مه‌نسوور جیهانی ـ چواره‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ” به به‌شداری به‌رهه‌می سینه‌ماکارانی ١٢ وڵاتی جیهان له ڕۆژانی ١٨ تا ٢٢ی ئه‌یلوولی ٢٠٢٤ لە شاری مۆسکۆ لە وڵاتی فیدڕاسیۆنی ڕووسیا بەڕێوەدەچێت.
له چواره‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ” Moscow، ٣٨ به‌رهه‌م پێکهاتوو له دوو به‌شی پێشبڕکێی له‌وانه؛ له به‌شی پێشبڕکێی “فیلمه بڵیندهکان”، ٧ فیلمی سینه‌مایی و ٨ به‌ڵگه‌فیلمی بڵیند و هه‌روه‌ها له به‌شی پێشبڕکێی “کورته فیلمه‌کان”، ١٤ کورته فیلمی چیرۆکی و ٩ به‌ڵگه‌فیلمی کورت، بۆ به‌شداریی له به‌شی کۆتایی ئه‌م فێستیڤاڵه ده‌ستنیشان کراون و بۆ به‌ده‌ستهێنانی خەڵاتی کریستاڵی “هەتاوی زێڕین”ی ئه‌م ڕووداوه سینه‌ماییه له‌گه‌ڵ یه‌کتریی ڕکابه‌ریی ده‌که‌ن.
خەڵاتی “هەتاوی زێڕین” ستایلێکی کریستاڵ، به هێمای هەتاوی زێڕینه و ئه‌م خەڵاته گرینگه له پێنج به‌شدا، له‌وانه؛ باشترین فیلمی بڵیندی سینەمایی، باشترین بەڵگەفیلمی بڵیند، باشترین کورتە فیلمی چیرۆکی، باشترین بەڵگەفیلمی کورت و هەروەها خەڵاتی “هاوبه‌شی له سینه‌مای کوردی”دا به براوه‌کان پێشکەش دەکرێت.
بەرپرسانی چواره‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ” لە ڕاگەیێندراوێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایانگەیاند: “ئه‌مساڵ فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ”، به شێوه‌ی گشتیی ته‌رکیزی خستۆته سه‌ر وتووێژیی نێوان که‌لتووری و هاوکاری له‌گه‌ڵ ڕووسیا. ئه‌م فێستیڤاڵه له درێژه‌ی نه‌ریتی ساڵانی ڕابردوو، به ناونیشانی به‌شێک له ئاڵووگۆڕیی فه‌رهه‌نگی، دیسانه‌وه فیلمسازان و لایه‌نگرانی سینه‌ما له سه‌رتاسه‌ری جیهان له یه‌کتریی کۆده‌کاته‌وه تاکوو پێکه‌وه شاکاره ڕاسته‌قینه‌کانی سینه‌مای کوردی پێشکه‌ش بکه‌ن. جوگڕافیای به‌شدار‌بووان زۆر جۆراوجۆرن، به‌رنامه‌کانی فێستیڤاڵ، فیلمه‌کان له ١٢ ولاتی جیهان، له‌وانه؛ فه‌ڕه‌نسا، عێراق، تورکیا، ئێران، سووریا، هۆڵه‌ندا، به‌لژیکا، دانیماڕک، هه‌رێمی کوردستان و … له خۆده‌گرێت. ته‌رکیزی جوێی له‌سه‌ر فیلمه‌کانی سه‌باره‌ت به ئیزه‌دییه‌کان و دینی کۆنی میزۆپۆتامیای ئه‌وانه. هه‌ر ئه‌وه‌ش له چه‌مکی دیمه‌نی فێستیڤاڵیشدا ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه: هێمای سه‌ره‌کی پۆسته‌ری ئه‌مساڵ، په‌ڕیی تاووسه که هێمایه‌کی به‌هێزه بۆ خه‌ڵکی کورد، به تایبه‌ت له به‌ستێنی ئیزه‌دیسمدا، که دینی باب و باپیرانی باستانی هه‌موو کورده‌کانه که جه‌خت له‌سه‌ر گرینگی پاراستن و په‌ره‌پێدانی که‌لتووریی کوردی له ڕێگای سینه‌ما ده‌کاته‌وه. له پشته‌وه‌ی به‌ستێنی نه‌رگسیدا وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌ی ئه‌و له‌چکانه‌یه که به شێوازیی دابوونه‌ریت ژنانی کورد به‌سه‌ر خۆیانیدا دهدهن. ئه‌م هێمانه، ته‌رکیز له‌سه‌ر په‌یوه‌ندیی که‌لتووری و دابوونه‌ریته‌کان له جیلێکه‌وه بۆ جیلێکی دیکه ده‌کات.”
لە درێژه‌ی ئه‌م ڕاگەیێندراوه ڕۆژنامەوانییه‌دا هاتووه: له به‌شی پێشبڕکێی “فیلمه بڵینده سینه‌ماییه‌کان”، له‌وانه؛ فیلمی ئه‌زموونی “مووسڵ، ماڵی منه” Mosul, My Home که پیاسه‌یه‌کی تێرووته‌سه‌له به ناو داڕمانی شاری مووسڵه و له هه‌وڵدایه بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئاسه‌واره‌کانی دوای شه‌ڕ و هه‌روه‌ها وزه‌ی شار و دانیشتوانی چه‌ند نه‌ته‌وه‌‌ییه‌ک نیشان ده‌دات. دڕامای “غه‌ریبانه له‌م خۆشبه‌ختییه ده‌ڕوانم” Transient Happiness که خه‌ساره‌ناسی قاره‌مانێکی به وێنه گرتووه. دڕامای مێژوویی “١٩٨٨” به پێی ڕووداوێکی ڕاسته‌قینه و گێڕانه‌وه‌یه له کاره‌ساتی دڵته‌زێنی بۆردوومانی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه له گرمه‌ی شه‌ڕیی نێوان عێراق و ئێران. حه‌ماسه‌ی خه‌مباری “ئه‌سپ” Horse سه‌باره‌ت به ههوڵهکانی قاره‌مانێکه بۆ گه‌ڕانه‌وه بۆ ماڵه‌که‌ی خۆی دوای ڕووخانی ڕژێمی به‌عسی سه‌دام حوسێن و دڕامای “مێسی به‌غداد” Baghdad Messi سه‌باره‌ت به کوڕێکی ته‌مه‌ن ده ساڵانه که قاچیکی تووشی زیان بووه، و باسی ئه‌زموونی تامه‌جرۆیی نه‌کووژانه‌وه‌ی ئه‌و بۆ یاریی تۆپی پێی له عێراقی دوای شه‌ڕدا ده‌خاته‌ڕوو. هه‌روه‌ها “مه‌هسا پێکه‌نی” Mahsa Laughed سه‌باره‌ت به کۆچ به ناونیشانی ڕێگایه‌ک بۆ ڕزگاربوون له گرفته کۆمه‌ڵایه‌تیی و ئایینییه‌کانه و “ڕۆژ باش” Good Day چیرۆکی هه‌وڵ و تێکۆشانی ئه‌کته‌رانی شانۆی کوردستان بۆ دیسانه‌وه پێشکه‌ش کردنی شانۆیه‌ک ده‌گێڕێته‌وه که ٢٥ ساڵ پێش، ڕێگریان له نمایش کردنی گرتبوو، له ڕیزبه‌ندیی ئه‌م به‌رنامانه‌ن که له ماوه‌ی ٥ ڕۆژی فێستیڤاڵدا بۆ لایه‌نگرانی سینه‌ما په‌خش ده‌کرێن.
لە به‌شێکی دیکه‌ی ئه‌م ڕاگەیێندراوه ڕۆژنامەوانییه‌دا هاتووه: به‌شی پێشبڕکێی “به‌ڵگه‌فیلمه بڵیندهکان”، ئه‌و فیلمانه له خۆده‌گڕیت که دیمه‌نی بواره جۆراوجۆره‌کانی ژیانی کورده‌کان نیشانی بینه‌ر دهدهن. به تایبه‌ت، له‌وانه؛ “کچانی خۆر” Daughters of the Sun که چیرۆکه‌که‌ی سه‌باره‌ت به هه‌وڵی ژنان و کچانی ئیزه‌دییه بۆ بووژانه‌وه‌ی ژیانی خۆیان که له لایه‌ن داعشه‌وه به دیل گیرابوون. فیلمی “کوشتن و بڕین له سه‌حرا” Desert Massacre سه‌باره‌ت به هێرشی ڕژێمی به‌عسه بۆ سه‌ر گوندی دوووکان و فیلمی “بۆ عهداڵهت” For Justice باسی ههوڵهکانی ڕۆژانه‌ی دایکێکه بۆ ئازادی کوڕه‌که‌ی خۆی که له گرتووخانه ده‌ست به‌سه‌ر کراوه.
بێجگه له‌مانه، ئه‌م پێشبڕکێیه چه‌ندین به‌رهه‌می دیکه‌ش له خۆده‌گرێت، له‌وانه؛ فیلمی “هیواکان له دار” Hopes from the Tree پاڵه‌وانه‌که‌ی بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که ده‌ست و پێیان له ده‌ست داوه، پڕۆتێزیان له دار بۆ ساز ده‌کات. “هۆنیاوانانی چیا پیرۆزه‌کان” Minstrels of the Sacred Mountains باسی چیرۆکی سه‌فه‌ری ژه‌نیارێکه له ڕێگای مێژوو و ئه‌فسانه‌کانی ئامێری عیرفانی و باستانی ته‌نبووره‌وه. ژیاننامه‌ی “مسته‌فا پاشای یاموڵکی، خه‌باتکاری عهداڵهت” Mustafa Pasha Yamulki the Fighter for Justice سه‌باره‌ت به ژیانی ئه‌فسه‌رێکی پله‌داری کورده که له ساڵانی ١٩٢٠-١٩١٩ ده‌بێته سه‌‌رۆکی دادگای عوسمانی له تورکیا. “پۆڕتره‌ی په‌نابه‌رێک” Portrait of a Refugee سه‌باره‌ت به چالاکێکی مه‌ده‌نی ـ سیاسی کورده که بۆ ئازادی نیشتمانه‌که‌ی خۆی، ناچار ده‌بێت فیداکاریی زۆر بکات و فیلمی “ڕووباری خه‌مبار” Sorrowful River سه‌باره‌ت به گۆرانیبێژێکی ناوداری کوردستانه که بۆ ڕزگاریی نیشتمان، به هونه‌ره‌که‌ی خۆی ساڵانێکی زۆره که خه‌باتی کردووه.
لە به‌شی کۆتایی ئه‌م ڕاگەیێندراوه ڕۆژنامەوانییه‌دا هاتووه: به‌شی پێشبڕکێی “کورته فیلمه چیرۆکییهکان”، له‌وانه؛ ١٤ فیلم له وڵاتانی ئێران، تورکیا، عێراق، سووریا، که‌نده‌دا و هه‌رێمی کوردستان که ئه‌م به‌رهه‌مانه دڕاماکانی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و هه‌روه‌ها ئه‌و فیلمانه‌ن که مه‌سه‌له‌کانی توندوتیژیی، له‌سێداره‌دان و تڕاژیدیا له ڕێگای هونه‌ره‌وه نیشانی بینه‌ر دهدهن. به‌شی پێشبڕکێی “به‌ڵگه‌فیلمه کورته‌کان”، له‌وانه؛ ٩ پڕۆژه له وڵاتانی عێراق، تورکیا، ئێران، فه‌ڕه‌نسا و هه‌رێمی کوردستانه که زۆربه‌ی ئه‌م به‌ڵگه‌فیلم کورت و بڵیندانه سه‌باره‌ت به گرفته‌کانی ژنان و توندوتیژیی دژیی ئه‌وان و هه‌روه‌ها ئه‌و به‌رهه‌مانه‌یه که بابه‌ته سیاسی، کۆمه‌ڵایه‌تی و که‌لتووری کوردستان له خۆده‌گرێت.
ناوی ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی که چوونه‌ته قۆناغی کۆتایی به‌شی پێشبڕکێی “فیلمه بڵیندهکان” و هه‌روه‌ها به‌شی پێشبڕکێی “کورته فیلمه‌کان” له چواره‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ” بریتین له:
به‌شی پێشبڕکێی “فیلمه بڵینده چیرۆکییهکان”:
١- “مووسڵ، ماڵی منه” Mosul, My Home له ده‌رهێنانی “عهداڵهت گه‌رمیانی” له هه‌رێمی کوردستان
٢- “غه‌ریبانه له‌م خۆشبه‌ختییه ده‌ڕوانم” Transient Happiness له ده‌رهێنانی “سینا محه‌مه‌د” له هه‌رێمی کوردستان
٣- “١٩٨٨” له ده‌رهێنانی “هه‌ژوان زه‌ندی” له هه‌رێمی کوردستان
٤- “ڕۆژ باش” Good Day له ده‌رهێنانی “ئۆزکان کۆچۆک” Ozkan Kuchuk له تورکیا
٥- “ئه‌سپ” Horse له ده‌رهێنانی “مێهدی ئه‌حمه‌دی” له کوردستان
٦- “مه‌هسا پێکه‌نی” Mahsa Laughed له ده‌رهێنانی “مێهران شیری” له کوردستانی ئێران
٧- “مێسی به‌غداد” Baghdad Messi له ده‌رهێنانی “سه‌هیم عومه‌ر خه‌لیفه” له وڵاتانی عێراق و به‌لژیکا
به‌شی پێشبڕکێی “به‌ڵگه‌فیلمه بڵیندهکان”:
١- “هیواکان له دار” Hopes from the Tree له ده‌رهێنانی “حه‌یده‌ر ده‌میرتاش” له عێراق
٢- “مسته‌فا پاشای یاموڵکی، خه‌باتکاری عهداڵهت” Mustafa Pasha Yamulki the Fighter for Justice له ده‌رهێنانی هاوبه‌شی “هۆرێن غه‌ریب” و “هه‌ردی قادر ئیبڕاهیم” له هه‌رێمی کوردستان
٣- “کچانی خۆر” Daughters of the Sun له ده‌رهێنانی “ڕێبه‌ر دۆسکی”Reber Doski له وڵاتی هۆڵه‌ندا
٤- “پۆڕتره‌ی په‌نابه‌رێک” Portrait of a Refugee له ده‌رهێنانی “پێژمان موکاری” له وڵاتی دانیمارک
٥- “بۆ عهداڵهت” For Justice له ده‌رهێنانی “ئێلیف ئێگیت”Elif Igit له تورکیا
٦- “ڕووباری خه‌مبار” Sorrowful River له ده‌رهێنانی “زانا نه‌وزاد مه‌حموود” له هه‌رێمی کوردستان
٧- “هۆنیاوانانی چیا پیرۆزه‌کان” Minstrels of the Sacred Mountains له ده‌رهێنانی “فه‌رید ئێلهامی” له ئێران
٨- “کوشتن و بڕین له سه‌حرا” Desert Massacre له ده‌رهێنانی “نه‌به‌ز ئه‌حمه‌د” له هه‌رێمی کوردستان
به‌شی پێشبڕکێی “به‌ڵگه‌فیلمه کورته‌کان”:
١- “حه‌بیبوڵڵا” Habibullah له ده‌رهێنانی “عه‌دنان زه‌ندی” له کوردستانی ئێران
٢- “لیلی لی” Lili Li له ده‌رهێنانی “مه‌حموود چێکموکی ئه‌حمه‌د” له وڵاتی فه‌ڕه‌نسا
٣- “نیشتمانی ژنانی نێژراو” Land of Buried Women له ده‌رهێنانی “ڕێکه‌وت حه‌مه تۆفیق” له هه‌رێمی کوردستان
٤- “دارتاش” The Carpenter له ده‌رهێنانی “خه‌لیل سه‌حراگه‌رد” له ئێران
٥- “ئافره‌ت” Afrat له ده‌رهێنانی “میکائیل ڕه‌حمانی” له کوردستانی ئێران
٦- “ئه‌وان له‌سه‌ر زه‌ویی …” Those on Earth… له ده‌رهێنانی “هاروون یێل”Harun Yel له تورکیا
٧- “شنه‌با‌ی کوێستان” Mountain Breeze له ده‌رهێنانی “محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‌زاده” له کوردستانی ئێران
٨- “ژنان له کوێره‌دێیه‌کان” Women from Nowhere له ده‌رهێنانی “بڵیند عه‌لی عه‌زیز” له عێراق
٩- “ئه‌ستێره‌ی سه‌ر زه‌وی” Star on the Border له ده‌رهێنانی “بێریڤان سارۆخان” له باکووری کوردستان
به‌شی پێشبڕکێی “کورته فیلمه چیرۆکییهکان”:
١- “ڕزگاربوون” Liberation له ده‌رهێنانی هاوبه‌شی “میلاد مه‌جیدئابادی” و “پێدڕام هۆمایوون‌نیژاد” له ئێران
٢- “تاپۆ” Tapo له ده‌رهێنانی “محه‌مه‌د ده‌روێشی” له ئێران
٣- “کۆچ” Migration له ده‌رهێنانی “سه‌رکه‌وت نیکدڵ” له کوردستانی ئێران
٤- “سێو” Apple له ده‌رهێنانی “مێهمێت ئاکرۆک”Mehmet Akaruk له تورکیا
٥- “ده‌نگهه‌ڵات” Sound Rise له ده‌رهێنانی “فریا یۆنسی” له هه‌رێمی کوردستان
٦- “سورا” Sura له ده‌رهێنانی “ئه‌وینار مه‌ولایی” له کوردستانی ئێران
٧- “تریوێت” Trivet له ده‌رهێنانی هاوبه‌شی “عه‌بدولڕ‌‌حیم کارابۆلۆت”Abdurrahim Karabulut و “مه‌حسوون سێلائێر” Mahsun Selayir له تورکیا
٨- “شوان” The Shepherd له ده‌رهێنانی “سه‌رحه‌ت نه‌ریمان” له هه‌رێمی کوردستان
٩- “خه‌ون” The Dream له ده‌رهێنانی “سامان حوسێن‌پوور” له کوردستانی ئێران
١٠- “سێبه‌ر” Shadow له ده‌رهێنانی هاوبه‌شی “محێدین مامۆ ئه‌رسلان” و “مه‌حموود خه‌لیل چه‌کمه‌کی” له ڕؤژئاوای کوردستان
١١- “سال” Sal له ده‌رهێنانی “سیروان ته‌خت فیرووزه” له وڵاتی که‌نه‌دا
١٢- “ژان” Agony له ده‌رهێنانی هاوبه‌شی “بورهان ئه‌حمه‌دی” و “له‌یلا باغپیرا” له کوردستانی ئێران
١٣- “سه‌ما بۆ ئازادی” Dance for Freedom له ده‌رهێنانی “سالم سه‌ڵه‌واتی” له کوردستانی ئێران
١٤- “وته‌ی کۆتایی” The Last Word له ده‌رهێنانی “محه‌مه‌د که‌میل مه‌حموود” له هه‌رێمی کوردستان.
چواره‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ” MKFF بە سه‌رۆکایه‌تی مامۆستا “کەرەم گەردەن زەری” Kerem Gerdenzeri ئاوازدانەر و گۆرانیبێژی ناوداری کوردیی دانیشتووی وڵاتی ڕووسیا، بە بەرپرسیاریی خاتوو “گولیزەر گەردەن زەری” Gulizer Gerdenzeri – “ئینا تێدژۆڤا” Inna Tedzhoeva، به مه‌به‌ستی ڕەنگدانەوەی فەرهەنگ، مێژوو و پاراستنی شوناسی نه‌ته‌وه‌یی و زمانه‌وانی کوردەکان و هەروەها ژیانی مۆدێڕنی ئەم نەتەوه ڕه‌سه‌نه، بە نمایشی کۆمه‌ڵێک به‌رهه‌م له به‌شی پێشبڕکێی فیلمه بڵینده سینەماییه‌کان، به‌شی پێشبڕکێی بەڵگەفیلم، به‌شی پێشبڕکێی کورتە فیلم، به‌شی “شه‌ویی سینه‌مای کوردی”، به‌شی “نمایشی باشترین فیلمه‌کانی ڕووسیا” و پێشانگای که‌لتووریی و هونه‌ریی له ڕۆژانی ١٨ تا ٢٢ی ئه‌یلوولی (سیپته‌مبه‌ری) ٢٠٢٤ لە شاری مۆسکۆ لە وڵاتی فیدڕاسیۆنی ڕووسیا بەڕێوەدەچێت.
بۆ زانیاری زیاتر:
https://disk.yandex.ru/d/dc30PDNGSWlkTA
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ڕاگه‌یاندنی گشتیی چواره‌مین فێستیڤاڵی فیلمی کوردی “مۆسکۆ”.
Discussion about this post