ئا: سدیق عەلی: رەنگە ئەستەم بێت خۆت لە قەرەی ئەوە بدەی، گفتوگۆیەك لەگەڵ شاعیرێكی جوانناس‌و جواننوسی وەك دلاوەر قەرەداغیدا بكەیت، بەتایبەت ئەو كاتەی رووبەڕووی دەوەستی‌و دەتەوێ پڕ بە پێستی پەیڤەكانی پرسیار بڕوێنی، بەڵام ناشكرێت خوێنەرانی گۆڤاری زنار وەك چۆن پشكی شێریان لە خوێندنەوەی تێكستەكانی ئەودا بەر دەكەوێت، كەچی لەولاوە بێبەش بن لە ساتێك گوێگرتن لە راو بۆچونەكانی ئەو شاعیرە، بۆیە لە رێگەی ئەنتەرنێتەوە وێرام كۆمەڵێك پرسیاری بۆ بنێرم‌و ئەویش بەم شێوەیەو بەو پەڕی عیشقەوە وەڵامی دایەوە.
زنار: من لە منداڵیدا وام دەزانی شیعر جیهانی گەورەكانەو لە گەورەییشدا وا دەزانم شیعر جیهانی منداڵییە، دەكرێ بپرسین بەلای تۆوە شیعر جیهانی كامیانە؟
دلاوەر: منداڵیی بۆ خۆی شیعرێكی نەنووسراوە و گەورەیی بێهوودە لە هەوڵی نووسینەوەیدایە. منداڵیی پڕە لە كۆدگەلی شیعریی، لێوانلێوە لە دێڕی مۆسیقایی، سیخناخە لە وێنەو گرتە‌ی ڕاگوزەر و بزێو و خێرا، منداڵیی هێند بەختەوەرە چ خەیاڵی لای گوڵەوە چنیكردن و مۆنتاژكردنیان نییە، منداڵیی هێند بوونەوەرێكی مەحاڵ و گەردوونییە چ مەیلێكی بۆ لەچوارچێوەنانی ئەو وێنانە نییە، ئەوە گەورەییە كە دواتر لەژێر زەبری سنوورەكان و شوێن و زەمەن و واقیعی حاڵەكاندا دەكەوێتە گەڕان بە دوای كۆلاجكردنێكی ناكامڵیاندا، هەمیشە شتێك لەو پێكەوە لكاندن و كۆلاجكردنە دەسكردەدا لە جێگای شیاوی خۆیدا نییە، هەمیشە ڕەنگێك لە ڕەنگەكەی تەنیشتی نایەت، هەمیشە هەست بە دەسكارییەك لە كۆی دیمەنە گشتییەكەدا دەكرێت .. منداڵیی خۆیەتی، بەڵام گەورەیی خۆی نییە … منداڵیی شیعرە، بەڵام گەورەیی خۆئامادەكردن و هەوڵدانە بۆ نووسینی شیعر. منداڵیی ئاسكێكی پەمەیی سركە كە بە تانجی گەورەیی ناگیرێت.
زنار: دلاوەر قەرەداغی، هیچ كاتێك ئێرەیی بە دەق یان دێڕ، یان دەربڕینی شاعیرێكی دیكە بردووەو خۆزگەی خواستبێ خۆی خاوەنی ئەو دەقە یان ئەو دێڕە یان ئەو دەربڕینە بێ؟
دلاوەر: نا … ئیرەیی لەلا دروست نەكردووم، بەڵكو ترساندوومی‌و بەخۆم گوتووە، ئیدی من دەبێ بێدەنگ بم تا گوێ ڕادێرم‌و ببینم. سەرسامی كردووم‌و سنوورەكانمی لەبەریەك هەڵوەشاندوون. هانیداوم بە ئاراستەیەكی تردا بەدوای جوانیگوتندا بگەڕێم تا وێران نەبم. هەموو جارێ كە چوومەتە كتێبخانەیەكەوە‌و چاوم بە ڕەفەی درێژ و چەند نهۆمی كتێبەكاندا گێڕاوە، هەستێكی سەیر لە شادمانیی و ترس دایگرتووم … شادمانیی بۆ ئەوەی كە ئەم هەموو جوانییە لەم دونیایەی ئێمەدا هەن‌و لە خۆم پرسیوە، ئاخۆ گەر ئەمانە نەبان دەبا ئێستا مرۆڤ لە چیدا بووایە‌و چۆن بیری بكردبایەوە …؟ ترسیش لە هەیبەتی ئەو هەموو ناوو ناونیشانەی كە هەریەكەیان سەر بەنەتەوە‌و وڵاتێكی دونیان، زۆر ناویان تێدایە نەمبیستوون یان نەمخوێندوونەتەوە، كەچی چەند كتێبێكی شانیان بەیەكەوە ناوە‌و ناونیشانەكانیان هێند پڕ لە جووڵە‌و سەرنجڕاكێشن كە دەسبەجێ بانگهێشتی خوێندنەوەیانت دەكەن. كتێب و مۆسیقا و تابلۆ و فیلمەكان ئەرزی دونیای ئێمەیان زۆر بەپیت و بەرفراوان كردووە، گەر ئەوانە نەبان مەزەندە بكە ژیانمان چ بچكۆلە جیهانیش چ بەرتەسك دەبوو، بە هەفتە و مانگ و ساڵێك هەموویمان لەپێوە دەدا و هەموویمان دەبینی و ئیدی هێندەی لیمۆیەكی گوشراوی لێدەمایەوە. بەڵام زۆر جاران ترسێكی لەوە زەندەقبەرتر دایگرتووم، ترس ( لە راستیدا نیگەرانی ) ی ئەوەی كە لەحزەیەك بێت و ئیدی نەتوانم بنووسم، ئەمەش مانای ئەوەی كە نەتوانم دەست بجووڵێنم و نەتوانم هەناسە بدەم. نووسین لە سەرەتاوە بۆ من فریادڕەس بووە، دەرگای لێكردوومەتەوە و لێنەگەڕاوە نەك هەر لە ئینسانبوونی خۆم دەرچم بەڵكو هەوڵ بدەم پێپلیكانەیەك ئەولاوەتریش بچم، لە زۆر قەیران و تەنگژە سەختەكاندا بە فریام گەییشتوە، شەڕەكانمی گواستۆتەوە ناو پانتاییەكانی خۆی، ڕێنوێنم بووە بۆ سەفەرەكانی ناو خۆم، بۆ دەرچوون لە خۆمی شتە ڕۆژانەییەكان و پێوەندییە ژمارەیی و ساد‌ەكان.
زنار: منداڵیی تا كوێی خەیاڵپەروازی شیعرەكانی تۆی داگیر كردووە، ئایا هەر چۆڕێكە لە بنی مەركانەیەكدا یان هەموو مەركانەی دونیا پڕ دەكات؟
دلاوەر: ئەزموونكردنی منداڵیی و پراكتیزەكردنی لە پانتایی نووسیندا هیچ جێگایەك داگیرناكات، منداڵیی لای من ئەزموونێكە هەمیشە خۆی دەكاتەوە و لێی دەڕژێ و كۆتایی نایەت. منداڵ و شاعیر لە بنەڕەتدا یەك بوونەوەرن و لە هەمان توخم دروست بوون و گەمە بە هەمان ئەو یارییانە دەكەن كە خودا لە عەسرێكی بەر دەرگەی حەوشەدا دەیداتە دەستیان. لەحزەی ئەزمونكردنی منداڵیی، ساتەوەختێكە لە ئێستادا، ژیانكردنە لەگەڵیدا لە ئێستادا، گەرەكی بە هیچ سەفەرێك نییە نە بەرەو ئایندە و نە بەرەو ڕابردوو بەرەو لای. ئیشی من لەگەڵیدا تەنها ئەوەندەیە كە دوای وێنەكانی دەكەوم، خۆم دەدەمە دەست خەیاڵەكانی، بە باغەكانیدا پیاسە دەكەم، لەبەر بارانەكانیدا ڕادەوەستم، شەڵاڵ لە شیعری دەبم و خۆمی لێهەڵدەگۆزم و لێی تەڕ دەبم. ئیشی من لەگەڵیدا تەنها ئەوەندەیە كەرەستەكانی خۆی، هەستەكانی بینین و بیستن و بۆن و لەمس و تامكردنی لێدەخوازم و دەبمە بەشێك لە خۆی، بە ئامرازەكانی ئەوەوە لە پانتاییەكانی نووسیندا دەنۆڕم و دەبیستم و دەجەنگم و جیهان لە تافی ساوایی خۆیدا ئەزموون دەكەم.
زنار: ئەو هەموو سادەییە لە چیەوە فێر بووی، ئاخر هەندێك لە شاعیرەكان جوانیان لە وشەو رستەی قەبەو زل و چڕو قوڵدا دەبینیەوە، تۆ چۆن زانیت جوانی راستەقینە لە دەربڕینێكی سادەی وەك (راكردن بەناو سێبەردا) لە ئەوج دایە؟
دلاوەر: من وەك منداڵێكی تا ڕادەیەكی زۆر هەستیار و گۆشەگیر بەردەوام پەیجۆرییەكی زۆرم بۆ گوێڕادێران لە دەنگەكانی دەرەوە و ناسینیان هەیە. بە سەعات جووڵەی بەكاوەخۆی مێروویەك لەگەڵ خۆیدا دەمبا و ڕیتمی جووڵە و تەنانەت لێدانی دڵی وەردەگرم. گەر ئەزموونی ژیان لە تاراوگە درزو قەڵەشەكانی نێوان من و خۆمی بەرفراوان كردبێ و زۆر شتی لێبردبم، بەڵام ئەوەی بەشداوم كە فێربم چۆن گوێ ڕادێرم و چێژ لە هەستی ژنەوتن وەربگرم. نەك هەر ئەوەندە، بەڵكو لەمیانەی بەكاربردنی هەستەكانی تریشەوە بەرامبەرەكەم ببیستم، پتر لەوەش حەزێكی گەورەتری بۆ مۆسیقا و شێوەكاری تێداوروژاندووم. نووسین جیاواز لە زۆر پرۆسەی تر، گەرەكی بە جۆرێك لە ئارامیی ڕۆحییە، زیاتر لەوەش گەرەكی بە خۆناسینەوە و رامانێكی گەردوونییە. خۆناسینەوە لە هەموو شتێكی ئەم گەردوونەدا، دواندن و بیستنی دەنگییان، تەنانەت پێپلیكانەیەك ئەولاوەتر ڕۆیشتن و یەكانگیربوون لەگەڵیان.
زنار: پیاوێكی هێمن دێیە بەرچاو، بەڵام لە دەقەكاندا دەتەوێ چی بڕوێنی و چی وشك بكەی؟ چی بێنیە ژیان و چی بكوژی، ئاخر دوای خوێندنەوەی هەندێك لە دەقەكانت خوێنەری جدی لەنێوان گریان و پێكەنین و مانەوەو رۆیشتندا نازانێ كامیان هەڵبژێرێ؟
دلاوەر: لە ڕاستیدا من هیچ شتێك ناكەم، بەڵكو تەنها خۆم دەدەمە دەست ئەو ڕیتمەی كە زمان‌و فەزای تێكستەكە لە سەرەتاوە ڕۆیدەنێن و دەیخەنە بەر دەستم. ئەوەی من دەیكەم تەنها ئەوەیە كە دەست دەجووڵێنم‌و دەینووسمەوە‌و سەرپەرشتی دروستبوونی دەكەم. جوانییەكان لەوەبەر هەن‌و بوونیان هەیەو ژیانی خۆیان دەژین، بەڵام تۆز و تەم لەسەریان نیشتوون، بە جۆرێك كە كاڵ بوونەتەوە‌و بینین‌و هەستكردن بە ڕەونەقی جوانییەكەیان ئاسان نییە، ئیشی ئێمەمانان تەنها سڕین‌و پاكژكردنەوەی ئەیكۆنی جوانییەكانە لەو تۆزوخۆڵەی لێیان نیشتووە، دەرهێنانەوەیانە لە ئەرزە بەردەڵان و قاقڕەكاندا، خۆهەڵبڕین و داگرتنیانە لەسەر ڕەفە بەرزەكان، لە هەموویشی گرینگتر دۆزینەوەیە، ئەو نهێنییەیەیەكە چۆن ئەو ڕۆحە جاویدانییەی كە هەر تێكستێك دەكاتە تێكستێكی جوان ( رۆحی خودا ) دەمێنرێتە ئەو بوونەوەرەوە‌و ژیانی تێدا بخرێتە گەڕ.
زنار: ژیاندۆستی لای تۆ حەقیقەتی جوانبینییە، یان درۆیەكە مرۆڤە سەرەتاییەكان هەڵیان بەستووە؟
دلاوەر: پێموایە سەفەری ئێمەی شاعیران لە نێو ژیان و بەنێو باغەكانی جوانیدایە. قەدەرێك هەر لە سەرەتاوە چارەنووسی ئێمەی بە چارەنووسی ئاو و خۆڵ و هەوا و ئاگرەوە گرێداوە، عەقدی ئێمە لەگەڵ ژیان و جوانیی و ئەكسیری جاویدانیدایە. ئەركی ئێمە ئەوەیە كە نرخ بدەینەوە بە ژیان، بەها ببەخشینەوە بە بوونەوەرە بێ بەها كراوەكان، ڕێز بۆ جوانیی بگەڕێنینەوە و جوانیی بەشی ژیان بدەینەوە.
زنار: ئەگەر بكرێت باسی دوا دیدارتمان بۆ بكەی لەگەڵ منداڵیتدا ، كەی بوو، چی پێ وتی؟ ئەی تۆ چیت پێ وت؟
دلاوەر: لەڕاستیدا ڕوخساری منداڵیی یەك ڕوخسار نییە و تەنها لە پرۆسەی نووسینیشدا نافۆرمێت، بەڵكو چەندین ڕوخساری جیاواز لەخۆدەگرێ و دەچێتە نێو كۆی ژیان و ساتەوەختە ئاسایی و ڕۆژانەییەكانەوە، بەڵام جیاوازییەكە لەوەدایە كە لە ڕووبەری نووسیندا باشتر دەناسرێتەوە و بەركەوتن پێیەوە دیارتر و ئاشكراترە. وەكی تر دەبێ بڵێم كە من منداڵییم لە نیشتمانەوە هێناوە و هەموو ڕوخسارەكانی هی ئەوێن، پێكەوە سەفەرمان بە شارەكاندا كردووە و ڕۆژان و شەوانی تاراوگەمان لەگەڵ یەكدا بەش كردوون و هەر پێكیشەوە بەدوای یەكدیدا گەڕاوین، لە دەرەوەی زمان و لە دەرەوەی یادەوەرییدا جێگایەكمان هەیە بۆ یەكتر بینین، جێگایەك كە من زۆر جاران بە بەرچنە شیعرەوە لێی دێمەوە و ئەویش بە بە هەگبەیەك لە ددانپیانانەكانی منەوە. ئەو كاتژمێرەكەی منداڵیی لەمەچەكیدا و ئێوارەیەكی درەنگی پاییز بە كۆڵاندا دێتەوە، بانگی دەكەم و لێی دەپرسم برادەر سەعات لای تۆ چەندە، ئەو ئاوڕ دەداتەوە و هیچ ناڵێ، تەنها بە زەردەخەنەیەكەوە كەمێك تیادەمێنێ و پاشان پێنج پەنجەی دەستی چەپی و پەنجەی دۆشاومژەی دەستەكەی تری هەڵدەبڕێ و ئیتر من تێدەگەم كە لای ئەو سەعات شەشە .. شەشی ڕێك.!
