كارزان حەیدەر/ رووداو- هەولێر: ماڵی حاجی یەحیا، ناوێكی ئاشنایە بەتایبەتی لە هەولێر و بە گشتی لە باشووری كوردستان، ئەویش بەهۆی دەوڵەمەندییان و ئەو پڕۆژە بەرچاوانەی لە كوردستان هەیانە، وەك بانك، زانكۆ، دەزگای خێرخوازی، مزگەوت و پڕۆژەی تاكسی كوردستان. د.نەوزاد یەحیا باجگر پڕۆژەی داهاتوویان ئاشكرا دەكات، كە دامەزراندنی پاڵاوگەیەكی نەوتە لە هەرێمی كوردستان “بۆ ئەوەی كوردستان لە بەنزینی خراپ رزگار بكەین”.
حاجی یەحیا 1982 چووە یابان
دكتۆر نەوزاد، كوڕە گەورەی حاجی یەحیایە و تەمەنی 64 ساڵە، زۆربەی كارە بازرگانییەكانی ئەو خێزانە دەوڵەمەندەی شاری هەولێر لەژێر دەستی ئەودان. ناوبراو، كە ساڵی 1974 بڕوانامەی زانكۆیی لە كۆلیژی پزیشكی زانكۆی موسڵ بەدەستهێناوە، پسپۆڕی لە نەشتەرگەری دڵدا هەیە. یەكەم سەنتەری نەشتەرگەری دڵ لە نەخۆشخانەی هەولێری تایبەت لەلایەن ئەوەوە دانراوە.
دكتۆر نەوزاد دەڵێ نازانێ سەرمایەی بنەماڵەكەیان چەندە ” ئەوە دەزانم ئێستا پارەی ئێمە بووەتە ژمارە”، بەڵام سەرەتای چیرۆكی دەوڵەمەندبوونیانی چاك لەبیرەو دەڵێ باوكی هەمیشە فێری ئەخلاق و سوننەتی ئیشكردنی دەكردن “هەفتانە یەك روبعە دیناری دەدامێ، دەیگوت 3 درهەم خەرج بكە، 2 درهەمیش پاشكەوت بكە، بە پاشكەوتكردنی ئەو هەموو 2 درهەمییە، پارەیەكی زۆرم كۆكردەوە”.
دكتۆر نەوزاد دەڵێ زۆربەی جاران هاوسەفەری باوكی بووە بۆ كارە بازرگانییەكانی بەتایبەتی كە دەچووە بەغدا “باوكم منی لەگەڵ خۆی دەبردە بەغدا بۆئەوەی فێری بازرگانی ببم”. ئەو هەرچەندە قوتابییەكی زیرەك بووە لە قوتابخانە، بەڵام هەرگیز ئەو قسەیەی باوكی بیرناچێتەوە كە پێیگوتووە “بازاڕ ئینسان فێری دونیا دەكات”.
دكتۆر نەوزاد لە باسی دەوڵەمەندبوونی خێزانەكەیدا دەڵێ “كە ساڵی 1949 لە ماڵی باپیرم دەرچووین، دایكم زێڕەكانی خۆی فرۆشت كە بایی 105 دیناری سویسری بوو، باوكم دووكانێكی پێدروستكرد، هەر لە زێڕی دایكم بوو ئەو سامانەی ئێستای ئێمە دروستبوو. باوكم كاری كشتوكاڵیشی لە ناوچەی قەراج و دیبەگە دەكرد. ساڵی 1968 یەكەم كارگەی دوورین و كیسی نایلۆنی هێنایە هەولێر، بازرگانیشی فراوانكرد، لە هەولێر و بەغداو موسڵ بەرەو تاران و شام. دواتر لەگەڵ ئازادی برام یەكەمجار لەساڵی 1982 چوونە یابان و كۆریا، ئەوكات چوون كەلوپەلیان بۆ كارگەكانی خۆمان هێنا، ئەو بازرگانییەكی دروستكرد، ئێمەش پەرەمان پێیدا”.
حاجی یەحیا دوای خۆی چوار كوڕ و چوار كچی جێهێشتوون، كە نەوزاد كوڕە گەورەكەیەتی.
نەخۆشخانەیەك بە 80 ملیۆن دۆلار
دكتۆر نەوزاد باسی یەكە یەكەی ئەو پڕۆژانە دەكات كە ئێستا لە كوردستان هەیانە، ئەوانیش بریتین لە جیهان گرووپ كە كاری دراو و بانكی جیهان و جیهانی دڵنیایی دەگرێتەوە، كۆلیژی جیهان لە یەكەمی بنەڕەتی تاوەكو پێنجەمی ئامادەییە، هەروەها زانكۆی جیهان لە هەولێر و سلێمانی، ئەمساڵیش لە شاری دهۆك زانكۆیەكی تازە دەكەنەوە. جیهان مۆتۆرزیش هەیە، كە ئۆتۆمبێلی گەورەو بچووك و ئامێرەكانی ئاوەدانكردنەوە دەفرۆشێ، هەروەها بریكاری فەرمی هەردوو كۆمپانیای تۆیۆتا و مارسیدیسن لە كوردستان.
جیهانی بازرگانی،كە بازرگانی كەلوپەلی خۆراك دەكات، لەوانەش هێنانی چای جیهان لە سریلانكا. جیهانی ئاوەدانكردنەوە، كە 284 خانوویان بەناوی پڕۆژەی باجگر دروستكردووە، ئێستاش پڕۆژەی جیهان ستیان هەیە كە 16 ئەپارتمانە و 1550 شوقەیە، دەكەوێتە پشت بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی هاتووچۆی هەولێر.
دكتۆر نەوزاد باسی تازەترین پڕۆژەیان دەكات، كە ئەویش دروستكردنی پاڵاوگەیەكی نەوتە لە كوردستان، لەبارەی ئەو پڕۆژەیەوە گوتی “پڕۆژەكەمان پێشكەشی حكومەت كردووەو چاوەڕوانی رەزامەندین، كۆمپانیاكانی یابان و چین و ئەوروپا لەگەڵمان بەشداری دروستكردنی ئەو پاڵاوگەیە دەكەن”. دكتۆر نەوزاد دەڵێ مەبەستیان لەو پڕۆژە ئەوەیە “ئەو بەنزینەی لە دەرەوەی كوردستان دێتە ناو كوردستان لە ئاستی پێویست نییە، دەمانەوێ بەپێی ستانداردی جیهانی و بە ئۆكتانی بەرز ئەو بەنزینە بپاڵێوین لەو پاڵاوگەیەو بیدەینە خەڵكی خۆمان و ژینگەش باشتر بپارێزین”.
جگە لەو پاڵاوگەیە ئاشكراشیكرد كە بە نیازی دروستكردنی نەخۆشخانەیەكی ئەهلیشن “نەخۆشخانەیەكی گەورەی ئەهلی دروستدەكەین بە كۆلیژەكانی پزیشكییەوە، كە نزیكەی 80 ملیۆن دۆلاری تێدەچێت، تەندروستی ئەو خەڵكە ئەوە دەهێنێ نەخۆشخانەیەكی باشی بۆ دروستبكرێ”.
دەیانەوێ پسپۆڕی بیانی لە كوردستان نەهێڵن
ئێستا زۆربەی ئەوانەی لە پڕۆژەكانی ئەو خێزانە دەوڵەمەندەی شاری هەولێر كاردەكەن بیانین، بەڵام دكتۆر نەوزاد دەڵێ دەیانەوێ ئەو پسپۆڕە بیانیانە راهێنان بە گەنجانی كوردستان بكەن و چیتر پێویستیان بە پسپۆڕی بیانی نەمێنێ.
دكتۆر نەوزاد دەڵێ “یەك لەو ئەركانەی كەرتی تایبەت وەك كەرتی گشتی لەسەریەتی بیكات ئەوەیە ئاستی شارەزایی تاكی كورد بەرز بكاتەوە، چونكە من ناتوانم تا هەتایی شارەزایەكی ئینگلیز لای خۆم ئیش پێ بكەم و پارەیەكی یەكجار زۆری پێبدەم، بەڵام دەتوانم 2 ساڵ كاری پێ بكەم و وابكەم راهێنان بە گەنجانی خۆشمان بكات و فێریان بكات، ئەو گەنجانە دەتوانن 80%ی كارەكان و تواناكانی ئەو فێربن، 20%ی دیكەش دەتوانین بە راوێژكردن لەگەڵ ئەو پسپۆڕە بیانیانە لە وڵاتەكەی خۆیانەوە كارەكان تەواو بكەین”.
دكتۆر نەوزاد پێیوایە سیاسەتی حكومەت بەرامبەر كەرتی تایبەت سەركەوتووبووە “ئەگەر ئەو سیاسەتە ژیرەی حكومەتی كوردستان نەبووایە و كاك نێچیرڤان ئەندازیاری بازاڕی ئازاد نەبووایە، كوردستان نەدەگەیشتە ئەو ئاستە بەرزەی خۆی”.
نازانم چەند پارەمان هەیە
كاتێك پرسیار لە سەروەت و موڵكیان دەكەی، دكتۆر نەوزاد دەڵێ “خۆشم نازانم چەندمان هەیە، بەڵام ئەوە دەزانم ئێستا پارەی ئێمە بووەتە ژمارە”، بەڵام لە گرنگی دەوڵەمەندییەكەیان كەمدەكاتەوەو دەڵێ “پارە بۆ ئەوەیە پێویستیت بە كەسی دیكە نەبێ، هەموو شتێك لای من مانای پارە نییە، دواتر كە پارە دەبێتە ژمارەش ئەوكاتیش من تەنیا دەتوانم 3 ژەم نان بخۆم و زیاتر ناتوانم”، گوتیشی “دەمانەوێ خزمەتی وڵاتەكەمان و شارەكەمان بكەین، دەمانەوێ بڵێین ئێمە بەس پارەمان نییە ، بەڵكو زانكۆشمان هەیە، دەزگای خێرخوازیشمان هەیە”.
ئێستا ژمارەیەكی زۆر لە ملیۆنێر و ملیاردێرەكانی دۆلار لە كوردستان پەیدابوون، بەڵام دكتۆر نەوزاد ئەوە بە عەیبە دەزانێ و دەڵێ “ئەوە زۆر عەیبە ئەو هەموو دەوڵەمەندە هەبن و هەژاریش هەر زۆر بن، میللەت وەك زنجیرێكە، دەبێ یەك یەكێكی دیكە رابكێشێ بۆ ئەوەی هەژاری كەم بكرێتەوە”.
سەرەڕای سەرقاڵبوونی بە پڕۆژە و كارە بازرگانییەكانی، دكتۆر نەوزاد ئاشكرای كرد كە حەزی وێنەكێشان و نووسینی شیعریشی هەیە” بەڵام من بەخۆم ناڵێم شاعیر و شێوەكار، چونكە ئەوە بۆ حەزی خۆم دەكەم”، ناوبراو لە ماوەی رابردوودا كۆمەڵە شیعرێكی بڵاوكردووەتەوە بە ناوی (وشە دەچێنم). هەروەها ئێستا سێ كتێبی لە ژێرچاپن لە بەیروت، كە یەكێكیان لەسەر فەلسەفەی وجودە، یەكێكی دیكەیان لەسە خودا و سێیەم كتێبیش لەسەر عەدالەتە.
دكتۆر نەوزاد جگە لە وڵاتینامە(الجنسیە)ی عێراقی، وڵاتینامەی توركیشی هەیە، باوكی 4 منداڵە (3 كچ و كوڕێك)، كچێكی ماستەری لە كۆمپیوتەر و ئیدارە وەرگرتووە لە ئینگلتەرا، كچێكیشی ماستەری لە یاسا وەرگرتووە هەر لەئینگلتەرا، كوڕەكەشی لەبواری بانكداری دەخوێنێ لە توركیا، كچە بچووكەكەشی لە پۆلی پێنجەمی ئامادەییە لە قوتابخانەی شوەیفات.
