ئۆپەرێتی گۆڤارەکانی منداڵان

نوسینی: عەلی حەمەڕەشید به‌رزنجی

کۆمەڵێک منداڵ لەسەر شانۆ کە دەردەکەون، یان ھەریەکەیان گۆڤارێکی منداڵانی پێیە،یان جلوبەرگەکانیان بە بەوێنەی بەرگی گۆڤارەکان نەخشاون،یان بەس بەرگەکانیان لکێنراوە بە سنگ و پشتی منداڵەکانەوە و کڵاوەکانیشیان ھەر لەو بەرگانە دروستکراون ،ئەم گۆرانییە دەڵێن:

گۆڤارەکان :

ببینن چــــــەند ڕازاوەین……….چــەپکە گوڵی ئەم ناوەین

ھــــاوڕێی گشت منداڵانین……….بۆیە وەک ئـــەوان جوانین

پڕ زانیـــاری گـــــرنگین……….بۆ تــاریکی گـــــزنگین

ڕوومــان کردە ھـــەرجێیە……….خەندە و خــــۆشی لەوێیە

نەخشاوین بە وێنەی جوان………..تا دڵخۆشببن ھەمــــووان

منداڵان: کۆمەڵێک منداڵی تر کە لە کوڕ و کچ پێکھاتوون لەملاولای شانۆکەوە بە تێکەڵی وەستاون و ئەم گۆرانییە دەڵێن:

چــەندە جوان و دڵگیرن……….ھـــاوڕێمانن ،زۆر ژیرن

شـــادیتان پێیە کەدێن……….ھەموو دەڵێین بەخێربێن

گۆڤارەکان:

ھــاوڕێ ئازیزەکـانمان……….سوپاسی بێ پایانمــان

بۆ ئێوەی وریا و نــازدار……….منداڵانی گـوند و شــار

لەھەرکوێ پێمان دەگەن………..پێشوازیمــان لێدەکەن

منداڵەکان:

ھـەتا زیاتر بناسـرێن……….کە ئێوە چین؟ئێـوە کێن؟

دەی خــۆتان بناسـێنن……….ئێمــەی منداڵ بدوێنن

گۆڤارەکان:

ئێمەش وەک ئێوە جوانین……….گۆڤــــــاری منداڵانین

تایبەتین بە ئێوەی گوڵ……….خــۆشیتان دەخەینە دڵ

ئەوا بۆ خـــۆ ناساندن………..یەک یەک دێینە دواندن

منداڵەکان:

فەرموون ئازیزان فەرموون……….ھــاوڕێیانی پڕ ئەزموون

ئێمەی منداڵ ئامــادەین………..تەماشــای ئێوە دەکەین

یەکێک لە گۆڤارەکان بەلەنجەولار دێتە پێشەوە کە ئەویش گۆڤاری ( پەپولە) یە و جلەکانی کۆمەڵێک پەپولەی باڵنەخشین و ڕەنگاوڕەنگی پێوەیە لەگەڵ بەرگی گۆڤاری ( پەپولە) و دەڵێ:

منداڵە ڕۆح سوکەکــان…..نەشمیلە بچوکەکـــان

ھەتا زیـــاتر بمناسن…..وەرن وەرن بــۆ لای من

من گۆڤـارێکی شــەنگم…..ڕازاوە و ڕەنگــاوڕەنگم

بمبینن چـەند ڕەنگینم…..لای ئـێوە زۆر شـــیرینم

کێ بمکات بە ھاوڕێی خۆی….ســودی زۆرم دەبێت بۆی

مانگی جــــارێ دەردەچم…..بە دیدارتان شـــاد دەبم

پەڕەکانم نەخشـــــاون…..تیشکی زانست دەھـــاون

بە چیرۆک و ھۆنـــــراوە…..شیرینیم بە خــــۆم داوە

بمبینن لە ھــــەر جێیە…..زانیاری تـــــازەم پێیە

بمناسن ئــــــازیزانم…..پەپولەی ھــــاوڕێتانم

جوانم ،ھەروەکو خۆتان…..چونکە تایبەتم بۆتــان

گۆڤاری (جگەرگۆشەکان) دێتە پێشەوە کە وێنەی کۆمەڵێک منداڵی پێوەیە و بەرگی گۆڤارەکەشی پێوەیە و دەڵێ:

منیش جگەرگۆشەکـــــانم………ھەروەکو پەپولە جـــوانم

لەگەڵ ئەو و لەگەڵ ئێوەش……….ھــــاوڕێیەکی میھرەبانم

دەی بمکەن بە ھاوڕێی خۆتان……….سودی زۆرم دەبێت بۆتان

منیش جگەرگۆشەکــــــانم…….گۆڤارێکی شەنگ و جـــوانم

دەی بمکەن بە ھاوڕێی خۆتان…….سودی زۆرم دەبێت بۆتــــان

بە بابەتی جــۆرا و جــۆرم…….بە زانیـــــاری باش و زۆرم

بە چیرۆک و بە ھۆنــــراوە…….جوانیم زیاتر بە خـۆم داوە

وەکـــــــو گوڵزاری ڕازاوە……تــــا بمناسن لە گشت لاوە

ڕاھاتووم مانگی جارێک دێم…….بۆ لای ئێوەی جوان و ھاوڕێم

بە بـــابەت و زانیاری نوێم……لەگەڵتاندا بێدەنگ بدوێم

گۆڤاری (خەندە) ش دێتە پێشەوە بەپێکەنین وڕوی خۆشەوە و بەرگی گۆڤارەکەی پێوەیە و دەڵێ:

وەکــو پەپولە و جگەرگۆشەکان……….خەندە دەخەمە سەر لێوەکانتان

ھەموو بمناسن گۆڤاری خەندەم………..ھاوڕێی ئەوان و ئێوەشم ھەردەم

ســــودێکی زۆرم ھەیە بۆ ئێوە………بچمە لای ھەرکەس خەندەی لە لێوە

ئــازیزانم مـن گۆڤــــاری خەندەم…….ئای کە دڵخۆش و شاد و ئاســــوودەم

ســــودێکی زۆرم ھــــەیە بـــۆ ئێوە……بچمە لای ھەرکەس خــەندەی لە لێوە

چیرۆکی خـــۆش و ھۆنــراوەی شیرین……وێنەی ڕەنگا و ڕەنگ ڕازاوە و ڕەنگــین

بابەتی تـــازە ی پڕ لە زانیـــاری……..بۆ ئێوەی منداڵ دەکەم بە دیـــاری

گۆڤاری (گوڵەکان) ھەموو گیانی گوڵە و وێنەی بەرگی گۆڤاری گوڵەکانیشی پێوەیە دەڵێ:

من گۆڤاری گوڵەکــــانم……….بە بینینتان شادمــــانم

ھاوڕێی گۆڤاری پەپولە و………..خەندە و جگەرگۆشەکانم

من گۆڤاری گوڵەکانم……بە بینینتان شادمانم

وەکو ئێوە منیش جوانم……سەربڵندم ھاوڕێتانم

پڕ لە بابەت و زانیاریم……بۆ ئێوە جوانترین دیاریم

ئەو کاتانە زۆر دڵخۆشم……پڕ بە دڵ شادی دەنۆشم

کە دێم پێشوازیم لێدەکەن……لەگەڵ خۆتاندا من دەبەن

بە چالاکی و بە دەست و برد……دەمخوێننەوە جوان و ورد

(کانی) گۆڤارێکی ترە و لە شاری مھاباد دەردەچێت بۆ منداڵان بە گۆرانی دێتە پێشەوە و دەڵێ:

من کــانی مھابـــــــادم……..بە دیدارتــــان دڵشــادم

منیش وەک ھــــاوڕێکانم…….گۆڤــــــــاری منداڵانم

کە مانگـــــانە دەردەچم……..ئەوەندە دڵخــــۆش دەبم

وەک گوڵی بۆنخۆش و ئاڵ……..دەگــــەمە دەستی منداڵ

دەمکەن بە ھاوڕێی خۆیان……..زانیاریم پێیە بۆیــــان

(سڤۆرە) ش کە گۆڤارێکی منداڵانە و لە شاری دھۆک دەردەچێت دێتە پێشەوەو دەڵێ:

ئەز سـڤۆراپڕ ئەڤینم……..بۆ زارۆکـا خوێن شیرینم

پڕ خۆشتڤی و دەلالم…….شەنگ و شۆخ و شەپالم

سەرێ ھەیڤا دیارم……..بۆ ھـــــەڤالا نازدارم

ب نڤیسین و ھـــــۆزان……..ب چیرۆکـــــا زارۆکان

ب وێنە و زانیــــاری…….بۆ وە دەبم دیــــاری

گۆڤــارا ســــڤۆرەمە…….بۆ وە گەلــــەک فایدەمە

@@@

گۆڤاری( منداڵی سەردەم): دێتە پێشەوە و بەرگی گۆڤارەکەی پێوەیە و دەڵێ:

منیش گۆڤـــاری منداڵی سـەردەم…..بەھـــاوڕێیەتی ئێوە ئاســـودەم

لەگەڵ گۆڤاری جوانی گوڵەکـــان…..پەپولەو خەندە و جگەرگۆشەکـان

ھەموو ھاوکار و ھاوڕێ و ھاوڕازین……خۆشی بۆ ئێوەی منداڵ دەخــوازین

منیش منداڵی ســەردەم……شیرین و لێو بەخەندەم

گۆڤــــارێکی جیاوازم……بەخـــــۆمەوە دەنازم

وەک تایبەتی کارکردن…..کە بۆتە پێناسەی من

ھـەر چیرۆکێکم تیایە…..ھی زمانی جیا جیایە

کە کــراون بە کوردی…..بە شــیرینی و بە وردی

ھــەر وێنەکانی خۆیان…..دانراوەتەوە بۆیـــــان

زانیاری تازە و سـەردەم…..پێشکەش بە منداڵ دەکەم

دڵخۆش و شــــــادمانم…..کە ھــــاوڕێی منداڵانم

گۆڤاری( زەنگ و بەنگ): کە گۆڤارێکی تری منداڵانە و لە شاری دھۆک دەردەچێت ،دێتە پێشەوە و دەڵێ:

گۆڤارا زەنگ و بەنگم……بۆ زارۆکێن چەلەنگم

ئەزم ھاڤکار و ھەڤال……بۆ وەیێن جوان و دەلال

پڕ لە وێنە و ژ نەخشم……ئەڤینا خۆ د بەخـشم

ب چیرۆک و ھـۆزانم…..بۆ ھەمی ھــەڤالانم

منداڵێک دێتە پێشەوە و دەڵێ:

دڵمـــان پڕ لـە خۆشییە……….بۆیە ئاســـودە دیـارین

بەم ھـــاوڕێ ئـازیزانە………..زیاتر شـاد و بەختیارین

وا ئێستا ئێمــەی منداڵ……….ھاوڕێی پۆلێک گۆڤارین

گۆڤارەکان:

ئێمەی گۆڤـــار بە دیــاری……..بابـــەتی نـــوێ و زانیاری

چیرۆکی بە ســـــود و خۆش……..بزوێنەرێنەری ھەست و ھۆش

ھـۆنراوە و وێنـــەی ڕەنگین……..دێنین بـــۆ ئێوەی شـــیرین

ھەمــــوو مانگێک بەم شێوە……..دێینە دیـــــــــداری ئێوە

بە بابـــــەتی نوێوە دێین……..منداڵ لە کــوێ بێ لـەوێین

منداڵێک دێتە پێشەوە و دەڵێ:

ئەی ئێوە ھەر ئەوەندەن……..زانیاریمــــان پێدەدەن

ھاوڕێکانی ترتان کوان؟……..بۆچی نەھاتوون ئەوان؟

گۆڤارەکان:

ئازیـــزان ئێوە ژیــــرن……..دیــــارە کـــە ڕۆشنبیرن

ئێستا ھەر ئێمە ھاتووین…….ھەموومان تازە دەرچووین

ھەر کامێکمان زوو دەرچین…….لاتــــان ئامــادە دەبین

منداڵ:

حــەز دەکەم ئازیــزانم…….ناوەکــــانیان بزانــم

دەی ناوەکــــانیان بڵێن……..خۆ ئەوانیش ھەر ھاوڕێن

تــا ئـەوانیش بناســین……..بزانین ناوەکــــان چین

ئەوسا گۆڤارەکان یە یەکە دێنە پێشەوە و ناوی گۆڤارەکان دەڵێن کە ماوەیەک پێش ئێستا دەردەچوون بۆ منداڵان:

گۆڤاری پەپولە :

(پێلستانک) و(جــــۆلانێ)……..(تـــۆم و جیری) و (دیلانێ)

(باباگوڕگوڕ) و( گــــۆران)……..لەگەڵ (مێرگی منداڵان)

گۆڤاری گوڵەکان:

(بەرخەکــەم) و (حاجیلە)…………یان( شەمـامە) و ( گردیلە)

یــان (سمۆرە) و (کـــۆلارە)………..تا ئێستا ناویان دیارە

گۆڤاری زەنگ و بەنگ:

(کـــەپر) و (دنیای منداڵان)………یان (پێنووس) و (پەریستان )

(ئاگا) و(پەڕەسێلکە)و (ھەنگ )……( ئاڵەکۆک) و (شۆخ و شەنگ)

گۆڤاری کانی:

(پەلکـــــــەزێڕینە) ی ڕەنگین…….(منداڵی کـــورد)ی شــــیرین

(چریکە) ی جـــــوان و (نایە)…….. (جریوە)وەتــــــان بیرنایە

گۆڤاری خەندە:

(ھەرمانگ) و (مشکە) و (تان تان)…..یــــــــان (روداوی مـــنداڵان)

ئەی گۆڤـــــاری (ئەستێرە)……….یەکەم گۆڤـــــار بوو لێرە

ئا لەم بەشــــەی کوردستان……….بوو بە دیـــــاری منداڵان

گۆڤاری منداڵی سەردەم:

ئەی (کــــاروانی منداڵان)………(کەناری) و (کۆچەر)یش وان

(لالە) و( نێرگز) و( ژیــار) ……..(ئاوات و ھێڤی) و (گــوڵزار)

گۆڤاری جگەرگۆشەکان:

(ھێلانــــەی منداڵان) یش……….ھــــەر بۆ منداڵ دەردەچوو

پڕ وێنەی ڕەنگــــاوڕەنگ و……….زانیاری بەکـــــەڵک بوو

ئەی (بوکەبەبــــارانە)ش……..ھــەر لە ئێوەی جوان دەچوو

ھەموو گۆڤارەکان:

گڕوگـاڵی منداڵانی کورد پێشەنگ بوو

وەکو یەکەم گۆڤار کە بۆ منداڵ دەرچوو

بۆ منداڵان وەکو دیــاری چوارچرا بوو

ھی کۆمـــــاری کوردستان و پێشەوا بوو

تا ھەتـــایە لە مێژوودا ناوی دیارە

وەک کارێکی پڕ بایەخی ئەو کۆمــارە

گۆڤاری پەپولە و زەنگ و بەنگ و گوڵەکان وسڤۆرە:

ئێستا زانیتان کە چەندین گۆڤار

دەرچوون بۆ ئێوەی شیرین و نازدار

گۆڤاری منداڵی سەردەم و خەندە و کانی و جگەرگۆشەکان:

کەواتە ئێوەی ئازیز و گوڵڕوو

ئێوە دڵ پڕ لە خۆزگە و ئارەزوو

خوێندنەوەمان بکەن بە پیشە

تا سەرکەوتوو بن لە ژین ھەمیشە

ھەموو:

بۆ سەربەرزی نیشتمان ھاوکاری یەکتر دەکەین

ھەمیشە لە ھەوڵداین تا بە ئاواتمان دەگەین

گۆڤارەکان:

ئێمەش بڕیارمــان داوە بۆ خزمەتی منداڵان

بابەت و زانیاری نوێ پێشکەش بکەین بێوچان

تا ئێوە ڕۆشنبیر و ئازا و وریا و چــالاک بن

لە ئێستاوە دڵسۆز و خەمخۆری گەل و خاک بن

****************

تێبینی: لەوانەیە گۆڤاری تری منداڵان ھەبێت و من بیرم چوو بێت ، بۆیە ھەر ئازیزێک ناوی گۆڤاری تری لابوو دەتوانێت بەم ناونیشانە بۆم بنێرێت زۆر سوپاسی دەکەم.

alihamarashedbarznji@yahoo.com