ئه‌حمه‌د ره‌جه‌ب
له سه‌ره‌تای مانگی ئوكتۆبه‌ره‌وه ( تشرینی یه‌كه‌م) ی رابردوو رۆژانه خوێنی خۆپیشانده‌ران له به‌غداو شاره‌كانی باشووری عێراق ئه‌رژێت و خۆپیشاده‌ران داوای ئه‌نجامدانی چاكسازیی و باشتركردنی ئاستی خزمه‌تگوزاریی ئه‌كه‌ن و بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی ده‌رفه‌تی كارو ژیانێكی شایسته بۆ سه‌رجه‌م هاوڵاتیان و دوور له گه‌نده‌ڵی و به‌شبه‌شێنه‌ی حزبایه‌تی به‌تایبه‌تی حزبه ئیسلامییه شیعه‌كانی ده‌سه‌ڵات.
گه‌رمه‌ی خۆپیشاندان له به‌غداو شاره‌كانی ناوراست و باشووری عێراقی گرتووه‌ته‌وه، واته { به‌غدا، نه‌جه‌ف، كه‌ربه‌لا، بابل، دیوانییه، ناسرییه، موسه‌ننا كوت ، عیماره و به‌سره} و، خۆپیشانده‌ران داوای چاكسازیی و نه‌هێشتنی بێكاری و دابینكردنی هه‌لی كار ئه‌كه‌ن و، دروشمی سه‌ره‌كییان دژ به گه‌نده‌ڵی ودزیی و پاره خواردنه وله كاتێكدا ــ 30 تا 40 % ی ــ خه‌ڵكی عێراق له ژێر باری هه‌ژاری و نه‌داری ئه‌ژین، به‌رپرسان به تایبه‌ت سه‌رۆكی حزبه‌كان و دستوپه‌یوه‌نده‌كانیان( خزم و خوێش، وه‌زیر، ئه‌ندام په‌رله‌مان) تا دوێنی نان نه‌بوو بیخۆن وله‌مرۆدا بوون به ملیادێرو خاوه‌ن موڵ و ماڵ وته‌لارو سامانی بێ هاوتا.
ته‌مه‌نی زوربه‌ی خۆپیشاده‌ران له 25 ساڵ به‌ره‌وخواره‌و، كه‌میان ئاگادری ناخۆشی مه‌ینه‌تی رۆژانی حزبی به‌عسی عه‌ره‌بین و، ئه‌م گه‌نجانه په‌یوه‌ست نین به هیچ حزبێكه‌وه‌و، دوور له به‌رژه‌وه‌ندی حزبی و تایفه‌گه‌ری خوپیشاندان ئه‌كه‌ن و ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراقێش ( هێزه ئه‌منییه‌كان و پۆلیس و سوپاو حه‌شدی شه‌عبی) بۆ سه‌ركوتكردنیان زیاد له پێویست و به شێوه‌یه‌كی درندانه هێزیان به‌كارهێناوه‌و، له هه‌موو لایه‌كه‌وه ته‌قه‌یان لێئه‌كرێت و شه‌هێدو برینداریش له هه‌ڵكشاندایه و، به‌رپرسانی حكومه‌تی عێراقیش په‌نا ئه‌به‌نه به‌ر درۆو ده‌له‌سه‌و فرت و فێڵ گوایه نازانن كێن ئه‌وانه‌ی ته‌قه له خۆپیشنده‌ران ئه‌كه‌ن و، بۆ ئه‌وه‌ی درۆكه‌یان سه‌ربگرێت و راستییه‌كان بشارنه‌وه ده‌زگاكانی راگه‌یاندنیان داخستووه‌و خه‌تی ئێنته‌رنێتیان بریوه.
زوربه‌ی خۆپیشانده‌ران شیعه‌ن و هاوار له دژی حزبه شیعه‌كانی خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات ئه‌كه‌ن و به ده‌نگی به‌رز ئه‌ڵێن ئه‌و حزبانه گه‌نده‌ڵن و له گه‌نده‌ڵیدا نقووم بوون و، له ئێستادا بۆ به‌ربه‌ره‌كانی راپه‌رینه مه‌زنه‌كه‌ی گه‌لی عێراق میلیشیاو چه‌كداره‌كانیان خستووه‌ته‌كارو، به فیتی رابه‌رانی حزبه ئیسلامییه‌كانی شیعه كونسلخانه‌كانی ئێرانیان له كه‌ربه‌لاو نه‌جه‌ف سووتاندو ئه‌و كاره‌یان خسته‌پاڵ و ئه‌ستۆی خۆپیشاندران و، به‌و بیانووه هێزه ئه‌منییه‌كان و حه‌شدی شه‌عبی ده‌ستیان واڵاتر بوو بۆ ته‌قه‌كردن و به‌و هۆێه‌ش ژماره‌یه‌كی زۆر شه‌هیدو برینداری لێكه‌وته‌وه به تایبه‌ت له ناوچه‌ی سنه‌ك له به‌غدای پایته‌خت.
تا ئێستا زیاتر له {400} شه‌هیدو 15 هه‌زار بریندار هه‌یه‌و، ئه‌و كرده‌وانه‌ش تاوانه دژ به مرۆڤایه‌تی وتاوانی چینۆسایده به‌رامبه‌ر به خه‌ڵكی بێده‌سه‌ڵاتی راپه‌ریوو، له‌لایه‌ن به‌رپرسانه‌وه په‌رده پۆش ئه‌كرێن و، له راگه‌یاندندا به ته‌موومژی باسیان لێوه ئه‌كرێت بۆ شاردنه‌وه‌ی راستییه‌كان،.
خۆپیشانده‌ران داوا ئه‌كه‌ن : به‌بێ منجه‌منج سه‌رۆك وه‌زیران عادل عه‌بدولمه‌هدی و حكومه‌ته‌كه‌ی ده‌ستله‌كار بكێشنه‌وه‌و برۆن و، حكومه‌تێكی نوێ پێكبهێنرێت، حكومه‌تێكی خاوه‌ن توانای نێشتمانی وپرده‌سه‌ڵات بێت بۆ ئه‌وه‌ی پێش هه‌موو شتێك عادل عه‌بدولمه‌هدی سه‌رۆك وه‌زێرانی قاودراو فه‌رمانده‌ی گشتی هێزه چه‌كداره‌كانی سوپای عێراق بداته دادگا چونكه به‌رپرسی یه‌كه‌مه‌و چی كوژراوو بریندار هه‌یه له ئه‌ستۆی ئه‌وه.
حكومه‌تی نوێ بتوانێت داخوازییه ره‌واكانی گه‌ڵ و خه‌ڵكی راپه‌ریوو خۆپیشانده‌ران له پێش هه‌موو كارێك یاسای هه‌ڵپژاردن و كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هه‌ڵبژاردنی نوێ بێنێته‌دی و، به‌رله‌مانی عێراق هه‌ڵبووه‌شێنێته‌وه ( زوربه‌یان به فێڵ و ته‌زویر بوونه به ئه‌ندام) و، هه‌روا ئه‌و حكومه‌ته نوێیه بتوانێت هه‌رچی به‌رپرس و تاوانبارو ته‌قه‌كه‌رو بكوژ هه‌یه راپێچی دادگا بكات و، ئه‌بێ په‌رله‌مانی عێراقیش گوێ رایه‌ڵ بێت به داخوازییه‌كانی گه‌ل به مه‌به‌ستی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێكی مه‌ده‌نی دیموكراسی بتوانێت دادپه‌روه‌ری كومه‌ڵایه‌تی زامن و په‌یره‌و بكات و، كۆتایی به ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ركی بێنێت و عێراق نه‌بێته گۆره‌پانی جه‌نگ له نێوان ئه‌مریكاو ئێران و، لێره‌دا پێویسته ئاماژه به رۆڵی ئه‌ندامه ده‌ستپاكه‌كانی په‌رله‌مان بده‌ێن و هه‌ڵوێستیان له باره‌ی خۆپێشاندانه‌كان به‌رز برخێنین.
ئه‌ركی سه‌ره‌كی حكومه‌تی نوێ و داخوازییه‌كانی خۆپیشانده‌ران رۆڵ و ده‌ستیوه‌ردانی وڵاتانی ده‌وروبه‌ر نه‌هێڵێت به‌تایبه‌ت له ئێستادا ده‌ستی ئێران ببرێت و، رێگا به قاسم سلێمانی و پاسداران نه‌دات ئاره‌زوومه‌ندانه هاتوچوو نه‌كه‌ن و، ئه‌بێ زۆر به وریایی ره‌فتار له گه‌ڵ ئێران بكرێت و، به‌رپرسانی ئێران به ئاسانی ده‌ستبه‌رداری عێراق و حزبه وابه‌سته‌كانیان نابن و، نابێ ریگا به ئه‌مریكا بدرێت باره‌گاو بنكه‌ی سه‌ربازی له سه‌ر خاكی عێراق دابمه‌زرێنێت و، بوونی توركیا له سه‌ر خاكی وڵات نه‌مێنێت
حكومه‌ته‌كه‌ی عادل عه‌بدولمه‌هدی و حزبه شیعه‌كان كه زوربه‌یان سه‌ر به ئێرانن به ئاسانی ده‌ست له نازو نیعمه‌ت و ئیمتیازات و دزی وسامانی كۆكراوه‌یان هه‌ڵناگرن و خۆپیشانده‌ران داوا ئه‌كه‌ن لێپێچینه‌وه‌ی ورد له گه‌ڵیان بكرێت و زوز به‌زوو بدرێن به دادگا.
هێزه سه‌ره‌كییه‌كانی خۆپیشانده‌ران له‌مانه‌ی خواره‌وه پێكهاتوون: یه‌كێتیه‌كانی كرێكاران ، مامۆستایان، قوتابیان و، كۆمه‌ڵه‌ی ئافره‌تان و جوتیاران و رێكخراوه‌كانی كومه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی و هێزه ئیسلامییه میانره‌وه‌كان و، له‌م هه‌فتانه‌ی دووایه‌داو له وتاری هةینی عه‌ڵی سیستانی گه‌وره مه‌رجه‌عییه‌تی شیعه‌كان داوای كردووه حكومه‌ت بچێت به پێر داخوازییه‌كانی خۆپیشانده‌ران و، هه‌ر هه‌موویان له گه‌ڵ راپه‌رینه مه‌زنه‌كه‌ن و، ره‌وتی سه‌دریش له پێشدا زۆر به گه‌رمی له گه‌ڵ خۆپیشاده‌ران بوو، له‌م دووایه‌دا رابه‌ره‌كه‌ی موقته‌دا سه‌در تووشی رارا بووه‌و، كه‌س سه‌ری لێده‌ر ناكات و پێیه‌كی له عێراقه‌و ئه‌وی تریان له ئێرانه‌و، هه‌ست ئه‌كات كه‌مه كه‌مه خه‌ڵكه‌كه‌ی لێی دوور ئه‌بنه‌وه‌و له ژێر فشاری ئێراندایه‌و، له خوارووی عێراق سه‌رۆك خێڵ و عه‌شایه‌ره‌كان بوونه‌ته كۆڵه‌كه‌ی خۆپێشانده‌ران.
بارودۆخی عێراق مه‌ترسیداره‌و، ئه‌گه‌ر وڵاتان به تایبه‌ت زلهێزه‌كان و نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان فشار نه‌خه‌نه سه‌ر حكومه‌تی قاودراوی عادل عه‌بدولمه‌هدی و په‌رله‌مانی عێراق” بارودۆخه‌كه گرژو ئاڵۆزتر ئه‌بێت و، له‌مرۆدا پیلانی زۆر هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی ئاوات و تیكۆشان و خوێنی خۆپیشاندران نه‌یه‌ته‌دی و، به‌لایه‌كی تردا ببرێت و، ئێران به ئاشكرا خوێ كردووه به خاوه‌نی عێراق و ، توركیا له رێێ چڵكاوخۆره‌كانی و به‌ره‌ی توركمانی وبوونی بنكه‌كانی له ناو خا:ی هه‌رێم و عێراقداو، عه‌ره‌بستانی سعودی وهه‌ندێ له وڵاتانی كه‌نداو له رێێ داموده‌زگای هه‌واڵگیری و به یارمه‌تی و هاتوو چۆی به‌عسێیه‌كان خه‌ریكی پیلان داره‌شتنن، بۆیه ئه‌ركی سه‌رشانی نوسه‌ران و رۆشنبێران و رۆژنامه‌نووسان و كه‌سانی پاك و خاوه‌ن شه‌ره‌ف و خه‌ڵگی تێكۆشه‌ره كرده‌وه‌ی ئه‌و وڵاتانه شه‌رمه‌زارو رێسوا بكات.
سوپای عێراق له ساڵی له 23/5/2003 به فه‌رمانی( حاكمی عه‌سكه‌ری ئه‌مریكا) پۆل بریمه‌ر هه‌ڵوه‌شاو، له 8/8/2003 هه‌ر به فه‌رمانی پۆل بریمه‌ر سوپایه‌كی دامه‌زراند ( سوپای عێراق له درۆستبوونه‌و تا ئێستا) دژ به خواستی گه‌له‌و، سوپا نوییه‌كه‌ی عێراق له ساڵی 2014 له سه‌رهه‌ڵدانی داعش تێكچووو، ئێستا لاوازه و، له باتی سوپا خه‌شدی شه‌عبی رۆڵی زیاتره‌و سه‌ركرده‌كانی سه‌ر به ئێرانن بۆیه خۆپیشانده‌ران داوا ئه‌كه‌ن ئه‌م حه‌شده نه‌مێنێت.
به‌پێ دستوۆی عێراق سه‌رۆك كۆمار سه‌رۆك وه‌زیران دا ئه‌نێت و، به‌رهه‌م ساڵح له گه‌ڵ حزبه‌كان و فراكسۆنه‌كانی په‌رله‌مان و نوێنه‌ری خۆپیشانده‌ران كوبووه‌وه‌و، تا ئێستا كه‌سی ده‌ستنیشان نه‌كردووه‌و له ژێر فشاری ئێران و حزبه شیعه‌كانه ئه‌مه له لایه‌ك وله لایه‌كی تره‌وه خۆپیشاندەران بەردەوام ئه‌بن لەخۆپیشاندانەكانیان‌و ئامانجیشیان دەست لەكاركێشانەوەی هەر سێ سەرۆكایەتییەكەیە، كە لەدروشمەكانیان بەڕوونی داوای ئه‌كەن.
هه‌رێمی كوردستان له دووره‌وه چاودێری بارودۆخی عێراق ئه‌كات و، بیده‌نگه به‌رامبه‌ر به خوێرشتن و كوژران و برینداركردنی هه‌زاران گه‌نجی عێراق و، ئه‌و گه‌نجانه خاوه‌نی هه‌ر ئاین و مه‌زهه‌ب و نه‌ته‌وه‌یه‌ك بن مرۆڤن و، پێویسته بیده‌نگی به فه‌رمی پشكێنێت و،په‌له بكات له چاكسازی و گه‌نده‌لكاران وبه‌عسییه‌كان و موسته‌شار جاشه‌كان و تاوانباران وبكوژانی خه‌ڵكی سته‌م دیده‌ی كوردستان له پرۆسه‌كانی ئه‌نفالی چه‌په‌ڵ كه له‌لایه‌ن دادگاكانه‌وه ناویان ئاشكراكراوه بدرێن به دادگاو چیتر داڵده‌ی ئه‌وانه‌و خیانه‌تكاران نه‌درێت و، به فه‌رمی داوا له توركیا بكرێت هێزو بنكه‌كانی بباته‌وه‌و، هه‌وڵ بدرێت قوتابخانه و زانكوكان سه‌ر به توركیاو كۆمپانیاكانی دابخرێن و، بایكۆتی كالای توركی بكه‌ن و، چاره‌سه‌ر بۆ بژێوی هاوڵاتیان به تایبه‌ت هه‌ژاران وكه‌م ئه‌ندامان و زیندانیانی سیاسی و پێشمه‌رگه و ، كێشه‌ی زه‌ویی و خانوبه‌ره‌و تاپۆ بدۆزنه‌وه‌و یارمه‌تی حزبه‌كانی كوردستانی رۆژهه‌ڵات و رۆژئاوا زیاد بكه‌ن و ، واز له چاوسووركردنه‌وه به تایبه‌ت به‌رامبه‌ر به‌و حزبانه‌و رۆژنامه‌نووسان بێنن و، جێی خۆیه‌تی بڵێن ریگا به‌و حزبانه بدرێت چالاكی له دژی دوژمنان بكه‌ن. .
سه‌ركرده‌ی حزبه ئیسلامییه‌كانی شیعه پشت ئه‌ستورن وترسیان نییه و ئێران له ئێستادا به‌رگری له‌و سه‌ركردانه و پاره‌و سامانیان ئه‌كات و” ئه‌گه‌ر وه‌رچه‌رخانێك له بارودۆخی عێراق رووبدات ئه‌وا نوری مالكی و عه‌مار حكیم و هادی عامری و ئه‌وانی تر به‌ره‌و ئێران ئه‌كه‌ونه‌رێ و، كۆماری ئێسلامی داڵده‌یان ئه‌دات.
وه‌زیری به‌رگری عێراق نه‌جاح ئه‌لشه‌مه‌ری ئه‌ڵێت لایه‌نی سییه‌م ته‌قه له خۆپیشاده‌ران ئه‌كات و خه‌ڵك ئه‌كوژێت و، ناوی كه‌س ناهێنێت و، مه‌به‌ست له له‌لانی سێیه‌م ئێرانه به‌ڵام وه‌زسری به‌رگری ده‌ستنیشانی كردووه به‌ڵام له ترسی حزبه‌كانی شیعه وپله‌و پایه‌كه‌ی ترس دایگرتووه‌و لاڵه و، خه‌ڵك ئه‌پرسێت ئه‌گه‌ر وه‌زیری به‌رگری نه‌زانێت لایه‌نی سێیه‌م كێیه‌و، بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و لایه‌نه روو له كێ بكه‌ن و، راگه‌یاندنه‌كه‌ی وه‌زیری به‌رگری چه‌خت له گه‌نده‌ڵی حكومه‌ته‌كه‌ی عادل عه‌بدولمه‌هدی ئه‌كات و، جێی شه‌رمه‌زاری و رووره‌ش و رێسوان.
د
