ئهحمهد رهجهب
ئهمرۆ 21/9/2016 بریاره هاوسەرۆكی پارتی دیموكراتی گەلان هەدەپە سەڵاحەدین دەمیرتاش بە سەرۆكایەتی شاندێكی هەدەپە سەردانی هەرێمی كوردستان ئەكاتو لەسەردانەكەیشدا لەگەڵ بەرپرسانی ههندێ لایهن و حزبهكان كۆئهبێتەوهو هەر بەپێی هەواڵەكە دەمیرتاشو شاندەكەی هەدەپە لەگەڵ مەسعود بارزانی سهرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كۆئهبێتەوهو، له پاش رۆژێك لە گەڵ نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم كۆئهبنەهو پاشان شاندەكەی هەدەپە بەسەرۆكایەتی سەڵاحەدین دەمیرتاش سهردانی سلێمانی ئهكات و لەو سەردانەشدا لەگەڵ بەرپرسانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان كوئهبێتەوە.
كێشهوگرفت زۆرهو، نابێت بههیچ شێوهیه پشت گۆێ بخرێن و، ئهبێت باس بكرێن و، له پێش ههموو شتێك پهیوهندی نێوان توركیاو ههریمی كوردستان و، ههر له بانگهشهی ههڵپژاردن وچوونی مهسعود بارزانی و رهجهب تهیب ئهردۆگان و، شوان “”پهروهر”” و ئیبراهیم تاتلیس بۆ ئامهدو، ههلوێستی توركیا له رۆژئاوای كوردستان و، خهندهق لێدان و، وئاخافتن و ههوڵهكانی ئهردۆگان دهربارهی كۆبانێ و، چهند جارێك باسی له كهوتنی ئهكردو، یارمهتیدانی دهوڵهتی ئیسلامی (داعش) لهلایهن توركیاوهو، وباسكردنی پرۆژهكهی وڵاتی قهتهرو، دهستێوهردانی وڵاتانی ناسراو به پشتگیری توندوتیژی و تیرۆر بۆ نموونه عهربستانی سعودی وقهتهرو وڵاتانی كهنداو له كاروباری توركیاو، و دهستێوهردانی توركیاش له كاروباری وڵاتان وهك سوریاو عێراق و ههرێم و، ئاماژه كردن به گرێبهستی نهوت بۆ ماوهی 50 ساڵ و، رۆشتنی نهوت به خۆرایی بۆ توركیاو، ئهو هۆیهشهوه ئابووری توركیا پێش ئهكهوێت و، له رووی سهربازییهوه بههێز ئهبێت و، توركیاش ناسراوه به سهخترین دوژمنی كوردو كوردستان و، پێویسته راشكاوانه باسی پارتی كریكارانی كوردستان و پارتی یهكێتی دیموكراتی و یهكینهكانی پاراستنی گهل و حزبی گهلانی دیموكرات و، ههڵوێستی لایهن و حزبهكانی باشووری كوردستان و، نابێت دهستدرێژییهكانی ئهردۆگان و رژێمی توركیا بۆ سهر شارو ئاوایهكانی باكووری كوردستان لهبیر بكرین و، وباسی سهندنهوهی پارێزبهندی له ئهندامهكانی ههدهپهو، پهلكێكردنیان بۆ دادگا به خواستی ئهردۆگان و تاقمه خوێنرێژهكهی و، باسی داعش و له ناوبردنی و، باسكردنی ئازایهتی و قارهمانێتی پێشمهرگهو شهرڤانان و بهرگری بێ وێنهیان له خاك وشهرهفی كوردو كوردستان و، دیاره خاڵی زۆرتریش ههیهو، هیوادارم تێكۆشهر سهلاحهدین دهمیرتاش و شاندهكهی یاوهری بتوانن ههرچی له خزمهتی گهل و نهتهوهو وڵاتهكهمانه بیخهنهروو، ورووژاندنی ههر بابهت و خاڵێك قسهو باسی زۆری ئهوێت.
شاراوە نییە ھەرێم و حکومەتی کوردستان پەیوەندییەکی توندوتۆڵیان لە گەڵ رژێمی تورکیا ھەیەو، لە تەموزی ساڵی 2015 تا ئێستاو، بە فەرمانی رەجەب تەیب ئەردۆگان سەرۆک کۆمار سوپای تورکیا ئوپراسیۆن لە دووای ئۆپراسیۆن دژ بە کوردو باکوری كوردستان بەرێوە ئەبات و، تاوانی جینوسایدو قەلاچۆکردن ئەنجامئەدات و ماڵەکانیان وێران و خاپور ئهكات و، سامانیان بە تاڵان ئهبات و، كورد بووهته کۆچبەرو زێدی باوباپیرانیان لێی زەوتکراوەو، سەرکردەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان بە شانوباڵی ئەردۆگان و جزبەکەی بە ناو “” دادو گەشە پێدان “” ھەڵئەدەن و، ناتوانن ئەو تاوانانە كه دەرحەق بە کوردانی باکور کراو ئەکرێن ریسواو شهرمهزار بکەن.
لە پاش ھەڵپژاردنەکانی 7 ی حوزەیرانی ساڵی 2015 ی تورکیا حزبەکەی رەجەب تەیب ئەردۆگان بەناو “” دادو گەشەپێدان “” دووچاری شکست ھات و نەیتوانی حکومەت بە تەنھا پێکبھێنێت و ھەدەپHDP توانی بەربەستی لە10% ی تێپەرێنێت و سەرکەوتنێکی مەزن بەدەستبینێت و ببێتە خاوەنی 80 كورسی بۆیە ئەو حزبە ئیسلامییە دۆراوە چەند پیلانێکی یەک لە دووایەکی دەستپێکردەوە بۆ رێگریکردن لە دووبارە سەرکەوتنی ھەدەپە بۆ پەرلەمان لە ھەڵبژاردنی پێشوەخت کە بریاردرا لە سەرەتای مانگی نۆڤەمبەر (تشرینی دووەم) بەرێوەبچێت و ھەر لەو کاتەوە ناوچە کوردییەکان رووبەرووی شەرو نا ئارامی بوونەوە و مەبەستی سەرەکی ئاک پارتی ئەوە بوو ھەدەپە لە ژێر بەربەستی 10% بمێنێتەوەو ئۆردوگان زۆرینە بەدەستبھێنێت و خواستی چەپەڵی بێتەدی.
لە دووای شکستەکەی حزبە ئیسلامییەکەی رەجەب تەیب ئەردۆگان ( ئاک پارتی ) لە ھەڵبژاردنی 6 ی 2015 کە نەیتوانی زۆرینەی دەنگەکان بەدەستبھێنێت و، ھەروا نەیتوانی لە گەڵ حزبەکانی تر بگاتە رێکەوتن بۆ پێکھێنانی حکومەتێکی ھاوبەش، بۆیە کەوتە بانگەشەی ھەڵبژاردنی پێشوەخت و، بۆ ئەو مەبەستەش لەناو تورکیا رۆژنامەو گۆڤارو رادیو و تەلەفزیۆن وکەناڵەکانی ستەلایتی سەر بە دەسەڵات تەرخان کرد بۆ پروپاکندەو، ئەردۆگان و ئەحمەد داوود ئۆغڵۆ بە ھەموو شێوەیەک درێژەیاندا بە پروپاگەندە بۆ بەدەستھێنانی دەنگ و سەرکەوتن قورئان و ئیسلامیان بەکارھێناو، لە دەرەوەش دەستوپەیوەندەکانی و کەناڵەکانی میتی تورکی و رابیتەی ئیسلامی کوردو حزبەکانی ئیخوان ئەلموسلمین و عهلی قهرهداغی ئهمینداری زانایانی موسڵمان و تهپڵ لیدهرو خۆفرۆشهكان لەو رووەوە زەلیلانە دریغیان نەکردو، سەرەرای ھەڵگیرسانی شەر دژ بە ناوچەو شارەکان کۆمسیۆنی ھەڵبژاردەکانی تورکیا لە چەند ناوچەیەکی باکوری کوردستان بە بیانووی ئاڵۆزیی سندوقی دەنگدانی بۆ ھەڵبژاردنی پێشوەخت دانەناو ھەزاران کەس لە دەنگدان بێ بەش بوون و، مەبەست لەو ھەنگاوش کوردەکان سەرنەکەون و، خواستی ئەردۆگان بێتەدی و نیارەکانی نەگەنە پەرلەمان و، لە رۆژی ( 1ی نۆڤەمبەر – تشرینی دووەمی ساڵی 2015 ) ھەلبژاردنی نۆی دەستیپێکردو، ئەمجارەیان (ئاک پارتی) پێشکەوت و، توانی بە تەنھا حکومەت پێکبھێنێت بەڵام سەرەرای فرت و فیڵ و دەستکاریی کردنی ئەنجامی ھەڵبژاردنەکان خواستی رەجەب ئەردۆگان نەھاتەدی و، ئەو دەنگانەی نەھێناو، نەیتوانی سیستمی وڵات بە سەرۆکایەتی بگۆرێ و، ھەر ئەو ھەوڵەش بووە ھۆی سەرەکی ناکۆکی نێوان ئەردۆگان و ئهحمهد داوود ئۆغڵۆ.
ناكۆكی و کیشەکانی ئەردۆگان تەنھا لە گەڵ ئەندامانی حزبی “” دادو گەشەپێدان “” نییەو، سەرۆک لە ماوەی رابردوو ھێرشی راگەیاندن و دادگایی کردە سەر دۆست و ھاوپەیمانی دێرینی ( فەتح اللە گۆێلن) و، ئەم کابرایە ناسراوە لە تورکیاو دەرەوەی تورکیاو، لە ئەمریکاو لە ئەوروپاو ئەفریقاو لە ئاسیاو وڵاتانی بەلکان و، خاوەنی چەندین پرۆژەی بازرگانی و وەبەرھێنانی گەورەیەو، کاتی ئەردۆگان ھەستی کرد فەتح اللە گۆێلن دژ بە خواستەکانی ئەوەستێت و، ئەیەوێت دەسەڵاتی لە گەڵ دابەش بکات بە تایبەتی لە دادگاو سوپاو ئاسایش و، ببێتە رێگر لە جێبەجێ کردنی خواستەکانی و، ئاماژە پێکردنی وەک دیکتاتۆرێک کە ھەمیشە لە ھەوڵدایە ببێتە سوڵتان و، گۆیلن توانی سیاسەتی ناوخۆو دەرەوەی ئەردۆگان ریسوا بکات و، گەندەڵی ئەردۆگان و کورەکەی و خزمانی دەربخات.
رژێمی تورکیا زیاتر له ساڵێکە بە توندترین شێواز شاڵاوی سەربازی دژ بە خەڵکی سڤیلی شارەکانی کوردستانی باکوور ئەنجامئەدات و، بە ئاشکەراو بە بەرچاوی دونیاداو، بە پێی ( دیموکراتییهكهی ئیخوانچی رەجەب تەیب ئەردۆگان و حزبە ئیسلامییەکەی) و بێدەنگی فراکسیۆنە سیاسییەکانی تری پەرلەمان پاریزبەندی (حهسانه) لە نوێنەرانی کورد ئەندامانی پەرلەمانی تورکیا وەرئەگرێتەوەو، حکومەتی تورکیا رەشنووسێکی بۆ گۆرانکاری لە یاسای پارێزبەندی پەرلەمانتاران ئاماده كردو، رەشنووسەکەی خسته بەردەم ئەندامانی پەرلەمان و، دەنگی لە سەر دراو، حکومەت ئەتوانێت پەرلەمانتاران دەستگیر بکات و، ئەم کردەوەیەش، ھەڵگرتنی پارێزبەندی و زیندانکردنی پەرلەمانتارانی کورد کەلێنی نێوان کوردو تورکیا بەرفراوانتر ئەکات.
ئەم ھەنگاوەی حکومەت و پەرلەمانی تورکیا رەنگدانەوەی سیاسەتی حکومەتە بۆ کپکردنی دەنگی کوردانی باکوور دارشتنەوەی سیستمی سیاسی لە تورکیاداو، کارکردنه بۆ خواستەکانی سوڵتان ئەردۆگان و، جێگیرکردنی سیستمی سەرۆکایەتی لە باتی سیستمی پەرلەمانی و، ئەم ھەنگاوانەش بۆ نەھێشتنی بنەماکانی سکۆلاریزمە لە دەستوری تورکیاو، ھەوڵدانێکە بۆ ئاوێتەکردنی ئاین و ماددەکانی دەستور.
ھەموو ھەوڵەکانی سوڵتان رەجەب تەیب ئەردۆگان ئەوەیە بتوانێت پرۆژەی دەوڵەتی تۆرانی گەورە لە دەریای ئەدراتیکەوە تا ئۆقیانۆسی ئارام جێبەجێ بکات و، بۆ ئەو مەبەستەش لەکاتێک خەڵکی سوریا دژ بە رژێمی بەشار ئەلئەسەدو حزبی بەعس بەرنگاربوونەوە، ئەردۆگان بە ھەلی زانی و یەکسەر خۆی خزاندە ناو رووداوەکانی سوریاوەو، لە پێشدا ئامۆژگاری و رێنمایی بەشاری ئەکردو، راکردن و ھەڵاتنی زەین ئەلعابدینی تونس و، دەست لەکارکێشانەوەی حوسنی موبارەکی میسری وەبیر ئەھێنایەوەو، کەمە کەمە بە یارمەتی و پارەی عەرەبستانی سعودی و وڵاتی قەتەر لە گەڵ تێروریستەکان نزیک بووەوەو دەستی لە گەڵیادا تێکەڵ کردو، بەشار ئەلئەسەدنەچووە ژێر رکێفی و، سوڵتان ئەردۆگان توورە بوو، وەک موسلیمێک سوێندی خوارد کە بەم زووانە بە سواری ئەسپێکی سپییەوە ئەچێتە دیمەشق و، لە مزگەوتی ئەمەوی بانگ ئەدات و نوێژ ئەکات و، بەم زووانەش و، لە پاش چەند رۆژێک بەشار ئەلئەسەد لە سەر حوکم لائەبرێت و، تا هنوكه ئاواتهكهی ئهم موسلیمه نههاتووهتهدی.
نزیکەی ساڵێکە تورکیا لە جەنگێکی ناوخۆیی سەختدایەو، بە ئاگرو ئاسن وەڵامی ماف و داواکارییە رەواکانی کورد ئەداتەوەو، لەو کاتەوە تا ئەمرۆ بە گەرمی شاڵاوی راونان و گرتن و زیندانیکردن و کوشتن دەرھەق بە رۆڵهکانی کورد درێژەی ھەیەو، ماڵ و سامانیان بە تاڵان ئەبرێت و رەزو باخیان ئەسووتێت و گوندو شارەکانیان خاپور ئەکرێن، بۆیە ئازادیخوازان داوا ئەکەن دەسبەجێ شالاوی سەربازی لە کوردستانی باکوور رابگیرێت و، لەم رووەوە رەخنە لە ھەڵویستی وڵاتانی ئەورۆپاو ئەو وڵاتانەی دیموکراتیخوازن و ههریم و حكومهتی كوردستان ئەگیرێت بەرامبەر بێدەنگی لە پێشێلکاریەکانی مافی مرۆڤ لە تورکیاو، ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی سوپای تورکیاو جەردوانان (جاشەکان) بەرامبەر بە کوردەکان.
رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی{ ئەمنێستی ئینتەرناشناڵ}، لە دوایین راپۆرتی خۆیدا، لە بارەی تورکیاوە ئهڵێت “ئەو وڵاتە سزای بە کۆمەڵی کورد ئەدات و، کورد ئەکووژێت و، رێکخراوەکە لە راپۆرتەکەیدا، دەسەڵاتدارانی تورکیا بە بەکارھێنانی ھێزی ئەمنی و سەربازی، لەناوچەکانی باکووری کوردستان تۆمەتبار کردووە و باس لەوە ئهکات، کە ئەو وڵاتە لە رێگای ھێزی سەربازییەوە، سزای بە کۆمەڵی کوردی داوەو، ئاماژەی بەوە کردووە، تورکیا پرۆسەی چەکداری لە باکووری کوردستان ئەنجامئهدات و، قەدەغەی ھاتووچۆی راگەیاندووە و، رێگای نەداوە ھاووڵاتییانی کورد دەستییان بە کەلوپەلی تەندروستی و ئاوی خواردنەوە بگات و، رێکخراوەکە ئەو کردەوانەی ( سزای بە کۆمەڵ ) وەسفکردووەو وتوویەتی ھاوڵاتیانی باکووری کوردستان رووبەرووی رەوشێکی سەختبوونەتەوە.
وڵاتی قەتەر دوور لە رۆژنامهو راگەیاندنهكان پرۆژهیهكی بهدهستهوهیهو، بە ھاوئاھەنگیی لەگەڵ تورکیا ژوورێکی گفتوگۆ لە نێوان کورد و تورک دروست ئهکات و جهخت لەسەر سەروەریی تورکیا و مافی “” ( برا کوردەکان) “” ئهكات و، ههوڵی بەردەوامبوونی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئەو کوردانەی ھاوبیری مەسعود بارزانین، لە تورکیادا ئهدات، بۆ دۆزینەوەی ھەلێک بۆ گفتوگۆیەکی سیاسیی مێژوویی لە نێوان نەتەوەکانی تورکیا.
پرۆژەکەی قەتەر ئەڵێت : گرنگترین شت بۆ سیاسەت و کۆمەڵگەی کوردی دوورکەوتنەوەیە لە { بیری مارکسی} ، دیارە وڵاتانی کۆنەپەرست و دوواکەوتوو رقیان لە بیری پیرۆزی مارکسییەو، ئەگەر بۆ پشتگیری رژێمی تورکیای خوێنرێژ نەبێت، قەتەر پرۆژە ناخاتەروو. ههروا قەتەر دیسانەوە پرۆژەیەکی تر بە ناوی ( پرۆژەی قەتەر) کە لە میدیاکانی ئەم وڵاتەدا بڵاوکراوەتەوە پێشکەش ئەکات بۆ کۆتاییھێنان بە قەیرانی تورکیا، کە بە ھەماھەنگی لەگەڵ عەرەبستانی سعودی و، بە راوێژکردن لە گەڵ تورکیاو ھەرێمی کوردستان کراوەو، مەسعود بارزانی بڕبڕەی پشتی سەرکەوتنی پرۆژەکەیەو، ئەردۆگان لە کێشەی کورد رزگار ئەکات و، درێژیش ئەبێتەوە بۆ پێشگرتن بە بەرفراوانخوازییەکانی ئێران لە عێراق.
لە پێناوی سەرکەوتنی پرۆژە چەپەڵەکەی قەتەرو عەربستانی سعودی مەسعود بارزانی بەشداری لەم پرۆژەیەدا ئەکات و مەرجەکانی سعودیە و تورکیا و قەتەر قەبوڵ ئەکات، کە ئەم سێ وڵاتە قایل بوون بە دامەزراندنی ( میرنشینێک) لە ھەرێمی کوردستان بە تەنھا، چونکە پرۆژەی کوردستانی گەورە لە دژی بەرژەوەندی وڵاتانی ناوچەکەیە ( مهبهستیان وڵاتانی عهرهب و عروبهیه) بۆیە ئەو لایەنە کوردییانەی بەشداری ئەم پرۆژەیە ئەکەن، ئەبێت دژی سەربەخۆیی کوردستانی گەورە بن و، ئەبێت سەربەخۆییەکە کورتبکرێتەوە تەنھا لە ھەرێمی کوردستاندابێت و، ئەكرێت ئەم ھەرێمە دژایەتی بەشەکانی تری کوردستان بکات و، جەخت لەسەر پرۆژەکەی قەتەریش کراەوەتەوەو، بەشێوەی ئاشکرا بارزانی پێش چەند مانگێک رایگەیاند، کە بڕوای بە سەربەخۆیی ھەرێمی کوردستان ھەیە بە تەنھا، نەک تەواوی پارچەکانی تری کوردستان.
لەم چوارچێوەیەدا دووپاتکراوەتەوەو، ئەبێت بارزانی بەشداری پرۆسەی کۆتاییهێنان بە پەکەکە و ھەدەپە بکات و، کار بۆ پشتیوانی ئەو حیزبانەی دژایەتی پەکەکە ئەکەن لە باکوری کوردستان بكات و، ھەروەھا حیزبەکەی بارزانی (پارتی دیموکراتی کوردستان) لە چەندین بواری کۆمەڵگای مەدەنییەوە دەست بکات بە چالاکی لە باکوری کوردستان، سەرباری کەناڵی رووداو، کە بە روونی پشتیوانی لەم پرۆژەیە ئهكات.
دژایەتیکردنی ئێران یەکێک لە مەرجەکانی تری قەتەر و عەرەبستانی سعودی و تورکیایە بۆ بارزانی و، ئەبێت، بارزانی کۆنترۆڵی پارێزگای سلێمانی نێزیک لە ئێران بکات و، لەبەرامبەردا قەتەر و سعودییە توانای ماڵی و سەربازی پێویست ئەدەنە بارزانی، ھەروەھا ئەم وڵاتانە قایل بوون بە ئەنجامدانی راپرسی لە ھەرێمی کوردستان، بە جۆرێک جیاببنهوه لە عێراق و، رەنگە بارزانی راپرسی دوا بخات لەپێناو تێگەیشتن لە نییەتی راستەقینەی قەتەر و سعودییە و تورکیاو. ئهم سێ وڵاتە دڵنیان کە ئێران دژی راپرسی ھەرێم ئەوەستێتەوە، ئەمە ئەبێته ھۆکاری ھەڵگیرسانی شەڕ لەنێوان ھەرێم و ئێران و، بەمەش ھەرێم ئەبێتە یەمەنی دووەم و، پاسەوانی سعودییەو قەتەر و تورکیا.
بە خوێندنهوهیهكی ورد لە پرۆژەكهی قەتەر و سعوییە و تورکیا ھەرێم وێران ئەبێت و، وردە وردە پیلانی عەرەبستانی سعودی و قەتەر لەسەر کوردەکان بە ھاوبەشی لە گەڵ چەند لایەنێکی کوردی دەر ئەکەوێت و، ئەو پلانەش تێوەگلانی ھەرێمی کوردستانە لە شەڕ دژ بە ئێران، ئەم پلانانەش لە ژێر ناوی ( گەردەلولی ئیرادە) ی سعوودی بەھاوبەشی لەگەڵ چەند دەوڵەتێکی عەرەبی سونی و تورکیا بەڕێوە ئەچێت و، شایانی ئاماژهپێدانه سعودیه له ئازاری 2015 سهرپهرشتی 10 وڵاتی تر ئهكات له (گهردهلولی ئهلحهزم – دیسپلین) دژ به خوسییهكان و ، تا ئێستا دۆراون و هیچیان پێ ناكرێت.
قەتەر پڕۆژەیەکی راگەیاندووە بۆ لەناوبردنی شۆڕشی کورد لە تورکیا و سووریا، بۆ ئەو مەبەستە بارزانی وەک بەدیل خراوەتەڕوو، تاکوو جێگەی پارتی کرێکارانی کوردستان { پەکەکە} و حزبەکەی دەمیرتاش پڕبکاتەوەو، مەبەست { ھەدەپە} یە، کە لەم دواییەدا، تورکیا زنجیرەیەک رێوشوێنی گرتۆتەبەر بۆ بەندکردنی ھەموو سەرکردەکانی ئەو پارتە، ئەمەش بۆ ئەوە ئەکرێت وهك کار ئاسانی بۆ جێبەجێ کردنی پلانەکە.
لێرەدا پێویستە کوردانی باشوری كوردستان لە خەباتی خۆیان بەردەوام بن و نەبنه بەشێک لەو جەمسەرگیرییە تائیفیەیه کە تەنیا وێرانکاری و ماڵوێرانی لێ ئەکەوێتەوهو، شەڕ لە نێوان ئێران و ھەرێمی کوردستان لە بەرژەوەندی ھیچ لایەکیاندا نییەو ئهبێته مایهی خوێنرشتن و دوژمنایهتی له پێناو بهرژهوهندی وڵاتانی تر.
ھەر لە سەرەتای دروسبوونی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانلییەکان پیشەیان کوشتنی بە کۆمەڵی خەلکی سڤیل و بێ دەسەڵات بووە لە گەڵ لەناوبردن و خاپورکردنی گوندو شارو داگیرکردنیان و، ئەو پیشە قیزەوەنە گوازرایەوە بۆ نەوەکانیان تا گەیشتە رەجەب تەیب ئەردۆگان و رژێمە خوێنرێژەکەی و، نموونەی کردەوە نامرۆڤەکانیان زۆرەو، لەوانە لەناوبردن و جینوسایدی ئەرمەنەکان و دەرسیم و قەسابخانەکەی گوندی رۆبۆسکی پارێزگای شێرناخ و کوشتارەکەی پاریس و تاوانەکەی گوندی کورتەک و زارگەلی و ناوچەکانی تری کوردستان و، ئەم رژێمە لە دوواین ھێرشی بۆ سەر کوردستان چەکی قەدەغەکراوی بەکارھێناوەو دەستی نەپاراستووە لە بۆردومانكردنی خەڵکی سڤیلی گوندنشینەکان و قوتابخانەو نەخۆشخانەو سەرەرای وێرانی کردنی ماڵ و سوتاندنی باخ و لە ناوبردنی ئاژەڵ ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی سڤیل و بێدەسەڵاتی شەھیدو بریندار کردووهو، لە سەردانێكی نوێنەری ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق {سەفیە سوھەیل} بەڕاشکاوانە ئاماژەی بەوەکرد کە سوپا داگیرکەری تورکیا چەکی قەدەغەکراوی نێودەولەتی دژ بە ھاوڵاتیانی سڤێل لە بناری قەندیل بەکارھێناوە.
تورکیا بووە ھاوکاری ھەرچی شۆڤەنیست و تیرۆریست ھەیەو، ھەوڵی بێوچانی ئەدا بۆ ئەوەی بچیتە ناو خاکی سوریاو، جێ پێی خوێ قایم بکات بەڵام ھەرچەند یارمەتیدرا تەنانەت لەلایەن ئەمریکاشەوەو، تەرخانکردنی راھێنەری سەربازی و ھەموو کەرەستەی مەشق پێکردن بە سوپاكهی ئهنجومهنهكهی ئیستهنبول “” سوپای ئازاد “” نەیتوانی بگاتە مەرام و خواستە نهزۆكهكانیجێبجێ نهبوون.
چەند ساڵێکە تورکیا باس لە دروستکردنی ھەرێمێکی ئارام و ناوچەیەکی دژەفڕین ئهکات لە ناو خاکی سووریا، گوایە بۆ خۆپاراستن و پاراستنی خەڵک و سنوورەکانیەتی، بەڵام خواست و ئارەزووەکانی نەھاتهدی تا هێرشهكهی بۆ سهر شارۆچكهی جهرابلوس له رۆژی 24/8/2016 و داگیركردنی، ههرچهنده ھەرێمێکی ئارام پیویستە لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان دەستنیشان بکرێت.
نەتەوە یەکگرتووەکان و یەکێتی ئەوروپا دژ بە خواست و ئارەزووی تورکیا وەستان و، بە ھیچ جۆرێک رێگایان بەو کارە نهداو، ئەمریکا چەندجارێک لە رێگەی گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەکەی، وەڵامی داخوازی تورکیای بۆ پێکھێنانی ھەرێمكی ئارام لە ناو خاکی سوریا داوەتەوە و ئاماژەی بەوە کردەوە ( ئەمریکا پێکھێنانی ھەرێمێکی لەوجۆرە لە سووریا بە پێویست نازانێت و بیری لێ ناکاتەوە) بهڵام له پێش هاتنی بایهقوشی چارهدێز جۆ بایدن جۆ بایدن جێگری سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ توركیا، سوپاكهی ئهردۆگان سنووری سوریای بهزاندو ئاواتهكهی له درۆستكردنی بهناو زۆنی ئارام هاتهدی و، له كاتێكدا ئهمریكا پشتگیری هێزە کوردییەکانی رۆژئاوای کوردستان و یەپەگە ئهكات لە شەڕی دژی داعش و، تورکیاش به ئاشكرا دژی ئەم هێزانە وەستاوەتەوە.
توركیا ماوهیهكه به فرۆكهی جهنگی و به بیانوی بنكهكانی پارتی كرێكارانی كوردستان PKK هێرش ئهكاته سهر دێهاتی باشووری كوردستان و، ئەرکی حکوومەتی ھەرێمی کوردستانە ھەڵوێستی بتەو تەواوی ھەبێت لە ئاست پاراستنی ھاووڵاتیانی کوردستان و ئاسایشیان و، لێرەوە به بۆنهی دەستدرێژییەکانی تورکیاو بۆردومانکردنی خەڵکی سڤیلی بێ تاوان و، خاپور کردنی دێھات و، سوتاندنی پوش و دارستان وباخەکانی وڵاتەکەمان داوا له حكومهت بە فەرمی ئهكهێن سکاڵا بەرامبەر بە تورکیای كهمالیست تۆمار بکات و، ھاوکات داوا لە پارت و لایەنە سیاسییەکانی کوردستان ئهکرێت ھەڵوێستی راشکاوانە بەرامبەر بەم تاوانانە دەرببڕن و ئیدانەی ئەم تاوانانە بکەن کە بەرامبەر بە گەل و نیشتمان ئهکرێن و، پێویستە حکومەتی کوردستان و ھەموو لایەنە سیاسییەکان و خەڵکی بە شەرەفی کوردستان بە یەک دەنگ بڵێن: سوپای تورکیای داگیرکەر بۆ دەرەوە.
روون و ئاشكرایهو به بێشك توركیا خوێ به دونیا ناساندو، سوور بوو له سهر یارمهتیدان و پشتگیریكردنی چهتهكانی داعش و، وڵاتانی عهرهبی و ئیسلامی و گشت وڵاتانی جیهان خۆیان كهر كرد بوو، كر كهوتبوون و نقهیان لێوه نهئههات و، تا دوێنێ سوڵتانه گۆر بهگۆرهكانی عوسمانی سیاسهتێكی فێڵبازانهو ناشایستهیان بهكار ئههێنا بۆ فریودانی خهڵك و وڵاتان بهناوی ئاین و ئیسلام و، ئهمرۆ سوڵتانه ئیخوانچییه دێزهكهی توركیا رهجهب تهیب ئهردۆگان نیازی وایه خۆڵ بكاته چاوی خهڵك و گهلانهوه بهناوی پاراستنی سهروهری خاكی توركیاوه دژ به كورد شهر ئهكات.
لە بەرامبەر درۆو پاکانەی رژێمی تورکیا كه یارمهتی دهوڵهتی ئیسلامی ( داعش) نادات، جۆن بایدن جێگری سەروکی ئەمریکا ئاشکرای کرد تیرۆریستانی ناو سوریا بە ئەندامانی داعش و جەبھەی ئەلنوسرەشەوە، لەلایەن ئەو دەوڵەتانەوە ھاوکاریی کراون کە بە ھاوپەیمانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا ئەژمار ئەکرێن و، ھەروەھا وتی: کێشەی گەورەی ئێمە ھاوپەیمانەکانمانن لە ناوچەکەدا، تورکەکان کە ھاوڕێی باشن و ھەروەھا سعودییەکان و ئیماراتییەکان و دەوڵەتانی تریش بەڵام چییان کرد؟، ئەوان سەدان ملیۆن دۆلار و سەدان تەن چەک و تەقەمەنییان بەو دوو گروپە تیرۆریستییەداوه.
ھەر لە میانەی یارمەتیدانی چەتەکانی داعش جۆن کیری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بە ئاشکرا تورکیای تۆمەتبار کرد بەوەی ھاوکاریی داعش و گروپە توندرەوو تەکفیرییەکانی کردوەو، وەزارەتی دەرەوەی بەریتانیا ئەڵێ تورکیا بەرامبەر ئازادکردنی دیپلۆماتەکانی گوایە بە بارمتە گیرابوون لە لایەن داعشەوە چەندین توندرەو جیھادی ئەو گروپەی بەرەڵا کردووەو، رێگەی پێداون بگەرێنەوە ناو داعش و، ئەوەش بە بێ شک گومانێکی تر ئەخاتە پاڵ تورکیاوە.
کلاودیا رۆس ، جێگری سەرۆکی پەرلەمانی ئەڵمانیا کە بۆ بینینی پەنابەرانی کوردی شنگال و کۆبانێ چووبووە تورکیا و باکووری کوردستان ، بە تووندی رەخنەی لە حکومەتی تورکیا گرت و، بە پشتیوانیکردن لە داعش تۆمەتباری کردو، وتی ئەم وڵاتە سیاسەتێکی ناشیرین بەڕێوە ئەبات و، بە ئاشکەرا پشتیوانی داعش ئەکات و رۆژی ئەوە ھاتووە ناتۆ بە تورکیا بڵێت : ئیدی بەسەو، پێشتر کاتیا کیپینک سەرۆکی پارتی چەپی ئەڵمانیا تورکیای تومەتبار کرد بەوەی کە لە مێژەوە یارمەتی داعش ئەدات لە پێناو کپ کردنی دەنگی کوردان.
ئیخوانچی رهجهب تهیب ئهردۆگان سهرۆك كۆماری توركیا ئاواتهخواز بوو شاری قارهمان و خۆراگری كۆبانێ بكهوێت و، ههر ئهو بوو رۆژی 7/10/2014 له وراوهیهكدا وتی: ئێستا كۆبانێ له سهر كهوتنهو، ههر لهو وراوهیهدا وتی ئێمه داوای سێ شتمان كردووه: دروستكردنی ناوچهی دژهفرین، پێكهێنانی ناوچهیهكی ئارام هاو تهریب له گهڵ ئهو ناوچه دژهفرینهو پرجهككردنی لایهنه میانرهوهكانی ئۆپۆزسیۆن و، ههر لهوێشدا دهستیدایه درۆكردن و وتی: ئێمه پێشهاتهكانی كۆبانێ و ناوچه كوردییهكانی تر له نزیكهوهو به نیگهرانییهوه چاودێری ئهكهین، بهڵام كهس نییه بهم روو رهشه بڵێت: پهتی درۆ كورته و بهری خۆر به بێژنگ ناگیرێت ئهی گهلحۆی ههزار روو، ئهوهتا سهربازو تۆپ و تانكهكانت له سهر سنوورهو زۆر نزیكن له كۆبانێ و داعش، ئهگهر راست ئهكهێت تهكانێك بدهو دهستبوهشێنهو چیتر نیگهران مهبه!.
كاتێك ئهمهریكا له ئاسمانهوه چهكی گهیانده شهرڤانانی ئازاو قارهمان له كۆبانێ رهجهب تهیب ئهردۆگان زۆر دڵ تهنگ و نیگهران بوو وتی: نابێت چهك و ههر جۆره یارمهتییهك بدرێت به پارتی یهكێتی دیموكراتی PYD چونكه ئهو پارته لای ئێمه رێكخراوێكی تیرۆریستییه و هیچ جیاوازییهكی له گهڵ پهكهكه نییه و، ئێمه دژی ئهو كارهێن كه لهلایهن ئهمریكای دۆستمان و هاوكارمان له ھاوپەیمانی باکووری ئەتڵەسی (ناتۆ) ئهكرێتو، تا بتوانین به سهختی دژی ئهوهستین و قهت رازی نابین.
هاوڵاتیانی سوریا له نێوان مانگهكانی { شوبات – فبرایهر و ئازار- مارس} ساڵی 2011 دژ به رژێمهكهی بهشار ئهلئهسهد ههڵسان به ههڵگیرسانی شۆرش، بهڵام ئیخوان موسلیمهكانی سوریا به ههماههنگی له گهڵ ئهردۆگان و ئیخوانهكانی توركیا یهكیانگرتهوهو به پارهو پولی عهرهبستانی سعودی و قهتهرو وڵاتانی كهنداو توانیان رووی شۆرشهكه بگۆرن و بیخهنه ژێر دهستی ئیخوانچی و سهلهفی و وهابی وئیسلامی توندرهو تیرۆریست و، سهرانی ئهو گروپانه له ئیستهنبول كۆبوونهوهو ئهنجومهنێكیان به ناوی (ئهنجومهنی نیشتمانی سوریا) راگهیاندو، به ئهنجومهنی ئیستهنبول ناسراوهو له بنچینهوه دژی كوردو كوردستانه ، چونكه پره له كهسانی شۆڤهنیست و سهر به وڵاتانی كۆنهپهرست و رهگهزپهرست وهك عهربستانی سعودی و قهتهرو توركیا.
ئەنجومەنەکەی ئیستەنبول لە عەرەب و سریان و کلدان و کوردو نەتەوەی تر پێکھاتووەو، لە سەرەتادا کوردێکی خەڵکی رۆژئاوای کوردستان گوایە “”چەپ گەرایە “”، بەڵام لە راستیدا سەر بە پارتێکی کوردستان بوو، بەبێ رەزامەندی کوردان خوێ خزاندە ناو ئەنجومەنەکەو بۆ ماوەیەک کردیان بە سەرۆک چونکە ئەجیندەی تورکیاو ئەمریکاو وڵاتانی رۆژئاوای جێبەجێ ئەکردو، پرۆژەی ئەنجومەنەکە لە سەر ھەمان سیاسەتی عەروبە و ئەسەدو حزبی بەعس دانرا بوو، لە نەخشەو پرۆگرامەکەیدا بجوکترین پێگە بۆ کورد دەستنیشان نەکرابوو، ھەرچەندە ناوی خۆیان نابوو (ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا).
لە مێژەوە خەڵک و وڵاتان ئەزانن تورکیا دەوڵەتێکی تیرۆرستییەو، فاشست ئاسا رەفتار ئەکات و بە ئاشکراو بە نھێنی پشتگیری لە چەتە روورەشەکانی تاقمی خوێنرێژی داعش ئەکات و، چەک و تەقەمەنی و تانکیان ئەداتێ و، چەندان شوێنی تەرخان کردووە بۆ مەشق و راھێنانی ئەندامەکانی داعش و ئاسانکاری ئەکات لە ناردنیان بۆ بەرەکانی جەنگ لە سوریاو عێراق و، لە کاتی بریندار کردنیان سنووری تورکیا بەروویاندا واڵایەو، لە نەخۆشخانەکانی دەوڵەتی مرۆڤکوژی تورکیا بە گەرمی پێشوازییان لێئەکەن.
با كار بكهین بۆ دهمكوتكردنی رهجهب تهیب ئهردۆگانی روورهش و، چیتر نهڵێـت: جیاوازی لە نێوان داعش و پەكەكە ناكەم و، ئهمەوێت جارێكی تر ئهوه بڵێمهوه ، كە توركیا چۆن دژایەتی رێكخراوی تیرۆرستی داعش ئهكات، بە هەمانشێوە لە دژی رێكخراوی تیرۆرستی پهكهكهیشین، ههزار سڵاو له پێشمهرگهو شهرڤانان، سڵاو له شێره ژنانی قارهمان، ههزاران سڵاو له شههیدانی كۆبانێ و شههیدانی پێشمهرگه قارهمانهكان و گشت شههیدانی رێگای ئازادی و سهربهخۆیی كوردستان.
21/9/2016
