناسانە نیم وەک ئەوەی سێ بەشی نووسەری کرد، مەراقیانە بە ڕووناکبیر و شاعیر و ڕەخنەگر و چاودێر و لێکۆلەری ئەدەبی و ڕۆژنامەوانی و ڕۆماننووس و سیاسی و چیڕۆکنووس و وەرگێڕ لە یەک کاتدا بناسرێن، کە ھەندێکییان ساڵانە بیست کتێب ناخوێننەوە. بێگومان لەو کتێبانەی خوێندوومنەتەوە، ھەیانە بە یەک ڕۆژ تەواوم کردووە، ھەیانە زۆرتر لە دە ڕۆژ ، وەک بیرەوەریەکانی موسی عەنتەر. ئەمەش لیستی ناوی کتێبەکانە:

١ _ بیرەوەرییەکانی موسی عەنتەڕ/٦٢٢ ل.
٢_خۆزگە جەنگ شانۆگەریەک دەبوو/ شیعر/مەروان عەبدوڵا/ ٧٧ ل.
٣_کۆمەڵگە لە ڕۆمانی عراقیدا/ لێکۆڵینەوە/ عەبدوڵا ڕەحمان/ ٥٧٨ ل.
٤_ ڕەچەڵەکناسی کەمپ/ فیکریی/ پێشڕەو محمد/ ٢٢٨ ل.
٥_ئەفسوونی نووسین/ ئەدەبی/ پشکۆ نەجمەدین/١٢٨ ل.
٦_سەکۆی پەرێزان/ ئەدەبی/ ئارام حاجی/ ١٧٨ ل.
٧_ئەنتۆلۆجیای شیعر کرێکاریی/ شیعر/ عەبدوڵا سلێمان (مەشخەڵ)٥٢٠ ل.
٨_سایکۆلۆژیای شیعری کوردی/ لێکۆڵینەوە/ پێشرەو عەبدوڵا/ ٣٠٤ ل.
٩_ تورکیا لە برادۆست/ سیاسی/ ھەندرێن شێخ ڕاغب/ ١٤٤ ل.
١٠- کورەی شۆرش کێی سووتان/ یادەوەریی/ جومعە کانی لەلەیی/ ٣٠٠ ل .
١١-ئەو کۆچەی ژیان لە بیری ناچیتەوە/ لە بارەی مەرگی زرار محمەد مستەفا/ ١٢٩ ل.
١٢ ئینسکلۆپیدیای پەروەردەی رواندز/ پەروەردەیی/ ئاری ئاغۆک/ ٩٨ ل .
١٣_- نیوەڕێ / زامدار ئەحمەد/ یاداشتنامە/ ٢٠٠ ل
١٤_ ئەزموونی نووسین/ ئەزموون/ ئەنوەر قادرمحەمد/ ٣١١ ل.
١٥_ بیرەوەریەکانی کەریم شارەزا/ ٢٢٦ ل.
١٦_ڕەخنەی وەرگێڕان/ ئەدەبی/ کەریم سۆفی/ ١٤٤ ل.
١٧_ئەندێشە لە ئەدەبدا/ لێکۆڵینەوە/ ڕێزان سالح/ ٢٢٥ ل.
١٨_ دەمەوێ لە نێو دەستەکانی تۆدا بمرم/ شیعر/ بێکەس حەمە قادر/ ٢٢٤ ل.
١٩_ ڕۆژنامەنووسی ئەدەبی/دیداری ئەدەبی/ دیار لەتیف/ ١٩٢ ل.
٢٠_کوشتنی فیل وپاراستنی دوکانی شوشەوات/ ڕەخنەیی/ کاروان کاکەسوور/ ١٥٤ ل.
٢١_دڵزارم وا ناسیوە/ بیرھێنانەوە/ مەغدید حاجی/ ٦٤ ل.
٢٢_مرۆڤی کامل/ پەرەپێدانی مرۆیی/ یونس رڕوی/ ١٣٤ ل.
٢٣_لە ڕێنسانسی فەڕەنسیەوە بۆشکستی ڕێنسانسی کوردی/ فیکری/ ئەحمەدی مەلا/ ٢٢٠ ل.
٢٤_ئازادبوون لە دەریا نقومبوون لە زیندان/ یاداشتنامە/ چیا ھاور/ ٢١٤ ل.
٢٥_تێگەیشتن لە ڕۆمان/ دیدار/ عەلی عوسمان یەعقوب/ ٢٢٠ ل.
٢٦_زمان و فیکر لە نێوان تیۆر و پراکتیکدا/ فیکریی و ئەدەبی/ نەجات حەمید/ ٣٣٧ ل.
٢٧_دارستان/ چیڕۆک/ ئازاد سوبحی/ ٤٠ ل.
٢٨_ زمانێکی نێر سالار/ ئەدەبی/حەمەفەریق حەسەن/ ١٨٠ ل.
٢٩_ قوربانی ژمارە ٢٥٦/ ڕۆمان/ وەرگێڕانی ڕێباز مستەفا/ ٢٩٦ ل.
٣٠_ ھەمووشتزانی نەزان/ فیکریی/ ئەرسەلان ئەفراسیاو/ ٩٢ ل.
٣١_پرسی ژن/ فێمێنیزمی/ د-شەونم یەحیا/ ١١٤ ل.
٣٢_خاک لە نێو دەریا/ ڕۆمان/ سەلام عمر/٢٧٩ ل.
٣٣_ نیولیبرالیزم و ئەدەبی کرێکاریی/ ئەدەبی/ عەبدوڵا سلێمان (مەشخەڵ) ١٠٦ ل.
٢٤_ داکۆکی لە جوانی/ ئەدەبی/ حەمە سەعید حەسەن/ ١٧٦ ل.
٢٥_ لەگەڵ ئەریک فڕۆم و ئۆشۆدا/ پەرەپێدانی مرۆیی/ محمد سعید/ ١٣٨ ل.
٢٦_ڕۆشنبیری کورد وکۆلۆنیالیزمی فەلسەفی/ فیکری/ سەلام ناوخۆش/٢٢٠ ل.
٢٧_بەرلە ئەنفال دوای لە یادچوون/ ئەنفالناسی/ زوھێر جەزائیری/ ١٠٢ ل.
٢٨_بزربوونی ناوی کوردی لە کۆمەڵگەی کوردەواریدا/ کولتووری/ ئیسماعیل تەنیا / ٨٠ ل.
٢٩_ ڕاگوزەرێک بە لێکۆڵینەوەکانی فیستیڤاڵی گەلاوێژ/ لێکۆڵینەوە/ یاسین ئافتاو/ ٦٠ ل.
٣٠_کورد لە ڕۆشنبیریی ڕۆمانی عیراقیدا/ لێکۆڵینەوە/ وەرگێڕانی عەبدوڵا تاھیر بەرزنجی/ ٦٨ ل.
٣١_ بەرگریی لە شیعر/ دیمانەی ئەدەبی/ ئارام حاجی/ ٣٦٥ ل.
٣٢_فیستیڤاڵی گەلاوێژ و شیعری دوای ڕاپەڕین/ لێکۆلینەوە/ خەسرەو میراودەلی/ ٩٦ ل.
٣٣_ زایەڵەی یادەوەرییەکان/ لە بارەی چیڕۆک/ موحسین ئەحمەد عمر/ ٨٤ ل.
٣٤_بەرھەمەکانی بیست و پێنجەمین فیستیڤاڵی گەلاوێژ/ ٢٧٨ ل.
٣٥_ فەلسەفەی ئاکاریی ژینگە پارێزی/ لە بارەی ژینگەوە/ ڕێبوار سیوەیلی/ ١٤٤ ل.
٢٦_ڕوانین بە ڕووناکیدا/ دیمانەی ئەدەبی/ ڕەفیق سابیر/٤٧٦ ل.
٢٧_ کوێرەی چاوساغ/ ڕۆمان/ سابیر ڕەشید/ ١٠١ ل.
٣٨_ کتێبی ستاییشەکان/ ڕێبوار سیوەیلی/ ھزریی/ ١٧٨ ل.
٣٩_ کتێبی قوباد/ لێکۆلینەوەی شیعریی/ ڕێبوار سیوەیلی/ ٣٥٤ ل.
٤٠_کە بیر لە پەتاتە دەکەمە وە بیر لە چی دەکەمەوە/ شیعر/ نەشمیل عەلی بەرزنجی/ ٦٠ ل.
٤١_ ئیکۆفێمینیزم/ سرووشتناسی/ ڕێبین فەتاح/ ٦٧ ل.
٤٢_ ئەوروپایەکانی کوردستان/ ھزریی/ ڕێبوار سیوەیلی/ ١١٦ ل.
٤٣_ نامەیەک بۆ دایکی کۆچکردووم/ ئەدەبی/ ھەڵمەت بایز/ ٨٨ ل.
٤٤_ بەھێز مینا چیاکان/ مێژوویی/ وەرگێڕانی عەبدوڵا عەبدوڵا/ ٣٠٦ ل.
٤٥_ دنیای تارمایی کارەکتەرە پەنھانەکان/ ئەدەبی/ ھۆشەنگ شێخ محمەد/ ١٠٨ ل.
٤٦_ کتێبی حاجی قادری کۆیی/ لێکۆڵینەوە/ ڕێبوار سیوەیلی/ ٣٦٠ ل.
٤٧_ فەلسەفەی ئازادی/ ھزریی/ د _کمال میراودەلی/ ١٦٠ ل.
٤٨_ گوتارە تەمەن درێژەکان/ کۆمەڵە وتار/ د_ مغدید سەپان/ ٣٦٦ ل.
٤٩_ کتێبی پیرۆزی من/ لێکۆڵینەوە/ ڕێبوار سیوەیلی/ ٢٣٦ ل.
٥٠_ فەلسەفەی زمان و زمانناسی کورد/ زمانەوانی/ د –کمال میراودەلی/ ١٤٥ ل.
٥١_گومان لە چاو/ ڕۆژنامەوانی/ ڕێبوار ئەوڕەحمان/ ١١٨ ل.
٥٢_ عەزیز گەردی پاشای زمان و وەرگێڕان/ کۆمەڵە وتار/ حەمید بە درخان/ ٣٨٦ ل.
٥٣_دڵدار خۆرێک بە ئاسمانی ئەدەبەوە/ لێکۆڵینەوە/ جەبار جەمال غەریب/ ٤٥٤ ل.
٥٤_نامە مەزنەکان/ نامە/ ڕێبین خالس نادر/ ١٦٠ ل.
٥٥_ ڕوانگە و ئاسۆ/ دیمانەی ڕۆژنامەوانی/ د_ کەمال میراودەلی/ ١٩٤ ل.
٥٦_دەرگا لە سەر خۆم دادەخەم/ ڕۆمان/ بەختیار عەزیز/ ١٢٤ ل.
٥٧_نالی لە بەلاغەوە بۆ مۆدێرنێتە/ لێکۆلێنەوە/ ڕێبوار سیوەیلی/ ٤٤٤ ل.
٥٨_ ڕەھەندەکانی بیری سیاسی کورد دوای جەنگی جیھانی دووەم/ سیاسی/ فەرید ئەسە سەرد/ ١٤٢ ل.
٥٩_نالی لە بەلگەنامەکانی عوسمانیدا/ مێژوویی/ د- ھێمن عمر حۆشناو/ ٧٢ ل.
٦٠_ ڕۆمان و ھۆنراوە/ لێکۆڵینەوەی ئەدەبی/ عەبدولخالق بەرزنجی/ ١٦٦ ل.
٦١_ لوب دوب/ تەندروستی/ ھەڤین کەمال شا محمد/ ٢٦٩ ل.
٦٢_ ڕێگاکانی وانە وتنەوە/ پەروەردەیی/ ڕەمەزان حەمەدەمین قادر/ ٤١٤ ل.
٦٣_مێژووێک لە لوولەی تفەنگەوە/ بیرەوەری/ شەھاب کەریم/ ٤١٦ ل.
٦٤_دەقە غوربەتییەکانی نێو نیشتمان/ لێکۆڵینەوەی ئەدەبی/ بەکر حەسەن/ ٨٤ ل.
٦٥_پێرفۆرمانس و گێڕانەوە/ شانۆیی/ نیھاد جامی/ ١٢٠ ل.
٦٦_ شیعرو نائومێدی/ لێکۆلینەوەی ئەدەبی/ شاخەوان سدیق/ ٢١٤ ل.
٦٧_ گەشتێک کۆتای ڕەھەند/ فیکری/ ئەبوبەکر جاف/ ١٩٠ ل.
٦٨_ پاشای گەورە/ ڕۆمان/ ئارێز عەبدوڵا/ ٣٤٤ ل.
٦٩_دانپیانانی ئەدیبێک/ دیمانەی ئەدەبی/ شاخەوان سدیق/ ١٥٠ ل.
٧٠ _نووسین لە میدیای ئەلکترۆنیدا/ ڕۆژنامەوانی/ د_ ئاریانا ئیبراھیم/ ٢٦٤ ل.
٧١_جیھانی خوێنەر/ کۆمەڵە وتار/ ئارام سدیق/ ١٦٥ ل,
٧٢_ پرسیارەکان ھێشتا تینووی وەڵامن/ دیمانە/ ھەڵۆ بەرزنجی/ ١٦٨ ل.
٧٣_ ژیانی من لە نێوان بەرداشی نەتەوەو نیشتماند/ بیرەوەری/ سالار باسیرە/ ٢٠٠ ل.
٧٤_ زمان ئازادی گێڕانەوە/ لێکۆڵینەوە/ ھەرێم عوسمان/ ٢٤٦ ل.
٧٥-ھەنگاوێک بۆ پڕکردنەوەی بۆشایی / توێژینەوە/ ئیسماعیل محموودی /٢٦٥ ل.
٧٦_شیعربینی جیھان/ لێکۆڵینەوە/ بەکر علی/ ١٨٥ ل.

بێگومان، بەشێکی زۆر لەو کتێبانە، وەک باسم کرد، خوێنەوەو ڕانانم بۆ کردوون، بە خوێنەرانم ناساندوون، ھەندێکیشیان لە بارەیانەوە نووسیومە، بەڵام وتارەکانم بڵاو نەکردۆتەوە. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا، چێژی ھەر کتێبێک لەوە دایە، خوێنەر خۆی بیخوێنێتەوە. بۆ ئێمە مانان، کە ھەموو ژیانمان خوێنەوەیە و گەشت و سەیران و سەفەر و ژووان و شادیمان ھەمووی ھەر خوێنەوەیە، ئەو ژمارە کتێبە کەمە، بە داخەوە فریای ئەوانیتر نەکەوتم کە ژمارەیان بیست کتێبی تر دەبێت، بیانخوێنمەوە و کەوتنە ساڵی داھاتوو ئەگەر خوا یار بێت. من پڕ بە دڵ حەز دەکەم، ھەزاران کەس ھەبن، لە من زیاتر کتێبیان لەو ساڵەدا خوێنبێتەوە، بۆ من جێی شانازییە، ھەموو کەسێک بخوێنێتەوە و گرنگی بە خوێنەوە بدات، ئێمە ناخوێنینەوە، بۆیە لەو پەڕی دوا کەوتوویی داین.

ڕواندز_ ٣٠/١٢/٢٠٢٢

سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی ١٩٧٢ لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایک بووە، خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی ھەر لەو شارە تەواو کردوەوە، ساڵی ١٩٩٣ _ ١٩٩٤ بەشی کوردی پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە ھەولێر تەواو کردووە. ئێستا لە شاری ڕواندز دەژیت و مامۆستایە لە قوتابخانەیەکی بنەڕەتی و دوایین کتێبی لەو ڕۆژانەی ڕابردوودا، بە ناوی (شاعیر دەمرێت شیعر نا) چاپ و بڵاوکرایەوە.