كارۆخ مەلائەسعەد:هەر كە پرسیار دەربارەی ئێستای میووزیكی كوردی لە پسپۆڕێكی هونەریی دەكەیت، ڕەشبینانە لێی دەڕوانێت و بەرانبەر بە ئاییندەی میووزیك گەشبینیش نییە، ئەمەیش لە ئەنجامی ئەو لێشاوە گۆرانیبێژەیە، كە ئێستا بە ناوی تازەگەرییەوە میووزیكی وڵاتە بیانییەكانمان پێ دەفرۆشن و بەناوی كوردییەوە گوێی گەنجانمان بەلاڕێدا دەبەن.
ئەمەیش بۆچوونی من نییە، بەڵكوو بۆچوونی پسپۆڕانی ئەو بوارەیە، كە لە چەندین گۆڤار و ڕۆژنامەدا ئاماژەیان بۆ كردووە.
لە بەدواچوونێكی ڕۆژنامەی “هەولێر”ـدا كە سەردانی زیاتر لە 15 سەنتەر و تۆمارگامان لە شاری هەولێردا كرد، بۆ ئەوەی بزانین ئاخۆ گوێگرانی گۆرانیی كوردی لە چ ئاستێكدایە و بازاڕی گۆرانیی كوردی تا چەند بوونی هەیە، هەموو بۆچوونەكان ئاماژە بوون بۆ لاوازی بازاڕی گۆرانیی كوردی.
“هەولێر” زیاتر لە 15 تۆمارگەی بەسەر كردەوە، بەڵام ناكرێت لە ڕێپۆرتاژێكدا هەموو بۆچوونەكان بڵاو بكەینەوە، لێرەدا تەنیا دوو سەنتەری دیاری شاری هەولێر بە نموونە دەهێنینەوە، وەكوو (ئەربائیلۆ و ڕۆتانا) كە دەڵێن: “بازاڕی گۆرانیی كوردی لاوازە، خەڵك كەم پێشوازی لە گۆرانیی دەكات، بەپێچەوانەوە گۆرانیی عەرەبی و توركی فارسی پڕ فرۆشترینە.”
“هەولێر” بۆچوونی 3 هونەرمەندی دیاری كوردی لەسەر لاوازی بازاڕی گۆرانیی كوردی وەرگرت، كە بەڕاشكاوانە ئەو پرسەیان شی كردەوە، ئەوانیش (بەهجەت یەحیا، عەدنان كەریم، دیاری قەرەداغی)ـیە.
سەرەتا هونەرمەند (عەدنان كەریم) گوتی: ”هونەر لە هەموو وڵاتێكدا یەكێكە لە كۆڵەكانی كۆمەڵگە، بۆیە هونەر ناسنامە و زمان و بۆنی مێژووی میللەتێكە، لەو پێناوەیشدا ئێمەی هونەرمەندانی كورد دەبێت یەك ئامانجمان بۆ سەرخستنی هونەری كوردی هەبێت.”
”بەر لە هەموو شتێك دەبێت گۆرانیبێژە لاوەكان هونەرمەندانی پێش خۆیان وەكوو سەرچاوەیەك بەكاربهێنن، ئاخۆ ئەوان چۆن كاریان كردووە، بۆیە دەبێت سەبریان هەبێت و هەوڵەكانیان چڕتر بكەنەوە. هەروەها دەبێت بە ڕووحییەت كار بكەن، چونكە هونەر تەنیا ئەوە نییە تۆ گۆرانییەكت پێ بێ و كلیپێكی بۆ بكەی و بڵێی تەواو، نەخێر ئەم جۆرە كارە كورتانە لە كورتترین ماوەدا سارد دەبێتەوە، هاوكات ئەو لاوانە بۆ ئەوەی لە وشە و تێكستی شیعری تێبگەن، دەبێت بخوێننەوە، چونكە شیعر بنەمایەكی سەرەكییە بۆ سەرخستنی گۆرانییەكی سەركەوتوو، وەلێ ئەگەر هونەرمەند نەتوانێت شیعرێكی باش هەڵبژێرێت، دڵنیام دواجار شكست دەهێنێت.”
لە لایەكی دیكەوە (عەدنان كەریم) وای پێ باشە هونەرمەندەكانمان بۆ ئەوەی بگەنە ئەو ئاستەی كە بزانن تازەگەری چۆن دەكرێت و چۆن گەشە دەكات، پێویستە ئاستی ڕۆشنبیرییان لەو بوارەدا بەرزتر بكەنەوە.
ئەو گوتیشی: “تازەگەری بەشێوەیەك دەكرێت، بۆ نموونە ئەگەر تۆ هەستت كردبێت پێشتر میووزیكی كوردی لە ئاستێكدا بووە و توانیت بیپەڕێنیتەوە ئاستێكی بەرزتر، یا لە ڕووحی میووزیكی كوردی شتێكی دیكە بخڵقێنی ئەوە تازەگەرییە و من دەستخۆشییان لێ دەكەم.”
(بەهجەت یەحیا): “شەپۆلێكی سەیر بە ناوی تازەگەریەوە هاتووە، كەسیش جورئەت ناكەت لەناو ئەو شەپۆلەدا خۆی دەربێنێت”
بە بۆچوونی (بەهجەد یەحیا)ـی هونەرمەند، هونەری گۆرانیگوتن جیا لە هەموو هونەرەكانی دیكە زۆر بەخێرایی و ڕاستگۆیانە ڕاستەوخۆ لەگەڵ دەروونی خەڵك ئاوێتە دەبێت، چونكە لەناو هەموو میللەتێكدا گۆرانیی موعاناتی خەڵكە و لەگەڵ ڕووحدا ئاوێتەیە، ئەو بەراوردی هونەری ئەمڕۆ و دوێنێ بەم شێوازە دەكات و دەڵێت: “چەند ساڵێك بەر لە ئێستا هونەری گۆرانیی بە جۆرێك بوو، بەڵام ئێستا جۆرێكی دیكەیە.
بۆ نموونە ئەگەر ئێمە چاوێك لە ڕابردوومان بخشێنینەوە، ساڵانی هەشتا و نەوەتەكان گۆرانییەكان ڕاسەنایەتییەكی پێوە بەدی دەكرا.
هاوكات هەموو میللەتێك گۆرانی لە موعانات و هەست و نەستی خەڵكەكەیەوە تێدا خولقاوە، چونكە ئەو ڕەسانەیەتییەیش بە ڕۆژێك و دوو ڕۆژ نەهاتووە، بەڵكو بە مێژوو هاتووە. هەر بۆیەیش ئەو كەسانەی هونەری جیددی دەكەن ئەو ڕەسانەیەتییە دەپارێزن لەبەر ئەوەی وەكوو بەرپرسیاریەتێكی گەورە مامەڵەی لەگەڵدا دەكەن.”
گوتیشی: “ئێستا شەپۆلێك هاتووە بووە بە مۆدێل و كەس ناوێرێت لەو شەپۆلەوە بێتە دەرەوە، وا دەزانین گەر بێنە دەرەوە و گۆرانی ڕەسەن بڵێن ئیتر ئەوان دواكەوتوون، سەیرە ئەو گۆرانیبێژانەمان دوای ئەو شەپۆلە غەریبە كەوتوونە.”
لە بارەی ئەو گۆڕانكاریانەی بەسەر هونەری گۆرانیی كوردیدا هاتووە گوتی: “لە ئەمڕۆدا دەنگخۆش بەدی دەكەم، بەڵام مەرجیش نییە هەر دەنگێك خۆش بێت ئیتر بگاتە دڵی خەڵكەوە، دەبێت هونەرمەند بزانێت ئەو تێكست و ئاوازانەی ئیختیاری دەكات چین! ئەگەر سەیر بكەین گۆرانیی كوردی تا ساڵانی 90ـەكانیش تاموو چێژێكی تایبەتی هەبوو، چونكە هونەرمەند دوای مێژوو دەكەوت.
هەروەها بیرمان نەچێت دوای نەوەتەكانیش شەپۆلێكی سەیر هات بە ناوی تازەگەریەوە، وایان دەزانی تازەگەری و داهێنان بەم شێوەیەی ئێستایە كە ئێوە بە دواچوونتان بۆی كردووە، ئاخر ئەوە زوڵمێكە لە خۆیان و وڵاتەكەیان دەكەن.
دوایی ئەو هەموو پارە سەرفكردنەیان گوێگر و داهاتیان وەكوو پێویست نەبێت و كەس نییە گوێت بۆ بگرێت كە پێی بڵێی كاكە ئەو بەرهەمانە دەبن بە ئەرشیڤ و لە ڕۆحی نەتەوایەتییەوە نزیكن و دەتوانن گوزارشت لە ڕۆحی گوێگر بكەن. خۆ منیش لەگەڵ تازەگەریم وەلێ هەموو هونەمەندێك و كەسێك دەبێت خۆی تازە بكاتەوە، ئەگینا ناتوانێت هەنگاو بنێت بەرەو پێشەوە، بۆیە تازەگەری دەبێت بە پلان بێت.”
(دیاری قەرەداخی): “سڵاو لەو دەنگە چوار وەرزییانەی كە هەمیشە سەردەمین و بەردەوام كوڕی سەردەمن”
هونەرمەند (دیاری قەرەداخی) پێی وایە ئەمڕۆی دنیای ڕۆژنامەوانی زۆر پێویستی بەو ڕێپۆرتاژە هونەرییانەی هەیە كە خزمەت بە ڕەوتە هونەرییەكە دەكات.
ئەو دەڵێت: “پاش ئەو ڕاپرسی و بەدواداچوونەی ئێوە كردووتانە ئەوە دەردەكەوێ كە هەمیشە هونەری جیددی و ڕاستگۆ و پەیامدار ئەو هێزو توانایەی هەیە كە بتوانێ بۆ هەتایە پێگەی قایم بكات. ئەگەرچی دەیان تەوژمی لابەلاش هەبن و بیانەوێ بۆ ماوەیەكی كاتی و وەرزی بانگەشەی خۆیان بكەن، بەڵام لە كۆتاییدا ئەو زمانە هونەرییەی كە دەمێنێتەوە و بەردەوام قبووڵ دەكرێ ئەو چەشنەیە كە هەڵقوڵاوی خەم و ویست و زام و خۆشی و ناخۆشی خەڵك و جەماوەرە.”
گوتیشی: “لە بەرانبەردا ڕۆژانە چێژیان پەروەردە دەبێت و گەشە دەكات و گەورە دەبێت.
ئیتر ڕازی نییە بە هونەرێكی كاتی، ڕازی نابێت بە بەرهەمێك كە هەڵگری حەز و خەم و مەراقی ئەوان نەبێت، بۆیە ئیتر تێدەگەن ئەو دەنگانەی خزمەتی ڕەوتەكە دەكەن كێن و كامانەن ئەو بەرهەمانە كە چێژیان بە جوانییەكان پاراو دەكات چ جۆر بەرهەمێكن.
(وەرگر) كە كۆی خەڵكە چاوی كراوتەوە و هەمیشە بەراورد دەكات و ئەوەی سادە و بە زۆر دروستكراو بێت بۆ هەر مەبەستێك ئەوە زوو وەلای دەنێ. سڵاو لەو دەنگە چوار وەرزییانەی كە هەمیشە سەردەمین و بەردەوام كوڕی سەردەمن.”
(بەهجەت) چەند خاڵێك بۆ گۆرانیبێژە گەنجەكان دەخاتە ڕوو بۆ ئەوەی نوێگەری بكەن، ئەو دەڵێت: “گۆرانیبێژێك دەیەوێت گۆرانییەك بچڕێت، دەبێت لە هۆنراوەكەوە دەست پێ بكات، با هۆنراوەیەكی سەردەمی بێت، بەڵام مانەیەكی قوڵی هەبێت. ناكرێت هەر قسەیەك بێت و بە گوێچكەی خەڵكدا بڕوات، دەبێت وشەكان سێبەریان هەبێت فكریان لە هەناوی خۆیاندا هەڵگرتبێت.
میلۆدیەكەیش میلۆدییەكی ڕەسەن بێت و لە ڕۆحی خەڵكەوە نزیك بێت بۆ ئەوەی لە فكری گوێگردا بمێنتەوە، لە میووزیكەكەیشدا هەر بەم چەشنە دەتوانێت سەرجەم ئامێرەكان بەكار بهێنیت، بەڵام ئێمەیش فەرهەنگی خۆمان هەیە بۆچی بیكەینە مۆدێل و سەرتاسەری وڵاتەكەمان هەراسان بكەین.
زۆر سەیرە كە ئەو لاوانەی ئێمە حەز بەم جۆرە ئیش كردنە دەكەن، چونكە هیچ میللەتێك نییە بهێڵێت هەموو شتەكانی لە وڵاتەكانی دراوسێ بچێت.
هونەرمەند هەیە لەو وڵاتانەدا كە لە موعاناتی خەڵك و جیددی بوونی ئیشەكەی دەتووێتەوە، بەجۆرێك كە وەكوو ئاوێنەیەك واقیعی سەردەمەكەی خۆی نیشان دا.”
